Door de Tweede Wereldoorlog stagneerde de tot dan toe geringe rijstexport van Suriname naar Europa. Na de oorlog besloot de Nederlandse regering na te gaan in hoeverre er mogelijkheden waren voor gemechaniseerde, middelgrote rijstbedrijven in Suriname. De eerste experimenten in de Clarapolder waren succesvol. De vruchtbare kleigrond in de nabijheid van de Nickerierivier bleek erg geschikt voor de natte rijstbouw en uit de nabijgelegen Nannizwamp kon voldoende water worden betrokken voor de irrigatie van de polders.

In 1949 werd de Stichting voor Machinale Landbouw (SML) opgericht. De Wageningenpolder, een gebied van 6000 ha, werd ingericht voor de gemechaniseerde rijstverbouw. Enthousiaste ingenieurs en landbouwers uit Wageningen, Nederland, trokken naar Nickerie om de ontwikkeling van de polder ter hand te nemen. De nieuwe generatie Hollandse kolonisten kreeg ieder 70 ha om een machinaal rijstbedrijf te starten, maar na enkele jaren trokken de meeste boeren weg. Teleurgesteld in de lage wereldmarktprijzen voor rijst en de geringe productiviteit van de bedrijven konden zij nauwelijks het hoofd boven water houden. Bij gebrek aan middelgrote ondernemingen besloot men in 1956 de hele polder onder te brengen in één groot landbouwbedrijf onder beheer van de SML.

De SML had in de beginjaren dezelfde problemen als de kleine boeren. De lage marktprijzen, de grote bedrijfsinvesteringen en daarbij de hoge salarissen van het Nederlandse topkader speelden het bedrijf parten. Om meer oogsten per jaar te realiseren werden nieuwe rijstsoorten gekweekt met een kortere groeiduur. De veredeling van de zaden werd een groot succes. Spoedig bezorgden de wonderzaden Suriname en de SML wereldfaam in de rijstsector. Men ontwikkelde een manier om de rijst te zaaien, te bemesten en te bespuiten per vliegtuig. Tegen zoveel mechanisatie konden de kleine Hindostaanse en Javaanse familiebedrijven niet op. Het inzaaien en uitplanten van de rijstplantjes gebeurde bij de kleine bedrijfjes nog met de hand. Bovendien konden de kleinlandbouwers hun eigen transport niet regelen en waren ze afhankelijk van opkopers die door hun machtspositie een veel te lage prijs voor de rijst betaalden. Slechts enkelen konden de overstap naar machinale landbouw maken.

Na 1975 keerde de situatie. De inmiddels tot Surinaams staatsbedrijf gemaakte SML bleek niet te kunnen concurreren met de flexibele particuliere rijstbedrijven. Een verstikkende bureaucratische bedrijfsvoering belemmerde de besluitvorming van het staatsbedrijf. Bovendien konden de particulieren in tijden van economische crisis winsten achterhouden en een gedeelte van de oogst naar het buurland Guyana smokkelen. Met de op die manier verdiende deviezen konden de landbouwers weer investeren in hun bedrijf. Als staatsbedrijf kon de SML niet hosselen. De exportwinsten werden opgeëist door de overheid en geld voor investeringen bleef uit. Tegenwoordig ligt het terrein van de SML te Wageningen er verlaten bij. De hoge graansilo’s midden in het kleine dorp doen futuristisch aan, ware het niet dat ze hier en daar roestvlekken vertonen. Bij tijd en wijle komen potentiële investeerders langs die de hoop op nieuwe glorietijden levend houden.

Wageningen

Na het passeren van een brug, waarop doorgaans hengelaars hun zojuist gevangen kwikwi-visjes te koop aanbieden, is het linksaf Wageningen in. Opvallend bij binnenkomst in het dorp is het treurig stemmende beeld van een slavin met een afgehakte borst. Het enorme kunstwerk is een verwijzing naar een van de gruweldaden van de mythische slavenhoudster Susanna du Plessis, die haar echtgenoot een borst van de slavin Alida zou hebben geserveerd om hem zo te straffen voor zijn promiscue gedrag. Het beeld werd opgericht in 1973 ter ere van 110 jaar afschaffing slavernij. Jaarlijks wordt Alida middels een feestelijke missverkiezing op 1 juli, de dag van de afschaffing van de slavernij, herdacht.

Wageningen is gecreëerd voor de werknemers van de Stichting voor Machinale Landbouw (SML). De prefab Bruynzeel-huizen staan rond het hoofdkantoor van het rijstbedrijf. Veel valt er niet te vertellen over Wageningen. Een echt centrum ontbreekt. Er zijn wel scholen, een paar winkels, een eethuisje en een hotel. De leukste attractie in Wageningen is het atelier van houtbewerker en musicus Armand Masé. De heer ‘Mantje’ maakt mooie houten beelden en kleine panelen, waarop diverse tafereeltjes zijn gekerfd. Tevens levert hij werk in opdracht.

Groot Henar

Wanneer u eindelijk denkt te zijn aangekomen in Nieuw-Nickerie, de hoofdplaats van het district, dan bent u pas in Groot Henar. Groot is Henar niet, wel erg rustig. Hoge huizen op neuten kijken over de polders uit. Opvallend is de stalen Henarbrug. Het gevaarte beschikt over een ophaalconstructie en een ijzeren wegdek, volgens het bordje uitsluitend geschikt voor voertuigen met rubberbanden. In Groot Henar is verder nog een kerk van de Evangelische Broedergemeenschap. Vanuit het plaatsje is het nog ongeveer 10 kilometer naar het grensstadje Nieuw-Nickerie.

Nieuw-Nickerie

Bent u in Nieuw-Nickerie, het westelijk grensstadje van Suriname, dan moet u naar de Zeedijk, al was het alleen maar omdat het stadje zijn bestaan aan de dijk dankt. De eerste woningen op deze plaats werden gebouwd in 1820 op de punt van de rechteroever van de Nickerierivier. Het dorp, dat de naam Nieuw-Rotterdam kreeg, was echter geen lang leven beschoren. De zee eiste het stuk land op en het dorp verdween in de golven. Een tweede poging meer landinwaarts was evenmin succesvol. Het dorp De Nieuwe Wijk moest noodgedwongen vanwege de oprukkende zee geëvacueerd worden. Uiteindelijk bouwde men aan de linkeroever van de Nickerie de Zeedijk en daarachter het dorp Nieuw-Nickerie.

De zeedijk is het zorgenkindje van de Nickerianen. Achterstallig onderhoud heeft al eens een dijkdoorbraak veroorzaakt. Een andere keer was het een kapotte sluisdeur, waarlangs het zoute water de huizen en erven achter de dijk onder water zette. Opdat het stadje niet weer door de Atlantische Oceaan wordt overspoeld, is de renovatie van de Zeedijk grondig aangepakt. Enorme rotsblokken moeten permanente bescherming bieden tegen het wassende water. Niet alleen de zee en de rivier zorgen voor wateroverlast. In de regentijd staan de veelal onverharde straten van Nieuw-Nickerie in een mum van tijd blank en verandert het straatbeeld in een modderpoel.

De Surinaamse overheid belooft immer verbetering voor het rijstdistrict. Zo zou geld gereserveerd zijn voor de aanleg van een goed geoutilleerd vliegveld voor grotere vliegtuigen. Door de bouw van de brug over de Coppenamerivier is de economische basis van het district Nickerie vergroot, maar voor toeristen is de tweede stad van Suriname met nog geen 8000 inwoners een dorp. Voor stadsbewoners uit Paramaribo is Nieuw-Nickerie een plaats waar men zich in betrekkelijke anonimiteit kan uitleven in donkere dansgelegenheden en drukbezochte casino’s.

Bereikbaarheid: Met de auto is de afstand van Paramaribo naar Nieuw-Nickerie (237 km) in goed drie uur te doen. De bus doet er iets langer over. Zowel de staatsbussen als de lijndienstbusjes naar Nickerie vertrekken vanaf de dr. Sophie Redmondstraat op wisselende tijden (richttijd: 05.00, 11.00 en 13.00 uur). Om teleurstellingen te voorkomen doet u er goed aan om de dag voor vertrek navraag te doen. Houdt u er bovendien rekening mee dat de bussen uitgerust zijn met een gedegen geluidsinstallatie, wat het voeren van een goed gesprek kan bemoeilijken.

De stad

Nieuw-Nickerie wordt gescheiden in een oostelijk en een westelijk deel door een kanaal dat eens de drinkwatervoorziening van de stad verzorgde. Langs het water staan hoge palmbomen en zij geven het geheel een aparte aanblik. De meeste straten lopen evenwijdig aan het kanaal of staan er haaks op, door dit duidelijke stratenplan is het makkelijk om de weg te vinden.

De hoofdstraat is de Gouverneurstraat. Hier zijn de meeste winkels, goedkope hotels en eetgelegenheden te vinden, tevens een filiaal van de RBC-bank. Naar de rivier toe, aan het Brasaplein, bevinden zich het busstation en de markt. Aan de voorkant van de markt kunt u belegde broodjes, groente en kruidenierswaren krijgen. Binnen in het overdekte gedeelte verkoopt men vlees en vis.

Aan het Brasaplein staat ook het commissariaatsgebouw van het district. Het oude houten bouwwerk heeft de vele verhuizingen vanwege het verwoestende zeewater doorstaan. Opvallend zijn de schuine demerara-ramen, een venstervorm die vanuit de voormalige Hollandse kolonie Demerara in Guyana naar Suriname is overgewaaid. De schuine stand van de luiken zou een betere ventilatie bewerkstelligen.

Mocht u in Nieuw-Nickerie willen zwemmen dan kunt u terecht in het openbare zwembad. De winkels in de hoofdstraat sluiten tussen de middag hun deuren en dan wordt het stil op straat. Als de schemering invalt, is het leuk wandelen door de Achterstraat, sinds enige tijd de Doerga Shawstraat genaamd. Na het middagdutje komt men de straat op voor een praatje, om nog wat boodschappen te doen bij de Chinese kruidenierszaak, of om bijvoorbeeld een roti (gevulde pannenkoek) te eten bij Salma’s Roti Plaza.

Zonsondergang kunt u meemaken bij de Zeedijk, even buiten de stad.

Bigi Pan

Vogelliefhebbers en hengelaars kunnen hun hart ophalen in Bigi Pan. Dit natuurreservaat staat bekend als broedplaats van vele vogels (122 soorten waaronder de rode ibis). Het water van de lagune wemelt van voedselvis als tilapia, snoek en trapoen (tarpon), waardoor er bij de aanmeersteiger Longmay in Nickerie altijd vissers te vinden zijn. U kunt proberen om op de bonnefooi mee te liften, maar informeer in dat geval vooraf hoe lang men van plan is weg te blijven. De meeste hotels in Nieuw-Nickerie kunnen bemiddelen in het reserveren van dagtours naar het reservaat. De trip bestaat uit een vaartocht over het meer inclusief snacks en drinken, de prijs is afhankelijk van het aantal deelnemers. Ook eenvoudig overnachten in een van de twee waterhuizen op het meer is mogelijk.