De stad heeft een relatief grote inheemse bevolking (50%) die hier in tegenstelling tot andere plaatsen in de handel werkzaam is. Veel winkels worden door inheemse vrouwen geleid. Ook allerlei andere posities in de medische wetenschap, de kunsten en op bestuursniveau worden door Indianen bekleed. De Indiaanse bevolking was vroeger verdeeld in 5 aparte sociale klassen met een opvallend verschil in de huipiles van iedere klasse. De hoogste klasse droeg meer heidense symbolen, waarvan de drager de betekenis kende. Deze verschillen zijn tegenwoordig veel minder duidelijk. Zo is er in deze stad een evenwichtige verdeling tussen inheemse en ladinocultuur ontstaan die de stad aantrekkelijk maakt. Je moet wel enige moeite doen om haar te leren kennen. Quetzaltenango ligt 200 km ten noordwesten van Guatemala Ciudad op een vlakte van ruim 2300 m hoogte aan de noordzijde van de actieve vulkaan Santa María (3772 m). De bevolking spreekt er Quiché en Spaans. De naam van deze stad betekent ‘plaats van de Quetzal’ en brengt het legendarische tweegevecht tussen veroveraar Pedro de Alvarado en het Quiché-opperhoofd Tecún Umán in herinnering, waarbij de laatste om het leven kwam en zijn nahual in de vorm van een quetzal dood uit de hemel viel. Er is elke dag markt en de belangrijkste fiesta wordt 15 september gevierd.

Het Centrum

Het centrum van Quetzaltenango bestaat, net als in andere plaatsen, uit een plaza, die hier rechthoekig is en omringd wordt door gebouwen uit het begin van de vorige eeuw. De architectuur is neoklassiek en vertoont vele tempelachtige constructies met zuilen vermengd met Moorse elementen zoals achthoekige ramen. Het plein heet officieel Parque Centroamérica en bestaat in het midden uit een park met beelden, fonteinen en vele stenen banken. Je kunt hier rustig gaan zitten en je schoenen laten poetsen of wat lezen. Er omheen is vrij weinig verkeer. Iedere eerste zondag van de maand wordt op dit plein een kleine, ambachtelijke markt gehouden.

Aan de noordkant van het plein is de Banco de Occidente gevestigd in zo’n statig neoklassiek pand. Het Palacio Municipal (gemeentehuis) aan de oostzijde van het plein heeft een tiental zuilen met Corinthische kapitelen en een mooie binnenhof met tuinen. Aan deze kant staat eveneens de Catedral Espíritu Santo met een originele, koloniale façade en een gedrongen klokkentoren. Vanwege vele aardbevingen is de rest van het bouwwerk volledig gerestaureerd en bestaat de achterkant uit een nieuw gedeelte met veel koepels, dat Catedral de la Diócesis de los Altos genoemd wordt. Het interieur van de kathedraal is vrij eenvoudig, maar het licht zorgt voor een aparte sfeer.

Aan de zuidzijde van de plaza bevindt zich het Casa de la Cultura del Occidente (het huis van de cultuur van het westen) waarin een museum, het verkeersbureau INGUAT, de bibliotheek en de culturele vereniging van de stad gevestigd zijn. Het museum bevindt zich op twee verdiepingen; op de eerste verdieping kun je aan de hand van oude foto’s en documenten het glorierijke verleden van de stad aanschouwen. Verder is een collectie precolumbiaans aardewerk te zien en op de tweede verdieping is een soort natuurhistorische afdeling gevestigd met een kalf met twee koppen en een opgezette quetzal. Ook is er een zaaltje met eerbetoon aan José Bethancourt Mazariegos, een nationaal bekende componist en marimbaspeler. Het stoffige musem ademt de sfeer van vroegere tijden. Het is geopend van maandag t/m vrijdag van 8.00-12.00 en van 14.00-18.00 uur. In dit gebouw is ook nog een marimbaschool gevestigd evenals het toeristenbureau (zie Praktische informatie Quetzaltenango).

Schuin tegenover dit gebouw bevindt zich het Museo de Arte op de hoek van de 12 Avenida/7 Calle. Hier wordt hedendaagse kunst uit Guatemala tentoongesteld en er worden speciale exposities gehouden. De benedenverdieping huisvest het Museo Ferrocaril de los Altos dat gewijd is aan de in 1896 gereedgekomen spoorweg van Quetzaltenango naar San Felipe Retalhuleu aan de Costa. Vele uitvergrote foto’s geven een beeld van het einde van de 19e eeuw toen Quetzaltenango een welvarende stad was. Er is in deze stad ook een kunstacademie die in het land een zekere naam heeft.

De Pasaje Enriquez die zich aan de westkant van het plein bevindt, laat het meest duidelijk de sfeer van vergane glorie zien. In deze schitterende passage met wandschilderingen die verbleekt en beschadigd zijn, staan veel ruimtes leeg. Een blok verder staat het luxe Hotel Villa Plaza Real dat in een mooi oud pand gevestigd is.

Ten noordoosten van het plein ligt een beetje naar achteren het uitstekende Hotel Pensión Bonifaz dat in een oude, koloniale finca is gevestigd die een gele gevel heeft. In de cafetaria kun je heerlijk thee of koffie drinken met een lekker stuk taart en ‘s middags en ‘s avonds zijn er in het restaurant goede maaltijden verkrijgbaar.

Achter de Casa de la Cultura ligt een klein amfitheater dat Plazuela del Marimbista heet. Ertegenover vind je het Centro Comercial Municipal, een drie verdiepingen tellend druk en rommelig winkelcentrum met veel kitscherige producten. Twee platenzaken verkopen onder andere marimbamuziek.

Ten noordwesten van het Parque Centroamérica loopt de 4 Calle, waar vele winkels zijn en het postkantoor en TELGUA zich bevinden.