Tonen in het Chinees worden lexicale tonen genoemd omdat de betekenis van een woord verandert met de toon waarop het wordt uitgesproken. Zoals gezegd kent het Mandarijn-Chinees (de standaardtaal) vier van die lexicale tonen, elk met zijn eigen vaste karakteristieke toonhoogtecontour. De Chinese tonen zijn hoog of laag, afhankelijk van hun relatie tot andere woorden in de zin. Een niet correct uitgesproken toon zal het woord moeilijk te begrijpen maken, en er een heel andere betekenis aan geven. Voor een inheemse spreker van het Chinees zijn de verschillen in zowel klank als betekenis tussen ‘mï’ (moeder), ‘má’ (hennep), ‘ma’ (paard) en ‘mà’ (schelden) even duidelijk als tussen ‘spin’, ‘spaan’, ‘span’ en ‘spam’ voor een spreker van het Nederlands.

De 1e toon

Het woord wordt op een gelijkmatige toon uitgesproken, in de bovenste regionen van het stembereik van de spreker.

De 2e toon

Het woord wordt op een “stijgende” toon uitgesproken. De toon begint onderin het stembereik van de spreker en stijgt tot in de bovenste regionen, ongeveer zoals wij de toon van onze stem doen stijgen aan het einde van een vraag.

De 3e toon

De 3e toon begint niet helemaal onderin het stembereik van de spreker, daalt dan tot onderin en stijgt tot ongeveer halverwege, ongeveer zoals bij een sarcastisch “(o) ja”.

De 4e toon

Deze toon begint hoog en daalt dan tot in de onderste regionen van het stembereik, scherp en snel, zoals bij een nadrukkelijk “nee” als antwoord op een vraag.

Neutrale toon

De neutrale toon verschilt van de vier reguliere tonen doordat hij geen eigen karakteristieke contour heeft en het gebruik ervan zelden van belang is voor de betekenis van het woord. Woorden of lettergrepen die op deze “toonloze” toon worden uitgesproken, klinken iets zachter dan die eraan voorafgaan of erop volgen.

De hierboven gegeven karakteristieken van klanken en tonen zijn beschrijvend en bij benadering. Diverse cursussen Chinees, met gesproken voorbeelden, zijn te vinden op de website www.leren.nl/rubriek/talen/chinees/. U vindt daar onder meer een Teleac-cursus waarvan ook voor deze Nederlandse vertaling van de reisgids dankbaar gebruik is gemaakt. Voor meer info, zie ook: www.geledraak.nl/html/page380.asp.