– Eigen reisnotitie

Rub Al Khali heeft een oppervlakte van 650.000 km2. Daarmee is de woestijn groter dan Frankrijk. Het zand bedekt het westen van Oman, het noorden van Jemen en het zuiden van zowel Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. In het sultanaat vindt u de duinen in de gouvernementen Dhofar, Al Wusta, Adh Dhahirah en Al Buraymi. Omdat het grootste deel in de eerste twee regio’s ligt, is deze streek opgenomen in dit hoofdstuk.

Rub Al Khali behoort tot de topattracties van Oman. De duinen bereiken hoogtes van ongeveer 250 meter; gedurende de dag kleuren deze reuzen oranje, rood, beige, roze en blauwzwart. Oranje en rood domineren echter door aanwezigheid van veldspaat (ertsloos gesteente).

‘Arabian Sands’ van Wilfred Thesiger

Voordat u naar Oman reist, is het raadzaam om ‘Arabian Sands’ te lezen. Dit boek laat u het Arabisch Schiereiland van 1945-1950 zien en is een gedetailleerd verslag van Thesigers ontdekking van Rub Al Khali. Hij was niet de eerste Europeaan die deze woestijn doorkruiste, maar wel de eerste die het gebied twee keer bereisde en onderweg documenteerde.

Wilfred Thesiger komt uit een Brits diplomatengezin dat in Ethiopië woonde. Als jongeman studeerde hij dan ook aan het prestigieuze Eton College en de University of Oxford. In 1933 maakte hij de eerste expeditie – naar de Danakil Desert, die tot de meest onleefbare plaatsen op aarde wordt gerekend. Tussen 1951 en 1960 leefde hij met de Madan (‘Moerasarabieren’) in Irak. Thesiger, ‘de laatste ontdekkingsreiziger’, overleed in 2003.

‘I hear a boy singing – very clear and sweet – as he peddles back towards the village. It’s all so peaceful. Perhaps I hear a plane go over. A reminder of our own noisy, rushing world. I think to myself: ‘Thank God I am not in that!’

– Wilfred Thesiger

Verschillen met Sharqiyyah Sands

Het zand is fijner dan dat van Sharqiyyah Sands, de woestijn van Oost-Oman. Andere verschillen zijn Rub Al Khali’s lage luchtvochtigheid, extreme ontoegankelijkheid en onbewoondheid. Als u twee of meer weken in het sultanaat verblijft, mag Rub Al Khali niet op uw reisroute ontbreken. Indien u een week in Oman verblijft, volstaat Sharqiyyah Sands, waar u ook beigewitte zandduinen vindt.

Achtergrond

Rub Al Khali (vertaald ‘Empty Quarter’) is ruim 1200 kilometer lang en ruim vijfhonderd kilometer breed. Naast (door wind langzaam verplaatsende) duinen vindt u hier gips- en kleivlaktes. Deze vormden tussen circa 4000 voor Chr. en 1000 voor Chr. bodems van ondiepe zoetwatermeren, waarschijnlijk gevuld met regenwater. Botten van nijlpaarden en buffels zijn hier gevonden. In het Omaanse woestijndeel vindt u ook zoutstroken en zoutvlaktes, waarvan Umm As Sanim (‘Moeder van Vergif’) de grootste is. Dit legendarische drijfzandgebied werd tussen 1945 en 1950 bezocht door Wilfred Thesiger (‘we moved forward a few feet at a time across the greasy surface’). Nog is de vlakte eentonig; in het gebied zijn olieproductiecomplexen en pijpleidingen zichtbaar. Ook vindt u in Omans woestijndeel zoutpilaren, gevormd door erosie (wegslijpen van materiaal).

Waterbronnen in het gebied zijn schaars; deze vormen vaste stopplaatsen van enkele Bedoeïenen en hun kamelen en geiten.

Praktisch

Door Rub Al Khali leiden geen wegen, hooguit wat ruige ‘zandbanen’. Dit gebied is niet geschikt om zelfstandig te bezoeken: faciliteiten ontbreken, richtingsgevoel verdwijnt, van bewoning is geen sprake en berijden van duinen vereist diepgaande kennis van stuurtechniek en voertuig. Boek uw woestijnsafari daarom bij een ervaren touroperator waarvan de gidsen het gebied op hun duimpje kennen. Reis altijd met twee jeeps met vierwielaandrijving – op aanzienlijke afstand van elkaar. Zo kunt u veilig overstappen als de jeep zich heeft vastgereden in het zand. Ook een satelliettelefoon is onmisbaar.

In Salalah gevestigde touroperators (waaronder dhr. Issa Ali Al Mashani, 999679933, e-mail: [email protected], te boeken bij www.reizennaaroman.nl) bieden zowel één- als meerdaagse woestijnsafari’s (in verband met de hitte alleen tussen september en april).

Het doorsteken van Rub Al Khali (Muscat-Salalah) neemt ongeveer een week in beslag. Indien u voor deze reis kiest, begint u doorgaans bij (olierijk) Jibal en eindigt in Al Hashman (enkele moderne woningen en een school in ‘the middle of nowhere’) of in Al Mazyunah/Mitan. Deze route wordt ook in omgekeerde richting uitgevoerd. Onderweg bezoekt u de hierboven beschreven zoutvlakte, de zwavelhoudende bronnen (meer dan tien, vooral langs de Saudische grens) en de weinige acacia’s van Uruq Al Hadd.

Hoe u de woestijn ook wilt verkennen, bereid u zich voor op schudden in de jeep, uitgraven van banden, meenemen van ‘ghaf’-hout (voor vuur), slapen onder de sterrenhemel, ongeplande ontmoetingen met kamelen en beklimmen van duinen voor zonsopgang en -ondergang. Toiletten maken plaats voor duinen en zand dringt door tot alle bagageartikelen. Afsluitbare plastic zakken houden uw camera’s schoon.

Geodes

Voordat uw gids aan het zandduinwerk begint, brengt hij u naar de vlakte bij Al Hashman. Deze is bezaaid met geodes; het duurt echter even voordat u deze balletjes herkent. Enthousiastelingen vinden hier zelfs geodes ter grootte van voetballen. Gevonden geodes worden door uw gids geopend, waarna u het binnenste ziet: miljoenen calcietkristallen. Geodes komen waarschijnlijk voort uit gasbellen die diep in kraters zijn gevormd en richting de oppervlakte zijn gestuwd. Vlak vóór het bereiken ervan stolde het magma, waardoor de bel achterbleef. Vervolgens werd deze ‘ingepakt’; afkoeling leidde tot chemische processen die kristalvorming tot gevolg hadden. Geodes vindt u ook in de omgeving van Marmul en Mudayy (Dhofar).

Thuraya, de Bedoeïenensterren

‘Hij maakte de Grote Beer, Orion, het Zevengesternte en de Kamers van het Zuiden.’ – Job 9:9

‘Zevengesternte’ is de naam van een groep sterren (‘Plejaden’, Arabisch: ‘Thuraya’) die 440 lichtjaren van de aarde staan. Deze vormen het sterrenbeeld Stier, dat ’s winters het beste te zien is. Reeds duizenden jaren volgen Bedoeïenen het Zevengesternte om Rub Al Khali te doorkruisen. Eveneens was deze sterrengroep bepalend voor de legendarische koningin van Sheba en haar gevolg dat reisde door Rub Al Khali om Jeruzalem te bereiken.

Tegenwoordig bereizen weinigen deze woestijn zonder GPS en satelliettelefoons van het communicatienetwerk ‘Thuraya’. De toekomst zal bepalen wie hier het laatste woord heeft over positiebepaling: moderne technologie of het Zevengesternte.