Kenia

Swipe

Maasai (Nilotisch)

De Maasai vormen misschien wel het bekendste volk van Afrika. Hun rijzige gestalte, hun strijdlust, hun kleurrijke kleding en hun, voor Europeanen vreemde riten en gewoonten, zijn door de eeuwen heen aanleiding geweest tot spannende verhalen bij de open haard. Niemand weet waar ze precies vandaan komen. Maasai betekent: hij die de taal van de Maa spreekt. Nu heeft men nimmer vast kunnen stellen wie of wat de Maa waren en men gaat er dan ook van uit dat het een van de vele Nilotische volkeren geweest is die in de loop van de tijd verdwenen zijn, samengesmolten met andere volkeren. Evengoed spreken ze hun eigen taal. Ze kwamen in de 17e eeuw uit Noord-Afrika met hun kudden, de Nijlvallei volgend. Binnen het Maasaivolk kent men weer diverse andere volkeren zoals de Ilkisongo, hoewel dit waarschijnlijk stammen zijn in de zuivere betekenis van het woord, ze komen voort uit één stamvader.

De Maasai bewonen in hoofdzaak het zuidelijke gedeelte van het land op de rand van de provincies Central en Rift Valley. Vroeger hadden ze veel meer ruimte ter beschikking, maar sinds Masai Mara N.R. voor het belangrijkste gedeelte voor hen verboden gebied is, bewonen ze een aanmerkelijk kleiner oppervlak, grensoverschrijdend met Tanzania. Vroeger leefden ze ook meer noordelijk, maar het opdringen van de Kikuyu en vooral de sterke achteruitgang van de Maasai aan het einde van de 19e eeuw als gevolg van hongersnoden en runderpest, dreef hen zuidwaarts. Met het benoemen van het Masai Mara N.R. tot beschermd gebied was het voor velen afgelopen met het traditionele bestaan. Het was uitgesloten dat de jongeren na hun besnijdenis een dorp voor zichzelf bouwden, er was simpelweg geen ruimte meer voor. Maasai hebben immer een zwervend bestaan geleid, steeds op zoek naar voedsel voor hun vee. De Keniaanse regering heeft een poging gedaan om het volk op een vaste plaats te vestigen. Daarin is men slechts ten dele geslaagd.

Sommige Maasai verdienen groot geld in de toeristenindustrie met de verkoop van hun fraaie handwerkproducten, hun dansvoorstellingen of door zich te laten fotograferen. Waar toeristen en Maasai samenkomen zijn de prijzen hoog. Maasai vragen meestal schandalig veel (te veel) geld voor simpele diensten. Op enkele plaatsen zijn ‘Maasaidorpen’ gevestigd, concentraties waar u vrij bent om te gaan en staan waar u wilt en waar u mag fotograferen wat er voor uw lens komt. U moet voor de toegang tot het dorp uiteraard behoorlijk in de buidel tasten. Besef dat de Maasai daar in veel gevallen slechts leven gedurende de tijd dat er toeristen langs kunnen komen. Aan het einde van een werkdag trekken ze hun driedelig grijs weer aan en rijden in een grote Amerikaanse of Duitse auto weer terug naar hun comfortabele buitenverblijven.

De Maasai zijn dan ook bekend geworden als gevolg van het feit dat ze zich ophielden op die plaatsen die veel door toeristen bezocht werden en op de plaatsen waar de handelskaravanen langskwamen. Ze kleden zich op eigen wijze en ze hebben hun eigen zeden en gewoonten. Ze zijn opvallend lang en vaak knap van uiterlijk. Ook hun levenswijze gaf aanleiding tot verhalen die de wereldpers haalden. Wie weet niet dat ze bloeddorstig waren? Maasai dronken het bloed van hun beesten. Wie kent niet hun kracht? De Maasai waren onoverwinnelijk. Hun speren troffen altijd doel. Wie was niet bang voor de roofzucht van de Maasai? Na hun vele strooptochten kwamen ze altijd rijk met buit beladen terug in hun kralen. Houd er rekening mee dat de verhalen vooral door de Maasai zelf in stand worden gehouden en dat veel ervan voortkomt uit de wens die ook bij de Maasai de vader van de gedachte is.

Tegenwoordig verdwijnen veel oude tradities in hoog tempo. De jongens worden er niet meer op uit gestuurd om een leeuw te doden om te bewijzen dat ze volwassen, ‘moran’ geworden zijn. De inwijdingsrituelen zijn vervaagd, hoewel er duidelijke fasen zijn in het leven van vooral de man. Zo wordt bijvoorbeeld een jongen omstreeks zijn vijftiende jaar besneden, wordt daardoor krijger en mag zijn eigen speren dragen, zijn eigen kleurrijke kleding dragen en zijn eigen beschilderingen hebben. Bij de vrouwen is er geen overgang in levensstadia. De meisjes huwen nadat is gebleken dat ze in staat zijn om kinderen te krijgen.

Binnen de Maasaigemeenschap zijn de taken dus strikt verdeeld, nog precies zoals in vroeger dagen. Het valt op dat de zwaarste taken zijn weggelegd voor de oudere vrouwen: hutten bouwen, zorgen voor voedsel en brandhout, water halen, soms van heel ver. Hoeden van het vee is een taak voor de jonge jongens, nog niet oud genoeg om krijger te zijn. Ze worden daarbij geassisteerd door de oudere meisjes voordat deze huwen. De krijgers trekken er echter niet langer op uit om vee (terug) te roven, dus doen ze weinig meer dan ‘krijger’ zijn, waarbij het bedrijven van de liefde een van hun voornaamste bezigheden is.

Het krijgersvak is opgehouden te bestaan. Veel mannen trekken naar elders om hun geluk daar te beproeven, maar doorgaans keren ze na kortere of langere tijd weer terug naar hun volk. Het seksleven van de Maasai wordt beheerd door de vrouw, die doorgaans meerdere minnaars heeft. Ze is daarbij volkomen vrij in haar doen en laten. Mannen en vrouwen vormen afzonderlijke en hechte gemeenschappen en worden nauwelijks in elkaars gezelschap gezien.

De Maasai leven van hun vee. Ze geloven dat alle vee op aarde hun eigendom is. Zelfs in hun groeten klinkt dat door: ‘Keserian ingishu?’, ‘hoe gaat het met het vee?’. Niets van het vee gaat verloren, zelfs de uitwerpselen worden gebruik voor het dichten van hun huizen, van de urine worden medicijnen en schoonmaakmiddelen gemaakt. De Maasai kennen hun eigen handwerkslieden, hun producten zijn onmisbaar binnen de gemeenschap, maar hun aanzien is lager dan die van de overige leden van het volk.

De geschiedenis van de Maasai kent vele heldendaden. Grensoverschrijdend met Tanzania was hun rijk ooit vijfmaal zo groot als de oppervlakte van België en Nederland tezamen. Een epidemie onder het vee en een pokkenepidemie onder de mensen decimeerde het bezit en het aantal leden van het volk aan het einde van de 19e eeuw. De krijgers, sterk in aantal geslonken, vormden een gemakkelijke prooi voor hun aartsvijanden, de Kikuyu, die zich voornamelijk ten noorden van het Maasai woongebied gevestigd hadden.

10 prachtige bestemmingen in Kenia