In het park tussen de kerk en de Neva, Plosjtsjad Dekabristov, staat het fraaie ruiterstandbeeld van Pjotr, dat Jekaterina II heeft laten maken. Bijzonder is dat het hele gewicht op de achterpoten rust, terwijl het paard een slang, zinnebeeld voor de vijanden van Rusland, vertrapt. De eis van beeldhouwer Etienne Falconet dat het voetstuk zou bestaan uit een stuk is gerealiseerd in een brok rode graniet dat als een soort kaap is ontworpen. Voor de Admiraliteit ligt Aleksandrovski sad, een parkje met enkele standbeelden van schrijvers en kunstenaars.

De straten rond de St. Isaacs-kathedraal behoorden tot de rijkste buurten in tsaristische tijden. Dat is nog wel te zien aan de banken en de luxe hotels Astoria en d’Angleterre, en aan de vestiging van de juwelier Jachont in het pand waar vroeger Fabergé zat, Bolsjaja Morskaja 24 (Grote Zeestraat). In hotel Astoria had Hitler zijn overwinningsbanket willen houden, waarvoor de menukaarten al gedrukt waren. De wijk vormde ook een geliefde woonbuurt voor kunstenaars. Er zijn veel herinneringen aan hen op dit kleine deel van de stad. In Malaja Morskaja (Kleine Zeestraat) woonden Gogol en Toergenjev op nummer 17 en Dostojevski korte tijd op nummer 23 totdat hij daar werd gearresteerd. Tsjaikovski overleed in 1893 op nummer 13 aan cholera na het drinken van besmet water. De woning van Nabokov op Bolsjaja Morskaja 47 was zijn domicilie tot zijn emigratie uit de Sovjet-Unie. Het museum beschrijft zijn leven, familie en werk. Voor de St. Isaacs-kathedraal staat op het plein een ruiterstandbeeld van tsaar Nikolaj I voor het Mariinski paleis. In de gevel van dit pand, waar de gemeenteraad is gevestigd, zijn nog de emblemen van de Sovjettijd te zien.

Langs de grachten

De kades van de Mojka van hier naar het westen toe vormen een aangenaam wandelgebied. Het gezicht op de fraaie paleizen vergoedt het moeizame ontwijken van de vele geparkeerde auto’s. Na het stamcafé van Dostojevski, het als een bibliotheek ingerichte Idiot op nummer 82, staat op Mojka 94 Joesoepov-paleis. Het is in 1830 aangekocht door de vooraanstaande familie Joesoepovs Het grootse paleis heeft weelderig gedecoreerde kamers met een eigen concert- en danszaal en beschikt over eigen theater, waar openbare uitvoeringen worden gegeven. De kelders waren in december 1916 het toneel van de moord op Raspoetin, die door een groepje edelen uit de weg werd geruimd vanwege zijn grote invloed op de tsarina. Er wordt een speciale rondleiding gegeven rond de beruchte moord die nogal wat voeten in de aarde had.

De Mojka vervolgend komt u uit bij Novaja Gollandia. Van oorsprong was dit kunstmatige eiland een militaire scheepswerf, waar met Hollandse technieken vanaf 1721 schepen werden gebouwd. Nadien werd het een marinegevangenis en in de Sovjettijd een militair radiostation. Uiteraard was het terrein toen ontoegankelijk voor gewone burgers. Na jaren in verval te zijn geweest worden nu nieuwe plannen ontwikkeld voor het gebied. Dit gedeelte van de grachten is het meest romantische en verstilde deel van de stad. Het verdient zeker aanbeveling om over de kades van de Mojka te wandelen, dan linksaf langs het Krjoekov-kanaal achter het Mariinski theater langs tot aan de Nikolski-kathedraal en dan de bocht van Gribajedova terug te nemen.

Mariinski-theater

Het Mariinski-theater is gebouwd op de stevige granieten fundamenten van een eerder Circustheater uit de jaren 40 van de 19e eeuw, dat in 1859 afbrandde. Het nieuw theater, genoemd naar Maria, de vrouw van Aleksandr II, huisvestte het eerste zelfstandige balletgezelschap in Rusland en telde (en telt) 1625 plaatsen. Het is het voornaamste toneel voor opera en ballet. Het Kirov-ensemble dat hier danst wordt hoger ingeschat dan het Bolsjoi-gezelschap. In Mariinski dansten rond 1900 Pavlova en Nizjinski, in de Sovjettijd ook Barisjnikov en Noerejev. De voorstellingen beginnen meestal om 19.00 uur. Erachter, aan de andere kant van de gracht, is het nieuwe Mariinski gebouwd. Het is een vierkant gebouw, dat op tegenstand stuitte vanwege het moderne uiterlijk en de grote investeringen. Hier vinden operavoorstellingen plaats die een groter toneel nodig hebben. Een blok verderop is de Mariinski concertzaal, in 2006 gebouwd in een vroegere opslagplaats van het Mariinski die enkele jaren daarvoor was afgebrand. (www.mariinskiy.com) Tegenover het Mariinski staat het gebouw van het conservatorium, dat wordt geflankeerd door standbeelden van twee componisten, Glinka, de vader van de Russische muziek, en Rimski-Korsakov, vele jaren directeur van de instelling.

Nikolski sobor

Van de vele kerken behoort de 18e-eeuwse Nikolski sobor tot de meest geliefde. Hij is opgedragen aan Nicolaas, de patroonheilige van de zeelui die ten tijde van de bouw in deze buurt gehuisvest waren. Daarom worden hier ook alle gedenkdiensten gehouden voor omgekomen zeelui. Het barokke gebouw met zijn vele koepels is in helblauw en wit geschilderd en heeft een indrukwekkende en buitengewoon fraaie klokkentoren. De ligging op een kruispunt van grachten draagt bij aan de aantrekkingskracht. In de tuin staat een obelisk ter herdenking van de pantserkruiser Imperator Aleksandr II die in de oorlog met Japan in 1905 ten onder ging.

Dostojevski

Teruggaande in de richting van Nevski prospekt passeert u het grote Sennaja plosjtsjad. Het drukke plein staat vol kiosken en grote winkels, hetgeen een rommelige indruk maakt, ook al door de mensenmassa’s die de metro hier uitspuwt. Toch is dit de buurt waar Dostojevski over schreef in ‘Misdaad en straf’. Een standbeeld van de schrijver staat bij het metrostation Vladimirskaja, een stuk naar het noordoosten. Zijn laatste woonplaats (hij verhuisde nogal eens) was het appartement aan Koeznetsjni pereoelok 5, naast de Vladimirskaja tserkov. Het is nu een museum met herinneringen en foto’s van het huis waar hij ‘De Gebroeders Karamazov’ zich liet afspelen. De 18e-eeuwse Vladimirskaja tserkov had een intrigerende functie in de Sovjetperiode: fabricage van ondergoed. Het is nu weer een van de drukst bezochte kerken in deze dichtbewoonde buurt. Neem een kijkje op de koepels vanaf de bar van hotel Dostojevski. Vergeet trouwens ook het interieur niet. In de Koeznetsjni pereoelok bevindt zich ook de een van de grootste boerenmarkten van de stad. De bedrijvigheid strekt zich trouwens vaak uit tot op straat. Even verderop, aan Zagorodni prospekt 28 leefde Rimski-Korsakov de laatste jaren van zijn leven. In deze woning schreef hij de meeste van zijn opera’s.