Namibië en Botswana

Swipe

De geschiedenis vanaf de Eerste Wereldoorlog

In een notendop

Nadat in 1915 de Duitse troepen capituleerden en door de Zuid-Afrikaanders waren verdreven, was het bijna vanzelfsprekend dat Zuid-Afrika (onderdeel van het Britse rijk) Namibië ging besturen. Men deed dat alsof het een 5e provincie van het land was. Een groot deel van Namibië werd opgedeeld in zogeheten politiezones waarbinnen reservaten werden ingericht waar de de Nama en de Herero met hun gezinnen mochten wonen. De zones mochten alleen worden verlaten met een speciale pas, het apartheidsregime van Zuid-Afrika werd dus ook in Namibië ingevoerd. Vele Namibiërs ontvluchtten de speciale zones en gingen werken voor blanke boeren of in de mijnen. Zwarten werden systematisch arm en dom gehouden en het was dan ook geen wonder (maar dat duurde tot na de Tweede Wereldoorlog) dat de Verenigde Naties het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime in steeds scherpere bewoordingen ging afkeuren.

Als gevolg van de Britse invloeden werd in 1918 het links rijden ingevoerd. In 1919 werd de Volkenbond (Volkerenbond) opgericht, de voorloper van de Verenigde Naties (VN). Vanaf het begin had de Volkenbond, waarbij vanaf het begin al 58 landen aangesloten waren, een geweldige invloed. Zij was het die Zuid-Afrika in 1920 het mandaat over geheel Zuidwest-Afrika gaven. In 1946 wilde Zuid-Afrika Namibië als vijfde provincie inlijven. Een voorstel daartoe werd echter door de Volkenbond, waarvan de naam inmiddels was gewijzigd in Verenigde Naties, afgewezen. In 1958 werd een anti-apartheidsbeweging in het leven geroepen, de Ovamboland People's Organization, een beweging die zich later aan zou sluiten bij de SWAPO.

Pas in 1959 werden eigen politieke partijen in Namibië toegestaan wat leidde tot de oprichting van de South West African National Union (SWANU), in 1960 gevolgd door de oprichting van de SWAPO, de South West African People's Organisation. In hetzelfde jaar werden voor het eerst geluiden gehoord binnen de VN om, nadat Zuid-Afrika een zelfstandige republiek geworden was, deze status ook toe te kennen aan Namibië, maar de republiek Zuid-Afrika bleef zeggenschap houden over het land.

Totdat in 1966 Namibië in opstand kwam tegen Zuid-Afrika, een oorlog die de geschiedenis in zou gaan als de Zuid-Afrikaanse grensoorlog. Het mandaat van Zuid-Afrika over Namibië werd door de Verenigde Naties in datzelfde jaar opgeheven. In 1968 verklaarde de VN dat Zuid-Afrika ongeoorloofd in Namibië verbleef. Dat was geen reden voor Zuid-Afrika om te vertrekken, de zaak werd voorgelegd aan het Internationale Gerechtshof in Den Haag.

Het Hof verklaarde in 1971 dat de Zuid-Afrikaanse aanwezigheid in Namibië een onrechtmatige daad was. Als gevolg van deze ontwikkelingen werd in de Verenigde Naties de SWAPO erkend als enige rechtmatige vertegenwoordiger van Namibië binnen de VN. Het duurde tot 1988 voordat de onderhandelingen over het gebied met Zuid-Afrika tot enig succes leidden. Het eerste resultaat was dat meer dan 41.000 verbannen Namibiërs naar hun land konden terugkeren.

Onder hen: Sam Nujoma. De eerste vrije verkiezingen vonden plaats van 7 tot 11 november 1989, de SWAPO kwam als onbetwiste overwinnaar uit de (stem)bus. Sam Nujoma werd de eerste gekozen president en onder zijn leiding kwam, op 21 maart 1990, de onafhankelijkheid van Namibië tot stand. Hij zou het presidentschap tot 2005 blijven bekleden.

Het duurde nog bijna 4 jaar voordat de enclave Walvis Bay bij Namibië kwam. Op 28 februari 1994 tekende Zuid-Afrika de afstandsverklaring.

Tijdens de verkiezingen van maart 2005 werd Hifikepunye Pohamba, tot dan de rechterhand en vertrouweling van Nujoma, tot nieuwe president gekozen. Het gedrag van Nujoma tijdens diens bewind was bepaald niet vrij van allerlei aantijgingen. In juli 2007 wilden mensenrechtenactivisten dat er onderzoek gestart zou worden naar de dood van duizenden Namibiërs tijdens het bewind van Sam Nujoma.

In de politieke strategie is geen verandering teweeg gebracht, als belangrijkste speerpunt wordt gewerkt aan nationale eenheid, begrip en verzoening. Daarmee wil men voorkomen dat binnenlandse volkeren het met elkaar aan de stok krijgen wat gemakkelijk kan leiden tot onlusten en zelfs tot een burgeroorlog.

Sam Nujoma

Samuel Daniel Shafiishuna Nujoma werd geboren in Ongandjera, een kleine plaats in het noorden van Namibië, op 12 mei 1929. Hij was medeoprichter van de SWAPO (South West African People's Organization) in 1960. Al snel werd de SWAPO erkend als de wettige vertegenwoordiger van het onafhankelijke Namibië en Nujoma was tot 2007 partijvoorzitter van de SWAPO. Hij was het ook die, voordat Namibië onafhankelijk werd, de vrijheidsstrijd tegen Zuid-Afrika leidde.

In 1989 werden de eerste vrije verkiezingen gehouden onder auspiciën van de Verenigde Naties en Nujoma werd de eerste president van een vrij, onafhankelijk en democratisch Namibië. Op 21 maart 1990 werd hij beëdigd tijdens een ceremonie die werd geleid door Javier Pérez de Cuélar, de toenmalige secretaris-generaal van de VN. Zowel in 1994 als in 1999 werd hij herkozen. Voor die derde ambtsperiode was een grondwetswijziging nodig, maar met een overgrote meerderheid aan SWAPO-parlementsleden vormde dat geen enkel probleem. Op 21 maart 2005, precies 15 jaar nadat hij tot president was benoemd, droeg hij zijn bevoegdheden over aan Hifikepunye Pohamba, overigens door Nujoma zelf aangewezen als opvolger.

Hifikepunye Pohamba

Op 16 november 2004 werden in Namibië presidentsverkiezingen gehouden en Pohamba werd, mede door de steun van zijn voorganger, met grote meerderheid gekozen. Pohamba werd geboren Okanghudi, een plaatsje in het uiterste noorden van Namibië, tegen de grens met Angola, op 18 augustus 1935 en geldt als een van de medeoprichters van de SWAPO. In de tijd dan Zuid-Afrika het bewind over Namibië voerde, stond hij hoog op het verlanglijstje van de politie, voor hem reden genoeg om uit te wijken naar Rhodesië. Hij was daar echter niet welkom en werd uitgeleverd aan Zuid-Afrika, waar hij, na vier maanden in de cel te hebben doorgebracht, werd 'verbannen' naar het uiterste noorden van Namibië, naar Owamboland, bijna terug naar zijn geboortegrond. Zo dicht bij de grens met Angola zocht hij toenadering met de autoriteiten aldaar en kreeg toestemming om een kantoor van de SWAPO op te zetten in Luanda van waaruit het verzet tegen het koloniale bewind krachtig werd voortgezet.

Bij de vrije verkiezingen in 1990 werd hij gekozen tot parlementslid. Tot aan die tijd vertegenwoordigde hij de SWAPO in geheel Afrika. Tijdens het bewind van zijn voorganger was hij minister op diverse departementen: van 1990 tot 1995 van binnenlandse zaken, daarna, tot 1998, was hij minister van visserij. Tot 2001 was hij minister zonder portefeuille en tot aan het begin van zijn presidentschap bekleedde hij de belangrijke post van minister van land (herstel en herindeling). Hij is altijd een van de grote mannen binnen de SWAPO geweest en gebleven, In 2002 werd hij vice-president van de SWAPO en in 2007 werd hij partijpresident. Ook in 2009 won hij de presidentsverkiezingen met grote meerderheid en werd hij opnieuw voor een periode van vijf jaren gekozen tot president van Namibië.

Bij de algemene verkiezingen in november 2014 kwam de SWAPO als grote winnaar uit de (verkiezings)bus en verwierf Pohamba meer dan 50% van de stemmen. Opmerkelijk is dat deze verkiezingen, voor het eerst in een Afrikaans land, elektronisch plaatsvonden.