De belangrijkste attractie van Backa Palanka is de Donau. Er zijn verschillende strandjes en de rivier biedt mogelijkheden voor pleziervaart en sportvisserij. Doordat de bedding van de rivier zich in de loop der tijd verlegd heeft is er een aantal zijtakken ontstaan, waarvan het natuurreservaat Tikvara de grootste is. Het stadje zelf heeft een recht stratenpatroon met mooie platanenlanen. Er is een stadsmuseum (Trg Bratstva i jedinstva 21) en een galerie (JA 19). Verder zijn de openbare bibliotheek en de orthodoxe kerk bezienswaardig.

Buiten het stadje staat een aantal landhuizen, zoals Celarevo. Bij het dorpje Karadodevo zijn de oude jachtdomeinen van de koninklijke familie Karadordevic. Nu is het een prachtig natuurgebied met eiken- en acasiabossen. Josip Broz Tito liet hier zijn buitenhuis bouwen, dat in 1991 door de Servische president Miloševic en de Kroatische president Tudman gebruikt werd voor een bespreking. Hoewel de presidenten dat zelf altijd ontkend hebben, is hier waarschijnlijk een geheim akkoord gesloten voor de opdeling van Bosnië-Herzegovina tussen Kroatië en Servië. Onder druk van de internationale gemeenschap werden de leiders vier jaar later in Dayton gedwongen Bosnië-Herzegovina als onafhankelijke staat te accepteren.

Bac is een bezoek waard vanwege het middeleeuwse fort en het franciscanenklooster. Het klooster stamt uit de twaalfde eeuw en behoorde oorspronkelijk tot de orde van de tempeliers. Rond 1300 namen de Franciscanen het over. Tijdens de Osmaanse overheersing werd het klooster omgebouwd tot een moskee, wat nog steeds te zien is aan de mihrab (gebedsnis) in de muur. Het klooster beschikt over een prachtige bibliotheek met onder andere Venetiaanse boeken uit de vijftiende eeuw. Het gebouw is ook van binnen te bekijken. De vriendelijke portier, die u een rondleiding kan geven, spreekt geen Engels, maar wel vloeiend Italiaans.

Even ten westen van het huidige centrum van Backa ligt een prachtige ruine van een middeleeuws fort. De Hongaarse koning Karel Robert van Anjou liet het in de veertiende eeuw bouwen in een meander van de rivier de Mostonga. Het was oorsponkelijk helemaal omgeven door water. Na de slag bij Mohac (Hongarije) in 1526, werden de stad en het fort overgenomen door de Turken. Bij een opstand aan het begin van de achttiende eeuw, brandde het fort af en werden de ruines verlaten. Op weg naar het fort komt u ook een Hamam (turks badhuis) uit de zestiende eeuw en een straat met voor deze streek traditionele huizen tegen.

Sombor

De middelgrote plaats Sombor is licht en kleurijk, door het ruim opgezette stratenpatroon, de vele plantsoenen en de in pasteltinten geschilderde gebouwen. De gemeente grenst aan zowel Kroatië als Hongarije en heeft een etnisch gemengde bevolking. De fiets is in Sombor – niet verwonderlijk in zo’n vlakke streek – een populair vervoermiddel. Het Pannonische Vredesfietspad (Via Pacis Pannoniae) verbindt de stad met het Kroatische Osijek.

In het centrum van Sombor staat een aantal monumentale gebouwen uit de Habsburgse tijd. Aan het centrale plein staat het oranje-roze neoclassisistische stadhuis, dat volgens de Romeinse cijfers op de gevel in 1842 werd gebouwd. Aan de andere kant van Trg Sv. Trojstva is de Galerie Milan Konjovic (Trg Svetog Strojstva 2; gesloten op zaterdagmiddag, zondagmiddag en maandag) genoemd naar de beroemdste schilder uit Sombor. De kunstenaar leefde van 1898 tot 1993 en schilderde in verschillende stijlen. In 1966 schonk hij vijfhonderd schilderijen aan zijn geboortestad.

Andere belangrijke gebouwen aan het plein zijn het Grašalkovicpaleis en de franciscaanse Kerk van de Heilige Drie-eenheid. Even verderop, aan Trg cara Lazara staat een charmant rococo kapelletje uit het midden van de achttiende eeuw. Het is waarschijnlijk gebouwd op de fundamenten van een Turks fort, waar alleen de zogenaamde Paša’s toren nog van bewaard is gebleven. Het is één van de weinige overblijfselen uit de Turkse tijd, die in Sombor maar anderhalve eeuw duurde.

Sombor heeft verschillende interessante kerken. Aan Trg Sv. Ðorda, aan de andere kant van het stadhuis, staat de orthodoxe Sint Joriskerk. Deze werd in 1761 in rococo-stijl gebouwd, maar de iconostasis is meer dan een eeuw nieuwer. Als u de Kralja Petra I in zuidelijke richting volgt, ziet u vanzelf de twee torens van de Karmelietenkerk. De kerk werd aan het eind van de negentiende eeuw gebouwd en beschikt over één van de grootste orgels van voormalig Joegoslavië. Een wandeling door het kleine Park Heroja brengt u bij een prachtig paleis, waarin de gemeenteraad van Sombor vergadert.

Voor een stad met nauwelijks meer dan vijftigduizend inwoners is het culturele aanbod van Sombor vrij groot. In het stadsmuseum (Trg Republike 4, www.gms.rs; in het weekend alleen groepen met reservering) zijn afdelingen voor archeologie, etnologie en lokale geschiedenis, maar het museum beschikt ook over een collectie eigentijdse Joegoslavische kunst. Het Cultureel Centrum Lazar Kostic (Laze Kostica 5, zondag gesloten) organiseert verschillende evenementen op het gebied van literatuur, muziek en beeldende kunst. Liefhebbers van glas in lood kunnen terecht in de Stanišic Kunststudio (Konjoviceva 5). Het Nationale Theater (Trg Koste Trifkovica 2, www.npozoristeso.co.rs) heeft bijna dagelijks voorstellingen, maar vrijwel altijd in het Servisch.

Omgeving

Het Conopljameer, vijftien kilometer ten noordoosten van de stad is een goede plek om te vissen. Voor natuurliefhebbers zijn de moerasgebieden aan de Kroatische grens interessanter. De spoelvlakte van de Donau vormt een enorm natuurgebied met smalle geulen, eiken- wilgen- en populierenbossen en tientallen vogelsoorten, zoals de zeearend, de sakervalk, de krekelzanger en de zwarte ooievaar. Ook komen er otters en wilde katten voor. Het Pannonische vredesfietspad van Sombor naar Osijek loopt dwars door (met name de Kroatische kant van) het gebied.

Subotica

“Het lijkt een fascinerend onechte en tegen de goede smaak zondigende stad. De onechtheid schijnt de poëzie van Subotica te zijn.”, schrijft Claudio Magris in zijn beroemde boek Donau. Inderdaad komt Subotica wat overdadig over, maar vergeleken bij veel toch wat grauwe steden verder naar het zuiden kan dat wel verademend werken. De vijfde stad van Servië heeft iets meer dan honderdduizend inwoners van verschillende etnische afkomst. De Hongaren zijn met 35 procent de grootste groep, gevolgd door de Serven (30%), Bunjevci (10%) en Kroaten (10%).

Het enorme stadhuis herinnert aan het feit dat Subotica begin twintigste eeuw een van de belangrijkste en grootste steden van de regio was. De architecten Marcell Komor en Dezso Jakab ontwierpen in het eerste decennium van de twintigste eeuw het kleurrijke gebouw in de Hongaarse variant van de Jugendstil. Voor de decoratie van het uit rode bakstenen opgetrokken stadhuis zijn onder andere keramiek, houtsnijwerk, glas in lood en ijzer gebruikt. Behalve de gemeente zijn in het gebouw ook culturele instellingen, banken, de McDonalds, souvenirwinkels en de touristeninformatie gevestigd. Het stadsmuseum (op zondag en maandag gesloten) is te bereiken via een zij-ingang van het stadhuis. Het heeft een grote collectie keramiek en een etnografische tentoonstelling met klederdracht en muziekinstrumenten uit de regio. Vanuit het museum kunt u ook een rondleiding in de toren van het stadhuis krijgen.

Op het plein recht voor het stadhuis werd in 2001 een opvallende kobaltblauwe fontein aangelegd. Een groene versie uit 1985 spuwt op een pleintje even verderop water de lucht in. De keramiek waarmee de fonteinen zijn gebouwd is afkomstig van Zsolnay, dezelfde fabriek uit Pec (Hongarije) die een eeuw daarvoor de ornamenten van de jugenstil-gebouwen in Subotica vervaardigde.

De synagoge werd een paar jaar voor het stadhuis ontworpen door dezelfde architecten. Alleen op belangrijke joodse feestdagen heeft hij nog een religieuze functie, de rest van het jaar worden er af en toe klassieke concerten georganiseerd. De synagoge is in renovatie, maar door chronisch geldgebrek lijkt dat eeuwig te duren. Tegenover de synagoge is een grote markt, waar allerhande verse lokale producten te krijgen zijn. Een paar blokken verderop staat de achttiende eeuwse katholieke kathedraal. De laat barokke kerk is gewijd aan de beschermheilige van de stad: Theresia van Avila. Subotica heeft ook een franciscaanse en een Servisch-orthodoxe kerk.

Het opvallendste voorbeeld van de voor Subotica zo kenmerkende uitbundige jugendstil-architectuur is het Raichle paleis. De bekende architect Ferenc Raichle liet het in 1904 bouwen als woonhuis en onderkomen voor zijn architectenbureau. De rijkgedecoreerde façade is indrukwekkend voor wie van enige overdaad houdt, maar ook het interieur en de achtertuin zijn een bezoek waard. Tegenwoordig is de Galerie voor Moderne Kunst (Park Ferenca Rajhla 5, e-mail: [email protected]; zondag gesloten) in het gebouw gevestigd.

Wie met een kop koffie, een biertje of een hapje eten wil bijkomen van alle jugendstil kan terecht in the Ulica Matije Korvina, beter bekend onder de oude naam Engelsstraat. Het gezellige straatje bestaat vrijwel geheel uit terrasjes beschut door groene bomen. Achter veel van de cafés en restaurants liggen schaduwrijke patio’s verscholen. De belangrijkste winkelstraat van Subotica is “Korso”.

Palic en meren

Het toeristische plaatsje Palic, een kilometer of vijf ten oosten van Subotica, biedt volop mogelijkheden voor watersport. Het Palicko-meer heeft drie stranden, er zijn zeilboten, surfplanken, waterscooters en waterfietsen te huur en u kunt verschillende wandel- en fietsroutes volgen. Wie het water van het meer te koud vindt, kan terecht in het termisch zwembad met water van 36 graden, dat een heilzame werking zou hebben. Bovendien zijn er mogelijkheden voor sportvisserij, beachvolleybal, tennis, golf en minigolf. In de omgeving zijn verschillende traditionele boerderijen, wijnkelders en maneges. Palic heeft ook een jaarlijks Europees filmfestival.

Voor natuurliefhebbers interessanter is het Ludaško-meer, ongeveer twaalf kilometer ten oosten van Subotica. Het meer en zijn omgeving vormen een samenhangend geheel van verschillende habitats, namelijk van laag naar hoog, water, moeras, vochtig grasland en drogere steppe. Ze herbergen een grote verscheidenheid aan planten en dieren. De vochtige weilanden rond het meer staan vol met de fraaie, beschermde ijle moerasorchis (Orchis laxiflora). Andere zeldzame soorten die hier voorkomen zijn een bepaalde soort hokjespeul (Astragalus exscapus), een soort wildemanskruid (Pulsatilla pratensis), een salie (Salvia austriaca), een maagdenpalm (Vinca herbacea) en een kruiskruid (Senecio doria). Er zijn maar liefst 214 vogelsoorten waargenomen, waarvan er 140 min of meer zeldzaam en beschermd zijn. Karakteristiek zijn de baardman, en zeldzame Zuid- en Oost-Europese rode lijstsoorten als de witoogeend, de uiterst zeldzame witkopeend en de zwartkoprietzanger.

Het bezoekerscentrum is te bereiken door vanaf Palic de weg (nr. 22) te volgen (ga niet de snelweg op) tot Hajdukovo. Midden in dat dorp staat een groot, maar niet al te opvallend bord, waar u rechts dient af te slaan. Na ongeveer minder dan een kilometer rechtdoor komt u bij enkele houten hutjes en een stenen gebouw. Het bezoekerscentrum verstrekt informatie over de natuur, maar ze verhuren ook bungalows. Voor een klein bedrag kunt u ook uw eigen tent opzetten op het terrein. Er zijn twee uitgezette wandelroutes langs de oever van het meer. Als u van tevoren belt kunt u een rondleiding over het meer met een roeiboot krijgen.

Backa Topola en Zobnatica

Backa Topola ligt 35 kilometer ten zuiden van Subotica. Het in een roze gebouw gevestigde stadsmuseum heeft een archeologische en natuurhistorische collectie en er zijn schilderijen van lokale kunstenaars tentoongesteld. In de zomer vertoeven de inwoners van Backa Topola op het strand aan het riviertje Krivaja. Een kilometer buiten het stadje staat een negentiende-eeuwse windmolen. Paardenliefhebbers kunnen terecht in Zobnatica. Daar is een grote manege, een ruiterschool en een kinderboerderij. Een korte groepsrondrit met paard en wagen kost een euro, terwijl u voor tien euro een paard kunt huren voor een uur.