De ingang is in het bezoekerscentrum, links van de parkeerplaats, waar ook een maquette staat en je foto’s van de opgravingswerk-zaamheden kunt zien. Je kunt hier voor $20 voor twee uur een gids huren. Tegenover het bezoekerscentrum is het fraaie Museo Escultura Maya (het Maya sculptuurmuseum) waar je prachtige altaren, stèles en hiërogliefen kunt bewonderen. De spectaculaire ingang bestaat uit de kaken van een slang die je toegang geven tot een tunnel, het symbool voor de onderwereld. Hier is ook een replica van de Rosalila tempel te zien, die gevonden werd onder tempel 16 en gebouwd werd in 571 na Chr. door koning Maan-Jaguar. Op de bovenverdieping vind je Maya-sculpturen uit de Copán-vallei; op de begane grond zijn objecten betreffende de kosmologie te zien. De uitleg is in het Spaans en Engels. De entree bedraagt $5.

In de cafetaria, aan de andere kant van de parkeerplaats, kun je wat eten en drinken. Let op de prijzen! Hier is ook een kleine souvenirwinkel.

Na het kopen van je toegangsbiljet en het tekenen van het gastenboek loop je via een lange weg waarlangs verscheidene soorten bomen staan, zoals ceiba’s, naar de Gran Plaza waar de meeste stèles staan. Hier kun je de bezichtiging beginnen.

Historische achtergronden

Copán betekent ‘houten brug’ in het Nahuatl, de taal van Azteekse gidsen die de Spanjaarden uit Mexico hadden meegenomen. De oorspronkelijke naam van de stad was ‘Xukpi’ dat ‘plaats van de motmot-vogel’, een inheemse vogelsoort, betekent. Copán is het meest zuidelijk gelegen Maya-centrum en hier bereikte de Maya-kunst haar hoogtepunt. De zeer gedetailleerde en naturalistische beeldhouwwerken op stèles, tempels, trappen en gebouwen doen zelfs hier en daar oosters aan. Hoewel de andere Maya-centra, zoals Tikal, groter waren, bereikte vooral de beeldhouwkunst hier een heel hoog niveau.

Waarom kozen de Maya’s die zich hier zo’n 1000 jaar geleden vestigden, dit gebied? Allereerst was de vruchtbare bodem van het dal van de Copán-rivier uitermate geschikt voor de verbouw van maïs, de graansoort die de basis was van alle precolumbiaanse Midden-Amerikaanse culturen. Verder was er vulkanisch gesteente aanwezig dat zich heel goed leende voor de beeldhouwkunst. Met gereedschap van een harder gesteente of van obsidiaan bracht men vorm aan in het gesteente, nadat het eerst in blokken was gehakt. Ten slotte kwamen de chicle en het harde hout van de chicozapote-boom van pas om bovendrempels voor de tempels van te maken.

De bloeiperiode van Copán heeft plaatsgevonden in de zogenaamde klassieke periode, waarin de meeste gebouwen en beeldhouwwerken tot stand kwamen. De geschiedenis van Copán beslaat de periode van 465 tot 822 na Chr. zoals uit de inscripties blijkt. In de 9e eeuw kwam een einde aan de Maya-cultuur in deze streek en trokken de inwoners weg waardoor de tempels overwoekerd raakten. Net als in de andere Maya-centra zijn de oorzaken hiervan onbekend.

De eerste beschrijving van Copán stamt uit 1576 toen Diego García de Palacios in een brief aan Philips II melding maakte van de ruïnes. Vervolgens vermeldde de kroniekschrijver Juarros ze in zijn verslagen, evenals kolonel Juan Galindo, wiens berichten in 1836 enkele Europese tijdschriften haalden. Het grote publiek maakte echter pas kennis met Copán door de in 1867 uitgebrachte bestseller ‘Incidents of travel in Central America and Yucatán’ van de Amerikaanse schrijver, ontdekkingsreizger en diplomaat John L. Stephens. Hij reisde in 1838, een politiek onrustige tijd, naar Guatemala waarbij hij werd vergezeld door de Engelse schilder Frederick Catherwood, die prachtige tekeningen van de beeldhouwwerken en plattegronden maakte die in het boek afgedrukt werden. Stephens heeft gezien dat Copán een van de belangrijkste Maya-steden was. Hij wilde in New York een museum voor Maya-kunst stichten en kocht daarom Copán voor $50 van de eigenaar.

Het eerste echte onderzoek begon in 1885 toen Alfred P. Maudslay foto’s, topografische kaarten en gipsafdrukken van de beeld-houwwerken maakte. Zijn uitgebreide onderzoek beschreef hij in ‘Biología Central Americana’ dat in 1899 verscheen. Daarna gaf de regering van Honduras het Peabody Museum van Harvard de opdracht om het onderzoek voort te zetten. Tussen 1891 en 1894 ontdekten vier archeologen, onder wie Maudslay, vele graven met fraaie schatten waaronder beeldhouwwerken en de trap met de hiërogliefen.

De eerste echte restauratie werd in 1935 en 1936 uitgevoerd door het Carnegie Institution uit Washington. De leiding over dit project had de Maya-kenner Sylvanus G. Morley, die als student in 1910 in Copán was geweest en zijn hart eraan verpand had. Hij ontcijferde vele hiërogliefen en schreef het standaardwerk ‘The inscriptions of Copán’. Zijn eerste werkzaamheden bestonden uit het omleiden van de rivier omdat hij ontdekt had dat deze delen van de akropolis aantastte. Tot 1942 werden er nog aparte projecten uitgevoerd. Het Instituto Hondureño de Antropología y Historia begon in 1978 met een groot project. Archeologen uit binnen- en buitenland werkten hieraan mee en ontcijferden de hiërogliefen waaruit de dynastieke betrekkingen met andere steden duidelijk werden. Tevens kon men een lijst met heersers opstellen die achtereenvolgens in Copán de scepter hadden gezwaaid. De tempels 11, 18 en 22 werden opgegraven en gedeeltelijk gerestaureerd evenals de woonwijk Las Sepulturas, die ten oosten van het centrum ligt. Nog nooit eerder is er een woonwijk in een Maya-centrum blootgelegd. Hier is duidelijk te zien hoe de Maya-elite in de klassieke periode leefde; één van de paleizen van een hoge beambte aan het hof heeft men opnieuw gebouwd. Er zijn kopieën van de beelden van de façade en een met reliëfs versierde bank te zien, terwijl je de originelen in het museum kunt bewonderen.

Copán was het eerste Maya-complex dat Stephens en Catherwood bezochten; het was de eerste Maya-stad die Maudslay opgroef en het zijn de eerste Maya-ruïnes die zeer nauwkeurig opgegraven en onderzocht werden. In Copán bevinden zich meer hiërogliefen en gebeeldhouwde monumenten dan in alle andere Maya-steden. De beeldhouwwerken hebben een diep reliëf waardoor ze zeer naturalistisch en als het ware driedimensionaal lijken. Het totale complex beslaat 30 ha, waarbij een hoofdgroep en 16 nevengroepen te onderscheiden zijn. In het dal van de Copán-rivier zijn grafheuvels gevonden waaruit is geconcludeerd dat men deze rivier als handelsroute gebruikte om goederen als obsidiaan en cacao naar de kust van Honduras te vervoeren. Zo is ook het contact met Quiriguá ontstaan dat later een kolonie van Copán werd.

Beschrijving van de bouwwerken

De belangrijkste bouwwerken zijn: het ceremoniële hof, de balspelplaats, de trap met de hiërogliefen, en de akropolis met het westelijke de oostelijke hof en de tempel van de inscripties.