De ruïnes van Zaculeu

Vier kilometer ten noordwesten van Huehuetenango liggen de ruïnes van Zaculeu, de vestingstad van de Mam-Indianen. Dit volk was waarschijnlijk uit de Mexicaanse provincie Chiapas afkomstig en had zich gevestigd in de huidige departementen Quetzaltenango en San Marcos. In de 13e eeuw was het Mam-volk dan ook heer en meester in dit gebied, maar het kwam in de 14e eeuw in conflict met het Quiché-volk. Het Mam-volk verloor de strijd en moest zijn hoofdstad Xelahú verplaatsen naar Chinabajul, dat ‘tussen de barrancos’ betekent. Op deze zeer strategische plaats, die op een bergterras lag, bouwden de Mams hun vestingstad die zij Zaculeu noemden, dat ‘witte aarde’ betekent. Deze vestingstad was voor de Spanjaarden onneembaar, maar toch moest Caibal Balam, de laatste heerser van het Mam-volk, zich in 1525 overgeven aan Gonzalo de Alvarado, de broer van Pedro. Uiteindelijk was deze overgave door uithongering van de Indianen tot stand gekomen.

Lees meer

De Spaanse kroniekschrijver Antonio Fuentes y Guzman bezocht de ruïnes van Zaculeu in 1695 en maakte er een beschrijving van. De eerste echte opmetingen van het complex verrichtte John L. Stephens, die in 1840 in Zaculeu was en geïmponeerd werd door de ligging te midden van de bergen. Stephens constateerde dat het complex uit 15 monticulos (heuvels) bestond en dat de muren van de gebouwen destijds een rood beschilderde pleisterlaag droegen. De piramides en terrassen waren bekleed met gladde stenen, die later voor de bouw van de toren van het raadhuis van Huehuetenango gebruikt werden. Tussen 1946 en 1950 werd Zaculeu met financiële ondersteuning van de United Fruit Company uitgegraven en gerestaureerd. Op deze restauratie kwam veel kritiek omdat men alleen de gladde pleisterlaag gerestaureerd had die echter vroeger levendig beschilderd was. Zo ontstond een wat steriel geheel. Toch maken de tempelpiramiden vooral bij een dreigende onweerslucht indruk.

Het ceremoniële centrum bestaat uit een achttal plaza’s waar de belangrijkste bouwwerken omheen staan. Eén daarvan aan de oostkant van het complex is een piramide met acht trapvormige gedeelten waar een tempel op heeft gestaan met drie ingangen en één kamer. Er lopen twee parallelle trappen omhoog. Deze architectuur heeft duidelijk Mexicaanse invloed ondergaan. Aan de westkant bevindt zich nog een piramide in ongeveer dezelfde stijl. Op plaza I en II bevinden zich platforms waarop waarschijnlijk geofferd werd. Tevens is er een balspelplaats met flauwe hellingen en een vrij smal speelveld. Er zijn nergens altaren, stèles, hiërogliefen of andere versieringen, hetgeen de kale, desolate indruk versterkt.

Er zijn enige graven gevonden waarin bijzondere voorwerpen aangetroffen werden, zoals twee ronde gouden, in koper gevatte, beschilderde schijven en blaadjes turkoois (blauwe edelsteen) afkomstig van een mozaïek. De grondstoffen van deze voorwerpen zijn niet in Guatemala aanwezig, zodat er handel met andere streken (waaronder Mexico) moet zijn geweest. In de graven vond men ook vazen in de vorm van een beeld en enige menselijke overblijfselen. Deze voorwerpen kun je bezichtigen in het museum, een wit gebouw aan de linkerkant van het terrein. Het is geopend van 8.00-12.00 en van 13.00-18.00 uur. De ruïnes zijn geopend van 8.00-18.00 uur. De entree is Q25.

Vanaf de 7 Avenida tussen de 2 en 3 Calle vertrekken elk halfuur bussen naar de ruïnes. Het ritje duurt 20 minuten en kost Q1. Je kunt er ook met een taxi komen. Een wandeling naar de ruïnes duurt een uur.