Guatemala

Swipe

Volkskunst

In de Popol Vuh, het heilige boek van de Quiché-Maya’s, wordt beschreven dat Hunbatz en Hunchouén, de zonen van Hun Hunahpú, alle kunstvormen worden aangeleerd. Toen zij hun stiefbroers, de goddelijke tweeling Hunahpú en Ixbalanqué, slecht behandelden, veranderden zij in apen en leefden alleen voor de schone kunsten. ‘Met fluitspel en gezang amuseerden zij zich, met schilderen en stenen snijden brachten zij de dag door.'

Keramiek

Ook de pottenbakkerskunst is in Guatemala het product van een samengaan van de oude precolumbiaanse en de Spaanse cultuur. Omdat de inheemse bevolking geen pottenbakkersschijf kende, werden de producten uit de losse hand gevormd. Vervolgens werden ze vlak boven de grond in één keer in de open lucht gebakken, waarbij de temperatuur relatief zeer laag was. De afwerking bestond uit het polijsten van de voorwerpen en het aanbrengen van een laag engobe (dun laagje klei). Het zijn vooral de inheemse vrouwen die zich met dit ambacht bezighouden. De voorwerpen die op deze manier nog steeds gemaakt worden zijn: waterkruiken, ‘comales’ (grote pannen waarin tortilla’s gebakken worden) en wierookbranders.

De westerse traditie van de keramiek kent een heel andere werkwijze. Men vormt het product door middel van een met de voet of machinaal aangedreven pottenbakkersschijf. Daarna worden de voorwerpen van klei in een oven onder hoge temperatuur tweemaal gebakken en worden ze met behulp van een mengsel op basis van een metaal geglazuurd of waterdicht gemaakt. Deze westerse productiewijze van keramiek wordt vooral door de mannen beoefend. De twee culturen hebben elkaar duidelijk beïnvloed en deze mengvormen bepalen de huidige keramiektraditie.

Het vooral Spaans georiënteerde aardewerk wordt in Antigua geproduceerd, waar het fijn geglazuurd wordt en waar ook majoli-ca-keramiek (met tinglazuur) vervaardigd wordt. Twee andere pottenbakkerscentra zijn: Chinautla bij Guatemala Ciudad waar crèmekleurig aardewerk gemaakt wordt en Rabinal in het departement Baja Verapaz waar fel beschilderde keramiek vandaan komt. Er zijn nog veel meer keramische centra zoals Totonicapán en de verschillen hiertussen hebben te maken met de gebruikte klei, de wijze van modelleren van de basis van het voorwerp, de afwerking van het product en het aantal oortjes of handvatten. Helaas raakt dit oude ambacht steeds meer in onbruik door de concurrentie van plastic gebruiksvoorwerpen.

Houtbewerking

Vanwege de rijkdom aan bossen die veel verschillende houtsoorten opleveren, kent Guatemala veel kunstnijverheid op het gebied van de houtbewerking. Er worden zeer uiteenlopende producten van gemaakt zoals meubels, heiligenbeelden, maskers, muziekinstrumenten, keukengerei, speelgoed en diverse soorten doosjes. Van vooral de fijnere houtsoorten worden in Antigua meubels in koloniale stijl gemaakt, waarbij traditionele technieken als het beeldhouwen en draaien van hout toegepast worden. In Chichicastenango worden veel beelden en maskers gemaakt die, naar oud gebruik, eerst van een stuclaagje voorzien en vervolgens beschilderd worden. Grote heiligenbeelden worden sinds de koloniale periode, toen de kunsten nog beschermd werden, niet meer vervaardigd, maar kleine beeldjes voor de Indiaanse huisaltaren zijn nog altijd in trek. Ze zijn vaak voorzien van bloederige details vanwege het martelaarschap dat ze uitbeelden. De oude koloniale exemplaren evenals de oude maskers zijn geliefde verzamelobjecten.

Rietbewerking

Diverse rietsoorten, palmbladeren, lianen, en lange, dunne takken worden gebruikt om zeer uiteenlopende producten van te maken. Allerlei soorten manden worden benut om handelswaar in te vervoeren, te bewaren en uit te stallen. Deze manden worden vaak door de Indiaanse vrouwen op het hoofd gedragen en je vraagt je af hoe ze altijd zo’n perfect evenwicht weten te behouden. De ladino-vrouwen prefereren manden met handvatten. Verder worden ze gebruikt als zeven en als kinderbedje.

Een zeer traditioneel product is de petate (slaapmat) die kruislings van plantaardige vezels, bijna overal op dezelfde manier, gevlochten wordt. Dat deze mat al heel oud is, blijkt uit het symbool ‘pop’ voor de eerste maand van de Maya-kalender dat ‘matje’ betekent. Op deze matten wordt ook gezeten bijvoorbeeld tijdens het weven en ze dienen tevens als afscheiding van kamers, zonwering en deurmatten. Ook worden er koffie en bonen op schoongemaakt. Van palmvezels worden in de Petén-regio veel hoeden gemaakt.

10 prachtige bestemmingen in Guatemala