In 1527 werd het tweede Santiago de los Caballeros de Guatemala door Jorge de Alvarado, de broer van Pedro, gesticht. De inheemse bevolking noemde de stad Bulbuxya, dat ‘water dat uit de bron opwelt’ betekent. Aan water zou de stad uiteindelijk ten onder gaan, want in september 1541 werd zij geteisterd door enorme stormen en regenbuien, die dagenlang aanhielden kort nadat Doña Beatriz, de vrouw van Pedro de Alvarado, de macht over had genomen. Pedro de Alvarado was inmiddels twee maanden dood en de 22-jarige weduwe hulde de stad in het zwart om te rouwen over haar echtgenoot. Dit werd haar door de inwoners niet in dank afgenomen. In de nacht van 10 september zorgde een aardbeving ervoor dat het water in de krater van de vulkaan Agua in een modderstroom veranderde die de hoofdstad verwoestte. Deze oorzaak van de ramp wordt inmiddels door velen betwijfeld. Er vielen vele honderden slachtoffers onder wie Doña Beatriz en haar dochtertje. De inwoners van de stad zagen de ramp als een goddelijke vergelding van de overdreven rouwmaatregelen van de weduwe. Santiago werd uiteindelijk verplaatst naar de plaats die nu Antigua heet.

Van de oude koloniale stad is zeer weinig overgebleven. De oorspronkelijke kathedraal met zijn controversiële zwarte façade werd weggespoeld in 1541 en er staat nu een koloniale kerk, waarvan men niet zeker weet wanneer die gebouwd is. Het beeld van de ‘Virgen de la Concepción’ zou echter origineel zijn. Dit beeld wordt La Chapetona genoemd om aan te geven dat het uit Europa afkomstig is. Een fragment van een muur van het paleis staat in de tuin van de Escuela de Varones schuin tegenover de kathedraal. Een plaquette die de dood van Doña Beatriz herdenkt, staat midden op een schoolplein en wordt bij het voetballen als doel gebruikt. Over de oorzaak van de verwoesting van het eerste Santiago is men het nog steeds niet eens. Uit archeologische opgravingen blijkt inmiddels dat het centrum waarschijnlijk 2 km ten oosten van Ciudad Vieja gelegen heeft. Er is op 8 december een fiesta ter ere van de Virgen de Concepción, een van de kleurrijkste uit deze streek. De dag ervoor, 7 december, vindt het ‘begraven van de duivel’ plaats.

Als je de geschiedenis wilt volgen, kun je beter eerst Ciudad Vieja bezoeken en daarna Antigua. Het ritje ernaartoe is de moeite waard vanwege de prachtige omgeving met fraaie uitzichten op de vulkanen. Elk halfuur tussen 7.00 en 17.00 uur vertrekt er een bus vanaf het busstation naar Ciudad Vieja, die er een kwartier over doet. De laatste bus naar Antigua vertrekt om 18.00 uur.