Napels
Napels (Italiaans Napoli) is met ca. 1,2 miljoen inwoners de drukke metropolis van het hele Italiaanse zuiden, de Mezzogiorno. Aan de befaamde baai gelegen, met in het oosten de machtige Vesuvius, is Napels een stad met veel monumenten en kunstschatten. Veel van die schoonheid wordt helaas te niet gedaan door de grote hopen zwerfvuil en de criminaliteit. Napels lijdt onder een onvoorstelbare smerigheid en de aanwezigheid van zakkenrollers en brommerdiefjes. Over de grote criminaliteit zwijgen we dan maar, daar merkt de toerist toch weinig van. Ondanks dat alles blijft het een fascinerende stad. In de oude volksbuurten van het centrum is de couleur locale nog volop aanwezig: veel kraampjes, de roep van de kooplui, de straatjongens, de gebarentaal en de ‘passaggio’ tegen de avond, de pantoffelparade. Uit Napels afkomstig waren grote historici en filosofen, zoals Giordano Bruno, Giambattista Vico en Benedetto Croce. De muziek bloeide vooral in de 18e en 19e eeuw, met A. en D. Scarlatti, Cimarosa, Paisello en Pergolesi. Wereldberoemd werden de Napolitaanse volksliedjes sinds het einde van de 19e eeuw, toen ze door emigranten werden verbreid in Amerika en Europa. Soms bereikten de zangers van deze canzoni een doorbraak naar het belcanto, zoals Enrico Caruso. De grootste operazanger van zijn tijd werd geboren in een arm gezin en kon nauwelijks kon lezen en schrijven, toen hij zijn carrière als zanger van de melodramatische liefdesliedjes begon. Typisch Napolitaans is verder de Pulcinella, een figuur uit de 17e-eeuwse Commedia dell’Arte met zijn witte pak en zwarte masker. Het is de domme en toch geslepen figuur die van alle omstandigheden iets weet te maken. Een andere lokale specialiteit in Napels is de pizza, die hier in de 17e eeuw zijn ronde vorm kreeg. Er zijn zelfs decreten die bereidingswijze, omvang en dikte bepalen.
Geschiedenis
Er zijn enkele archeologische bewijzen dat Griekse zeelieden in de 9e eeuw v.C. een nederzetting hadden gesticht onder de naam Parthenope, genoemd naar de sirene uit de Odyssee van Homeros. In de 6e eeuw v.C. werd op die plek aan de kust Neapolis (Grieks voor ‘nieuwe stad’) gesticht door Grieken uit het nabijgelegen Kyma. Van die Griekse stad zijn nog sporen te vinden van de muren, een fors stuk op de Piazza Bellini en aan de andere kant van de stad zijn enkele brokken te zien op de Piazza Vincenzo Calenda. In de Romeinse tijd heerste er grote welvaart; veel rijke Romeinen werden aangetrokken door het prettige klimaat en bouwden er villa’s. Het schaakbordpatroon uit de Grieks-Romeinse oudheid is in het stadscentrum Spaccanapoli bewaard gebleven, tussen Castel Capuano, Piazza Cavour en de Via di S.M. di Costantinopoli. De voornaamste decumanus, de oost-west gerichte hoofdstraat van een Romeinse stad, is de huidige Via dei Tribunali. Afwijkend van de Romeinse patronen kent de stad overigens drie van deze hoofdstraten, namelijk de parallel lopende Via de San Biagio dei Librai en de Via Anticaglia. Op het kruispunt met de noord-zuid lopende cardo lag de Griekse agora en het Romeinse forum; nu is daar de Piazza San Gaetano.
In de middeleeuwen breidde de stad zich zuidwaarts uit naar de haven. De streek die na het jaar 500 een semi-onafhankelijk hertogdom was, kende na 1100 wisselende heersers: de dynastieën van Noormannen, Hohenstaufen, Anjou en Aragonezen. Charles I van Anjou bouwde in de 13e eeuw als residentie het markante Castel Nuovo aan de haven. De Spaanse heersers na 1500 zorgden voor uitbreiding in de richting van de heuvel van San Martino, die nog herkenbaar is aan een rechthoekig stratenplan ter zijde van de hoofdas, de Via Toledo. Naar zee toe verrees in de 18e eeuw het complex met koninklijk paleis en het Teatro San Carlo.
In de 19e eeuw vond nieuwe uitbreiding plaats, waarbij veel dorpen werden opgeslokt. In het oude gedeelte vonden doorbraken plaats van brede boulevards zoals de Corso Umberto I. Ook de Via Duomo die dwars door de stad snijdt werd toen meters verbreed om ruimte aan het toenemende verkeer te geven. In de jaren dertig van de 20e eeuw is het nieuwe postkantoor en de wijk daar achter in de moderne strakke fascistische stijl opgebouwd, met naast dat postkantoor vele openbare gebouwen. De moderne expansie na de grote aardbeving van 1980 heeft het aanzien van Napels geen goed gedaan. De bouw van de metrolijnen verloopt voorspelbaar traag en zorgt voor grote opstoppingen.
