De Arabische tahr is een geit die op de rotsachtige berghellingen van de Hajar Mountains leeft. Het dier komt elke twee tot drie dagen uit hoge bergdelen naar beneden om te drinken uit wadi’s of andere waterpoelen. Het mannetje heeft lange manen, een roodbruine vacht en een donkere streep op zijn rug. Het vrouwtje is minder stevig en heeft, net als het mannetje, lichtgekrulde hoorns. De Arabische tahr leeft in een kleine groep en voedt zich met gras, blaadjes en fruit.

Ook in de Al Hajar Mountains, maar nooit hoger dan tweeduizend meter, leeft de Afghaanse vos (‘Blanford’s fox’). Dit dier heeft een katachtig voorkomen en is nog geen meter lang. De vacht is bruin of grijs, de lengte van zijn staart bedraagt de helft van zijn lichaam. De Afghaanse vos jaagt vooral ’s nachts en staat te boek als indrukwekkend springer en klimmer. Het voedsel bestaat uit zowel diertjes als vruchten. Het dier wordt met uitsterven bedreigd door verlies van leefgebied en voedsel, ten gunste van de (ook in Europa bekende) rode vos.

Schip van de woestijn

‘Schip van de Woestijn’ is de bijnaam van de kameel. Dit dier kan een week zonder drinken en eten, kan dagelijks meer dan honderd kilometer afleggen met enkele honderden kilo’s bagage, heeft een dikke vacht die beschermt tegen zowel hitte als kou, is intelligent en produceert melk die rijk is aan ijzer en vitamine B en vitamine C. Als de kameel dorstig is, kan deze in hoog tempo honderd liter water drinken.

Net als in andere Arabische landen, is de kameel niet weg te denken uit het dagelijkse leven in Oman. U ziet het dier op markten, in dorpsstraten, op stranden, op bergplateaus en op de weg – geladen in vrachtauto’s en pick-ups op weg naar de koper of race. Het dier jaagt automobilisten en vrachtwagenchauffeurs de stuipen op het lijf door wegen plotseling over te steken. Aanrijdingen bij daglicht zijn voor rekening van de verzekeraar, gedurende de nacht zijn deze voor rekening van de eigenaar.

Sinds het ontstaan van karavaanroutes (reeds vóór de derde eeuw voor Chr.) is de kameel in dit gebied op het Arabisch Schiereiland gedomesticeerd. Het dier vormt, gezien de prijs, een statussymbool voor de eigenaar. Zelfs bruidsschatten kunnen met kamelen worden voldaan. Omans kamelen hebben één bult. Dit is verwarrend, gezien dromedarissen doorgaans één bult hebben – hierdoor is het verschil moeilijk zichtbaar. In deze bult is vet opgeslagen dat bij vochttekort wordt omgezet in water.

Kamelenraces worden door de overheid gepland en aangekondigd. Het trainen van kamelen is van oudsher Bedoeïenenwerk.

 

Reptielen in (semi)woestijn en berggebied

Oman vormt de habitat van meer dan twintig slangensoorten, hoewel het niet waarschijnlijk is dat u deze reptielen aantreft.

Onschuldig voor mensen is de ijzerslang (blind snake), die zich schuil houdt in zacht zand en compost. Dit dier is nagenoeg blind, heeft één kleur en eet zowel termieten als mieren. ’s Nachts komt deze ‘grote worm’ bovengronds en gaat op zoek naar gewassen en bloemen. De gladde slang (racer) is meer geïnteresseerd in het eten van vissen en padden dan het bijten van mensen. Deze leeft in wadi’s, maar wordt zelden gespot. Het (grijsbruine) dier heeft een beperkte lengte. In Dhofar komt de Egyptische cobra (giftig, in vochtige plaatsen zoals Jabal Al Qara en Jabal Al Qamar) en de pofadder (giftig, in rotsachtig grasland) voor.

Reptielen in water

De Golf van Oman, Perzische Golf en de Arabische Zee vormen het leefgebied van vijf schildpadsoorten. De groene zeeschildpad, ook bekend als soepschildpad, is door de International Union for Conservation of Nature and Natural Resources gelabeld als ‘bedreigd’. Het dier gebruikt de stranden van Ras Al Jinz, Jazirat Masirah en Juzor Al Hallaniyyat om eieren te begraven. Zie de desbetreffende hoofdstukken voor de beschrijvingen.

De echte karetschildpad is wat kleiner dan de groene zeeschildpad en vindt u vooral op Jazirat Masirah en bij Juzor Al Dimaniyyat. IUCN heeft het voortbestaan van deze schildpad gelabeld als ‘ernstig bedreigd’. Niet hiermee te verwarren is de onechte karetschildpad, die ook op het strand van Masirah nestelt. De loggerhead, zoals het dier in het Engels wordt genoemd, is erkend als bedreigde diersoort. Deze schildpad heeft een tamelijk vlak schild, een dikke kop en oranjebruine poten. De dwergschildpad (olive ridley sea turtle) is nog geen meter groot en wordt ook op Jazirat Masirah gespot. Daar nestelt het dier, op hetzelfde strand als de karetschildpad. De dwergschildpad heeft een lichtgroen schild en heeft sterke kaken. De lederschildpad wordt soms in Omaans zeewater gespot; het voortbestaan wordt ernstig bedreigd. Het dier heeft een lederachtig schild en staat te boek als ‘reus’: het gewicht kan honderden kilo’s bedragen.

Kraakbeenvissen

Grote blauwe haaien (blue sharks) en grootoogzandtijgerhaaien (bigeye sand tigers) komen voor in de Arabische zee. Verpleegsterhaaien (nurse sharks) leven ten oosten van Musandam. De Perzische Golf vormt de leefomgeving van grijze rifhaaien (grey reef sharks) en grote hamerhaaien (great hammerheads).

Zoogdieren in water en straalvinnigen

Alle zeeën die het sultanaat omringen vormen de leefomgeving van dolfijnen. Vooral in het noorden van Musandam en ter hoogte van Hasik (Dhofar) bent u vrijwel gegarandeerd van het spotten van deze dieren. Ook bultruggen (humpback whales), orka’s en zwarte zwaardwalvissen (false killer whales) komen voor.

Musandam en het gebied bij Al Fahl Island staan bekend om hun grote barracuda’s; deze roofvissen bereiken een lengte van bijna twee meter. Rijkgekleurde straalvinnigen komen voor in de Arabische Zee, Golf van Oman en Perzische Golf. Hiervan zijn Arabische koraalvlinders (Arabian butterfish), maskerwimpelvissen en zwarte anemoonvissen voorbeelden. Zie ‘Duiken in Muscat’ en ‘Duiken in Zuid-Musandam’ voor meer informatie.

Neteldieren

De periode tussen januari en april staat te boek als kwallenseizoen. Vermijd het strand bij het aantreffen van rode of gele kwallen.

Vogels

Meer dan 480 vogelsoorten zijn gespot in Oman. Dit zijn voornamelijk trekvogels die gedurende het jaar vliegen tussen Noord-Azië, Afrika en de Mediterrane regio. Vogelaars kunnen hun hart ophalen in wadi’s en parken, op bergplateaus en kliffen. Houd ook elektriciteitskabels en -masten in de gaten.

Scharrelaars

De Indische scharrelaar komt voor in het noorden van Oman, met name in Musandam. Deze vogel heeft felblauwe, indigo en turkooizen vleugels en houdt van bomen en kabels. De blauwwangbijeneter, een andere scharrelaar, leeft vooral ’s zomers in Muscat, Al Batinah South en Al Batinah North. Deze vogel (blue-cheeked bee-eater) heeft een groene vacht en blauwe vlekjes op de kop.

Zangvogels en papegaaien

De kleine klapekster (lesser grey shrike) wordt gespot in open laagland en op kabels. Met name Musandam is geliefd bij deze vogel. Een andere zangvogel die in het uiterste zuiden en noorden van Oman voorkomt, is het zilverbekje. Dit vogeltje, ‘African silverbill’, houdt van acacia’s en struiken in droge gebieden. Een indrukwekkende verschijning is de halsbandparkiet (rose ringed parakeet), die geheel groen is en een rode snavel heeft. Deze papegaai is niet-migrerend en is succesvol van habitat veranderd als gevolg van verstedelijking en ontbossing.

Zeevogels

Het kustgebied van Ash Sharqiyyah South, Al Wusta en Dhofar vormt de leefomgeving van ruim tien soorten meeuwen. Enkele soorten migreren, andere blijven in het gebied. Wilson’s stormvogeltje behoort tot de kleinste zeevogelsoorten en voedt zich met vis en kreeftachtig plankton dat net onder het wateroppervlak leeft. Om deze te vangen, lijkt het stormvogeltje te springen op het water. ‘Wilson’s storm petrel’ wordt langs de gehele kust van Oman gezien, met name in Musandam. Ook een bijzondere verschijning is de Socotra-aalscholver, die aan de oostkust en in Musandam (in groepsverband) leeft. Deze vogel is zwart en heeft een vleugelbreedte van drie meter. ‘Socotra cormorant’ broedt op het gelijknamige eiland; het voortbestaan van deze pelikaanachtige wordt bedreigd. Langs de oostkust wordt ook de maskergent (masked booby) aangetroffen. Deze kleine zeevogel heeft een witte vacht met zwarte vleugelranden en kop, waardoor deze een masker lijkt te dragen.

Roofvogels

De kliffen, rotsen en kloven van Al Hajar Mountains vormen de habitat van de Egyptische aasgier. Deze roofvogel kan slecht tegen kou; bij te lage wintertemperaturen wordt de omgeving verruild voor warmer gebied. De ‘Egyptian vulture’ is ongeveer zestig centimeter lang en heeft een vleugelbreedte van maximaal 1,70 meter. De keizerarend komt overwegend in Musandam voor en overwintert hier. Deze havikachtige heeft vliegend een vleugelbreedte van ruim twee meter. Ook de bastaardarend (greater spotted eagle) komt hier voor.

Uilen en vleermuizen

Omans parken, tuinen, fruitboomgaarden en struikgewas vormen de leefomgeving van maar liefst negen uilensoorten. Vooral de dwergooruilen zijn vertegenwoordigd. De grotten in Noord-Oman worden bewoond door de kleine klapneusvleermuis (small mouse-tailed bat).

Beschermde natuurreservaten

Oman telt zeven beschermde natuurreservaten. Langs de weg zijn deze spaarzaam (of als gewone bezienswaardigheden) aangegeven. De meeste zijn niet omheind.

• Arabian Oryx Sanctuary, Al Wusta;
• As Silil Natural Sanctuary, Ash Sharqiyyah South;
• Juzor Al Dimaniyyat (Dimaniyyat Islands) Nature Reserve (203 km2), Al Batinah South;
• Jabal Samhan Nature Reserve (4500 km2), Dhofar;
• Khawrs of the Salalah Coast Reserve, Dhofar;
• Ras Al Jinz Turtle Reserve, Ash Sharqiyyah South.

Gedetailleerde beschrijvingen vindt u in het desbetreffende hoofdstuk (zie ‘Bezienswaardigheden’). Het sultanaat beschikt over negen parken, waaronder Al Qurm Park in Muscat.

Tips:
• ‘Birdwatching Guide to Oman’ (Dave E. Sargeant, Hanne en Jens Eriksen, Al Roya Publishing, 2008);
• BirdLife International, Internet: www.birdlife.org