Na ongeveer een kilometer is in een zijweg rechts de Tretjakov-galerie, herkenbaar aan zijn art-nouveau-gevel uit het jaar 1900. Het museum is in 1892 ontstaan door de overdracht van de privécollectie van de rijke koopman Pavel Tretjakov aan de stad Moskou en is later uitgebreid. Het museum bevat Russische kunst van de middeleeuwen tot nu, van Roebljov tot Maljevitsj en Kandinski. De verzameling middeleeuwse iconen is uitzonderlijk van kwaliteit. Op het museumterrein staat de 17e-eeuwse kerk Sveti Nikolaja w Tolmatsjach, de kerk van de Tretjakov-broers, die in 1997 hierheen is overgebracht. Het is een sprookjesachtig gebouw met zijn groene, oranje, witte en gouden versieringen. In de kerk is een van de oudste iconen van Rusland te zien, de Moeder Gods van Vladimir.

Bolotni

Een kanaal even ten noorden van de Tretjakov-galerie maakt het wijkje Bolotni tot een eiland, waar twee intrigerende gebouwen staan. Links van de nieuwe voetgangersbrug bij de Christa Spasitelja staat het ‘Huis aan de Kade’. Het werd in 1931 gebouwd voor hoge functionarissen en bevatte vele centrale functies als een crèche, een bank, een theater en een restaurant. Daar hoorde ook bij, dat via een geheime ingang in de kelder mensen geruisloos konden worden afgevoerd… Aan de andere kant van de brug staat het complex van de vroegere chocoladefabriek Krasni Oktjabr (Rode Oktober). De fabriek zelf is na meer dan een eeuw productiviteit gesloten maar het gebouw is bewaard en omgezet in een woon- en werkcomplex. Op de punt van Bolotni-eiland staat het gigantische beeld van Pjotr de Grote, van de hand van de beeldhouwer Tsereteli. Dit was de favoriete kunstenaar van burgemeester Loezjkov, en zijn wulpse scheppingen versieren vele nieuwe ontwerpen in Moskou, niet tot tevredenheid van iedere Moskoviet. Dit 94 meter hoge beeld van Pjotr heeft ook voor de nodige commotie gezorgd, niet alleen vanwege de hoogte en de vormgeving, maar ook al werd de vraag opgeworpen waarom Pjotr een beeld verdiende in Moskou, de stad die hij haatte en hoofdstad-af heeft gemaakt. Na een wereldwijde stemming onder toeristen werd het ingedeeld bij de tien lelijkste standbeelden.

Museon beeldentuin

Gezien vanaf dit beeld van Pjotr ligt aan de andere zijde van het kanaal het sculptuurpark Museon met afgedankte beelden uit Sovjetperiode. Hier staan o.a. 3 Lenins, een Brezjnev en het beeld van Dzierzynski dat jarenlang voor het hoofdkwartier van de KGB stond. Achter een aan zijn neus gehavende Stalin is heel toepasselijk een muur van schedels neergezet! Open van 9.00-21.00 uur. Naast het Museon ligt het Museum van moderne Russische kunst, een afdeling van de Tretjakov-galerie, met schilderijen van de Russische avant-garde als Maljevitsj, Kandinski en Chagall en socialistisch-realistische Sovjetkunst. Pronkstuk van deze stijl is het massale doek met een weinig aan de verbeelding overlatende titel ‘Stalin en Vorosjilov in het Kremlin na de regen‘ uit 1938 van Gerasimov.

Gorki-park

De brede weg Krymski Wal overstekend ligt meer westwaarts aan de rivier het recreatiegebied Gorki-park. In de Sovjettijd was dit park het centrum van vermaak voor de Moskovieten. De monumentale entree uit 1953 is in zijn oude luister hersteld na te zijn ontdaan van felgekleurde moderne aankondigingen van veel geluid makende nieuwerwetse attracties. Ook nu lopen de Russen nog warm voor eenvoudige zaken als waterorgel, draaimolen en reuzenrad. De nieuwe achtbanen liggen nu terzijde op de kade van de Moskva. Het mooiste deel is helemaal achterin: de Njeskoetsjni Sad is met meertjes en paviljoens gelegen tegen de hellingen.

Danilov Monastyr en Donskoi Monastyr

Zuidelijk van Gorki-park liggen in de wijk nog twee kloosters. Het Danilov Monastyr is de hoofdzetel van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Het klooster heeft een rijke geschiedenis met veel absurde wendingen. Het werd al aan het eind van de 13e eeuw gesticht door een van de eerste vorsten van Moskou, Daniil, en maakte deel uit van de stadsverdediging. Na een religieus leven kreeg het ook andere bestemmingen: in de Sovjettijd was het afwisselend een fabriek en een gevangenis. Na restauratie in de jaren tachtig ging het klooster dienen als residentie van de patriarch. In de oudste kerk worden gedurende de hele dag diensten gehouden. De nabijgelegen Danilov-markt is een van de weinige resterende kolchozmarkten in Moskou.

Verder naar het westen ligt het Donskoi Monastyr uit 1591, dat de gelukbrengende icoon voor de overwinning van Dmitri bij Koelikovo in 1380 moest huisvesten. De icoon, de ‘Maagd van de Don’ hangt nu overigens in de Tretjakov-galerie. Na een fabriek te hebben gehuisvest was het klooster vanaf 1964 een architectuurmuseum. De huidige kerken waaronder de kathedraal dateren uit het einde van de 17e eeuw. Op het nieuwe kerkhof zijn veel slachtoffers van Stalins terreur bijgezet na in het tot crematorium omgebouwde kerkje Serafimski te zijn verbrand. Onder hen maarschalk Toechatsjevski, NKVD-chef Jezjov en schrijver Isaac Babel. Metro Toelskaja.

Novospasski Monastyr

Aan de oever van de Moskva ligt een derde klooster dat dienst deed in de verdedigingsring rond Moskou vanaf de 15e eeuw. Het Novospasski Monastyr bevatte aanvankelijk de graven van adellijke families als Sjeremetjevs en Romanovs, en werd na de installering van de Romanovs als leidende dynastie verfraaid met een Preobrazjenski sobor, die wel erg veel lijkt op de Oespjenski sobor in het Kremlin. Een familiestamboom op de muur toont de eigendunk van de familie. In de 18e eeuw werd de hoge klokkentoren toegevoegd. Sinister is het feit dat tegen de kloostertoren bij de oever een massagraf is ontdekt uit de jaren dertig, waarschijnlijk een gevolg van het gebruik van het klooster als gevangenis… Metro Proletarskaja.

Rogozjskaja Sloboda