De bekering tot het christendom was van enorme invloed op de ontwikkeling van de Russische kunst. Architectuur, schilderkunst, literatuur en metaalbewerking kwamen in de daaropvolgende eeuwen tot grote bloei. De eerste stenen gebouwen in Rusland kenden een godsdienstige oorsprong, al bleef houtbouw nog dominant. Kloosters ontstonden bij uitstek in de periode tussen 1200 en 1400 en kregen de beste stukken land in bezit. Zelfs de periode van de Mongoolse overheersing was voor de kerk erg gunstig. De Tataren waren erg tolerant ten opzichte van het christendom en lieten de kerk en zijn bezittingen ongemoeid. Dat leidde er toe dat velen hun bezit aan de kerk schonken, waardoor de rijkdom ervan enorm toenam.

Gehoorzaamheid

Na de val van Byzantium in 1453 werd de Russische kerk geheel onafhankelijk en Moskou werd zelfs het derde Rome genoemd. In de eeuwen daarna oefende de kerk een ongebreidelde macht uit over de gehoorzame Russische massa’s. Wel is er in de 17e eeuw sprake ven een afsplitsing. In 1653 werden op voorstel van patriarch Nikon hervormingen doorgevoerd in de kerk. Zo werd de vertaling van de Bijbel gebaseerd op het Griekse origineel. Er ontstond veel verzet en tsaar Alexei besloot Nikon uit zijn positie te ontheffen. Wel werden de hervormingen ingevoerd en sommige traditioneel denkende Russen weigerden deze hervormingen te erkennen. Zo ontstond de sekte van de Starovery, oftewel de Oudgelovigen. Zij werden prompt heftig door de staat vervolgd en velen vluchtten tot in Siberië, waar ze nog steeds in de regio achter Irkoetsk met enkele miljoenen leven. Tijdens Pjotr de Grote kwam de kerk in problemen met het regime. De tsaar wilde de greep van de kerk op de maatschappij verminderen en hij liet het patriarchaat afschaffen. Dat werd vervangen door een Heilige Synode waarvan de tsaar de voorzitter benoemde. In 1734 kwam er zelfs een verordening dat er geen nieuwe monniken meer mochten toetreden tot de kloosters. Desondanks bleef het gelovige volk eeuwenlang de kerk trouw.

Vervolging

Na de revolutie van 1917 werd al het kerkelijk bezit in beslag genomen, de kerk werd onderdrukt en de leiders vervolgd. Kerken werden voor totaal andere doeleinden gebruikt, van stallen tot opslagplaatsen, als ze niet werden afgebroken. Alleen tijdens WO II werd de harde vervolging door Stalin tijdelijk verzacht, omdat de kerk in de strijd tegen de Duitse Wehrmacht een bijdrage aan de nationale strijd kon leveren. Als dank mocht de Orthodoxe kerk na 1945 aan een wederopbouw beginnen, mts zij loyaal zou zijn aan het Sovjetbewind. Toch werd de kerk nog vele decennia door het regime het leven bemoeilijkt en godsdienst neergezet als een bezigheid van oude vrouwen die vanzelf zou uitsterven. Actieve vervolging was wel afgenomen in vergelijking met de harde tijden onder Stalin.

Nieuwe invloed

Pas na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie kreeg de kerk haar toonaangevende positie weer terug. Kerken werden gerestaureerd of zelfs in zijn geheel herbouwd, grond en kunstbezit werden teruggegeven. Ook onder de bevolking is de toegenomen invloed van de godsdienst merkbaar: men draagt weer kruisjes en hangt afbeeldingen van iconen in huis en auto. De Orthodoxe godsdienst is als bindmiddel weer een bepalende factor in Rusland. Daarbij moet wel opgemerkt worden dat het uiterlijke vertoon van gelovigheid niet gepaard gaat met aanvaarding en verinnerlijking van door de kerk uitgedragen normen en waarden. Drankmisbruik, geweld en crimineel gedrag zijn immers aan de orde van de dag.