Langs de Volga

De levensader van Rusland is de brede Volga. Altijd is de rivier een brede transportweg geweest waarlangs, samen met zijrivieren en andere waterverbindingen, het hele land kon worden bereikt. Novgorod floreerde mede door de bonthandel langs de Volga. De Vikingen gebruikten op hun weg naar het zuiden al deze rivier, die in de middeleeuwen werd beheerst door Turkse volkeren uit Centraal-Azië. Dichtbij de Kaspische Zee woonden de Chazaren, ten noorden daarvan was het gebied van de Volga-Bulgaren. Andere Slavische en Turkse volken bevolkten de bovenloop. De hele regio werd in het midden van de 13e eeuw veroverd door de opvolgers van Dzjenghis Khan en in de twee eeuwen daarna betaalden de volkeren schatting aan de Mongolen.

Rond 1550 maakte Ivan IV een einde aan deze overheersing door de steden Kazan en Astrachan in te nemen. In de eeuwen daarna werd de grens verdedigd door de semi-autonome Kozakkenstammen, die hun eigen stamhoofden kozen en hun eigen handel beschermden. Desondanks was het Volga-bekken het toneel van enkele opstanden tegen het gezag in Moskou en Sint-Petersburg die juist door de Kozakken werden gedragen, zoals die van Stepan Razin in 1670 en Poegatsjov in 1773. Vanwege die wanorde kwamen Duitse boeren zich op verzoek van Jekaterina in deze streken vestigen, de zgn. Volga-Duitsers. Tijdens WO II werden deze ‘Duitsers’ door Stalin vervolgd als potentiële verraders…

Tegenwoordig is de regio langs de Volga er een van grote contrasten. De republiek Tatarstan in het noorden en Kalmoekia aan de benedenstroom streefden en streven naar een grote mate van autonomie. Tatarstan rond Kazan beroept zich op haar Mongoolse wortels, Kalmoekia rond de hoofdstad Elista heeft een Aziatische uitstraling met haar boeddhistische tempels. Steden als Samara en Nizjni Novgorod pasten zich snel aan in de nieuwe kapitalistische wereld, terwijl Oeljanovsk en Volgograd door verschillende omstandigheden meer in het Sovjet-verleden bleven hangen.