Uit de Romeinse tijd is de Tempel van Minerva, later tot kerk verbouwd, goed bewaard. De 12e en 13e eeuw, de tijd van Franciscus en Clara, was de bloeitijd van Assisi.

Bezienswaardigheden Assisi

De San Francescobasiliek bestaat uit twee kerkgebouwen boven elkaar en een groot klooster met arcaden. Het ontwerp was van broeder Elias, de metgezel van Franciscus; de bouw vond plaats tussen 1228 en 1253.

De Benedenkerk. In de voorhal van de strenge en donkere kerk bevindt zich tegenover de ingang de kapel van S. Caterina, met gebrandschilderde ramen en fresco’s van Andrea da Bologna. De eerste kapel links is beschilderd door de grote meester uit Siena Simone Martini, met taferelen uit het leven van St.-Martinus. Uit het schip daalt men af naar de crypte met het graf van Franciscus. Het hoofdaltaar van de kerk is met mozaïeken versierd; de allegorische fresco’s op het gewelf verbeelden de deugden van St.-Franciscus: armoede, kuisheid en gehoorzaamheid. Zij zijn gemaakt door leerlingen van Giotto (14e eeuw). Het linker transept is gedecoreerd door Pietro Lorenzetti. Het rechter transept toont een ‘Gekroonde Madonna met engelen en St.-Franciscus’, een meesterwerk van Cimabue.

Uit het noordtransept leidt een trap naar de Bovenkerk, die hoog en sierlijk is en veel lichter dan de benedenkerk, hetgeen ook symbolisch is voor de weg van de mens naar het Licht. In apsis en transept zijn (beschadigde) fresco’s van Cimabue; de ‘Kruisiging’ heeft een aangrijpende expressie. Hoogtepunt vormt de frescocyclus in 28 taferelen uit het leven van Franciscus (1296-1304), toegeschreven aan Giotto. Zij beelden op expressieve wijze het leven van de heilige uit, zoals Bonaventura dat had beschreven. Interessant is ook de weergave van het landschap. In de hogere delen is het gewelf versierd door leerlingen van Cimabue. o.a. de uit Rome afkomstige Torriti. De kerkschat wordt bewaard in de Tesoro, onschatbare kunstvoorwerpen van goud, ivoor en zilver.

Aan het plein vóór de kerk ziet men de façade met een gotische deur en een roosvenster. De Santa Chiarakerk (1257-1265) heeft een wit-rose voorgevel en een grote arcade. Binnen hangt boven het altaar een immens 14e-eeuws kruis. De muren hebben 14e-eeuwse fresco’s. In het tegen de kerk aangebouwde kerkje van S. Giorgio hangt het kruis van S. Damiano, dat tot Franciscus gesproken zou hebben. In de crypte wordt het gebalsemde lichaam van Clara bewaard.

Van de Rocca Maggiore, op het hoogste punt van de omwalling, heeft men een prachtig uitzicht.

De Duomo San Rufino, aanvang bouw in 1140 en in de 16e eeuw verbouwd, heeft een prachtige, met Romaanse beelden versierde façade met roosvenster. Samen met de vierkante campanile is deze dom een van de mooiste gebouwen van Umbrië. In deze kerk zijn Franciscus, Clara en keizer Frederik II gedoopt. Er is een klein Diocesaan Museum.

Het burgerlijke centrum van Assisi is de Piazza del Comune, omgeven door fraaie middeleeuwse paleizen.

De Tempel van Minerva, tot kerk verbouwd, heeft een portico met zes Corinthische zuilen; het is een goed bewaard antiek gebouw (1e eeuw).

De Via San Francesco is een pittoreske straat met middeleeuwse gebouwen, o.a. het Oratorio op nr. 13.

De San Pietro is Romaans, met een roosvenster. In een kapel van deze benedictijnenkerk bevindt zich naast het koor een bijzonder drieluik van Matteo da Gualdo uit de 15e eeuw.

Door een zware aardbeving op en na 26 september 1997 is de San Francescobasiliek zwaar beschadigd; voor de mogelijkheid van herstel van de wereldberoemde fresco’s van Cimabue en Giotto wordt gevreesd. Ook is de Dom beschadigd.

Omgeving van Assisi

Op 4 km ten oosten van Assisi, te bereiken over een bochtige weg omhoog tussen olijfgaarden en cipressen, met mooie vergezichten onderweg, bereikt men de Eremo delle Carceri. Men kan bij een bezoek begeleid worden door een monnik. Dit kluizenaarsoord (hermitage) werd op de plek, waar Franciscus een paar cellen in de rots had gebouwd, door Bernardinus in de 15e eeuw gesticht. Door een arcade komt men in een sfeervolle binnenplaats. Men kan de cel van Franciscus bezoeken.(Open van 7 uur tot zonsondergang, ’s winters van 8 uur af.)

Convento di San Damiano, 2 km ten zuiden van Assisi, door de Porta Nuova. (Open: 8-12.30 en 14-19, ’s winters tot 17 uur).

Dit klooster ligt eenzaam in een mooie omgeving. Hier was het, dat Franciscus bad, toen het kruis hem toesprak. Santa Chiara (Clara) woonde hier met haar nonnenorde. In de kerk bevinden zich 14e-eeuwse fresco’s en een fijn besneden houten Christusbeeld uit de 17e eeuw. Het sobere klooster is nog vrijwel in de staat waarin Franciscus en Clara het bewoonden.

De Santa Maria degli Angeli, 5 km ten westen van Assisi, werd in de 16e eeuw door Alessi over het oude kapelletje ‘porziuncula’ van Franciscus heen gebouwd. Binnen in het imposante gebouw staat een wit terracotta beeld van Franciscus, door Andrea della Robbia. Op de kleine binnenplaats staat een rozenstruik, waar Franciscus zich in wierp, ‘toen de duivel hem bezocht’ en die toen direct al haar doornen verloor.