Vóór dit centrum passeert u de afslag die is aangegeven als ‘Waly’. Als u deze weg volgt en verderop op de rotonde rechtsaf gaat, bereikt u de parkeerplaats van ‘Oud-Izki’. Hier vindt u twee ruïnedorpen; deze werden vóór 1970 afzonderlijk bewoond door de Yaman (Arabische stam uit huidig Zuid-Oman en Jemen, vestigde zich hier ongeveer tweeduizend jaar geleden) en de Nizar (afkomstig uit de Saudische Najd). Deze volken hebben de aloude strijdbijl recent begraven. Onmisbaar is het enorme fort; de vervallen straatjes, woonhuizen en moskeeën zijn hier wandelend te ontdekken.

Onder het zuidelijke ruïnedorp (Nizar) bevindt zich ‘Jarnan Cave’. Deze grot zou de schuilplaats zijn van een gouden kalf, de afgod van Izki’s inwoners. Zij zouden het beeld hier in de zevende of achtste eeuw na Chr. hebben verborgen uit vrees voor repressailles van mensen die een nieuwe godsdienst aanhingen: de islam. Volgens deze legende wordt het gouden kalf bewaakt door geesten, die gelukszoekers voor eeuwig lieten verdwijnen of hen terugstuurden als blinden en krankzinnigen. De ingang van Jarnan Cave (coördinaten: N22”55’26 E57”45’48) vindt u aan de kant van de brede wadi.

Birkat Al Mawz

Weinig dorpen in Oman zijn zo mysterieus als Birkat Al Mawz. Roodbruine bergen torenen hier boven ruïnedorpen die worden gescheiden door een jungle van dadelpalmen. Wilfred Thesiger bezocht de plaats rond 1945; tegenwoordig wordt de oase opgenomen in toeristische routes. Beroepsfotografen komen hier om de lemen huizen, de diepgroene vegetatie en de falaj vast te leggen. Birkat Al Mawz is rustig en authentiek, kinderstemmen galmen in de straatjes en herderinnen zijn actief met hun geiten.

Birkat Al Mawz (‘Bananenmeer’) is aangegeven langs de Firq Roundabout, ten zuiden van Nizwa. Het dorp vormt ook de ‘gateway’ tot het Saiq Plateau van Jabal Akhdar (zie desbetreffende hoofdstuk).

Bezienswaardigheden

De parkeerplaats bij het (niet toegankelijke) fort is het ideale startpunt voor uw verkenning. Hier vindt u de zuil met informatie over Falaj Al Khatmin, die Birkat Al Mawz al bijna tweeduizend jaar voorziet van water. Sinds 2006 is dit (bijna 2,5 kilometer lange) gotenstelsel ingeschreven op de World Heritage List van Unesco. Dit water is afkomstig uit de bergen en leidt via het fort en de ruïnedorpen naar de oostelijke plantages. Het traject is wandelend opmerkelijk goed te volgen.

Achter de beige vestingtoren (bij de informatiezuil) ligt het residentiële deel van Birkat Al Mawz. In dit fotogenieke deel vindt u steegjes, lemen afscheidingen en traditionele woningen – het is eenvoudig om de omliggende plantages te bezichtigen. Bescheidenheid is hierbij essentieel. Als u de verharde weg zevenhonderd meter richting het oosten volgt, ziet u aan uw linkerhand het ruïnedorp dat is afgebeeld in Omanbrochures. Dit dorp is gebouwd op een berghelling en wordt gekenmerkt door vervallen binnenplaatsen, torens en woonhuizen – vele zijn niet langer voorzien van deuren. In het centrum vindt u de (gerestaureerde) goot van de plaatselijke falaj. Wandelend voelt u zich een gluurder die bijbelse architectuur ongepast in de ogen kijkt.

Tanuf

Mineraalwater is Tanufs ambassadeur; de flesjes worden in het hele land verkocht. Tanuf ligt in een brede wadi en is aangegeven langs Route 21. Een nieuwe weg leidt naar Al Hoota Cave en Al Hamra.

Bezienswaardigheden

U kunt hier stoppen om de uitgestrekte plantages te zien en het ruïnedorp te bezoeken. Dit dorp bestaat uit ingestorte panden, waarvan alleen de muren en torens zichtbaar zijn. Het geheel doet echter wat mistroostig aan. Onmisbaar is hier de indrukwekkende kloof van Wadi Tanuf, waarin bij regen watervallen ontstaan. Als u de kloof enkele honderden meters inrijdt, bereikt u Tanufs idyllische stuwmeer.

Bahla

Bahla is een druk handelsstadje dat Mesopotamisch aandoet. Het ligt aan de gelijknamige wadi en staat bekend om hoogwaardig aardewerk. Waterkannen, schalen, wierookharsbranders en gedecoreerde potten vinden hier dan ook hun weg naar Omaanse en buitenlandse woonkamers. Ook vindt u hier metaalwerkers en wevers. Ontdekken van Bahla is eenvoudig; alle bezienswaardigheden bevinden zich in de nabijheid van de hoofdweg.

Stad van magie

‘Naar elke student uit Bahla werd gewezen. Medestudenten zeiden tegen mij: “Voorzichtig meester, deze man komt uit Bahla – het centrum van toverij”. Als ik de student uit Bahla vroeg welke auto hij had, merkten de anderen op: “Hij heeft geen auto nodig. Tovenaars vliegen namelijk op ruggen van hyena’s door de lucht.”

– ‘Oman, Under Arabian Skies’ (Rory Patrick Allen, Vanguard Press, 2010)

Bahla vormt van oudsher het middelpunt van magie. Het is hier dat zowel heksen als tovenaars samenkomen en duistere krachten worden benut. Inwoners beweren hen regelmatig in de suq en op straat te zien. Houd de omgeving dus in de gaten en let op plotseling verdwijnende mensen…

Op het pleintje van de suq vindt u een oude boom, waaronder (tot vijftig jaar geleden) heksen offers brachten. Zij voorspelden dat verpulvering of beschadiging van de boom leidt tot het vrijkomen van het kwade dat eronder was geuit. Om het ontsnappen van de geesten te voorkomen, werd een ketting om de boom gespannen. Deze hangt nu aan het muurtje rondom de wortels.

Geschiedenis

Tussen de twaalfde en vijftiende eeuw was Bahla de zetel van de Nabhani-dynastie (zie ‘Geschiedenis’) die regeerde over stammen in het binnenland. Mogelijk werd Bahla gedurende hun bewind voorzien van een hoge, van leembaksteen gemaakte muur met een lengte van twaalf kilometer. Wellicht was deze voorzien van vijftien poorten en meer dan honderd torens.

Bezienswaardigheden

Het gigantische fort (geopend do. 08.00-16.00 uur, vr. 08.00-11.00 uur) is sinds 1987 ingeschreven op de World Heritage List van Unesco. De eerste massale restauratie van dit fort duurde meer dan twintig jaar en werd recent beëindigd. Volgens de inwoners van Bahla was de lange duur te wijten aan geesten die hun kwaadheid over het project tot uiting hadden gebracht door gerestaureerde muren ’s nachts te vermorzelen.

Weinig is bekend over het functioneren van ‘Bahla Fort’. Dit werd gebouwd ten tijde van de Nabhani-dynastie; de (meer dan vijftig meter hoge) muren en ronde torens waren technische prestigewerken. Verbonden met het fort is de stadsmuur die hierboven is genoemd. Deze zou in één nacht door geesten zijn gebouwd. Anderen beweren dat de muur was ontworpen door een vrouw. Hoe het ook zij, dit was een geavanceerd bouwwerk dat Bahla geheel omsloot. Binnen de (niet te missen) muur bevonden zich lemen woonhuizen, het fort en landbouwgebieden.

Scheef tegenover het fort (aan de overkant van de hoofdweg) bevinden zich de nauwe winkelstraatjes die de suq vormen. Deze is doelmatig en vormt ’s ochtends en ’s avonds het sociale en commerciële hart van Bahla. U vindt hier juwelen en aardewerk, maar ook kledingwinkels, fruitstalletjes en kruideniers. Onmisbaar is hier natuurlijk de oude boom die hiervoor is genoemd. Elke donderdag vindt hier de ‘Cattle Market’ plaats.

Jabrin (bij Bahla)

De rit van Bahla’s centrum naar Jabrin duurt slechts tien minuten. Enkele honderden meters ten zuiden van deze nieuwe nederzetting bevindt zich één van de topattracties van Oman: Jabrin Castle (geopend za. tot en met do. 09.00-16.00 uur, vr. 08.00-11.00 uur). Dit kasteel lijkt uit de vlakke woestijn te verrijzen en combineert grandeur met huiselijkheid. U vindt hier ‘murder holes’ (zie ‘Nizwa’) en een falaj die als airconditioning diende.

Enkele honderden dadelpalmen omringen dit beige kasteel; deze zijn geplant in kaarsrechte lijnen. Neem ruim de tijd voor de bezichtiging en nuttig wat eigen eten/drinken voordat u het complex binnengaat (in 2012 was er geen café).

Geschiedenis van het kasteel

Jabrin Castle werd rond 1670 gebouwd in opdracht van Bil’arb Bin Sultan (Al Ya’aruba). Hij was de zoon van Sultan I Bin Saif, die rond 1620 het fort van (de hoofdstad) Nizwa liet construeren. Toen Bil’arb Bin Sultan werd verkozen tot imam (1688), verklaarde hij Jabrin tot hoofdstad. Vanuit dit kasteel droeg hij astronomie, rechtspraak en geneeskunde een warm hart toe en financierde hij onderzoeken naar deze wetenschappen. In de achttiende eeuw na Chr. zette Muhammad Bin Nasir (Al Ghafir-dynastie) de werkzaamheden aan het kasteel voort. Ook liet hij veranderingen aanbrengen. Tussen 1979 en 1984 werd Jabrin Castle gerestaureerd.

Bezienswaardigheden

Voordat u het kasteelgebouw betreedt, kunt u een kijkje nemen op de binnenplaats. Hier vindt u de waterput en de falaj. De ingang tot het kasteel leidt al snel naar de ‘courtyard’, waar de twee kasteeldelen bijeenkomen. Rechts van u bevinden zich de kasteelkeukens, met daarboven (eerste verdieping) de eetzalen. Naast deze zalen vindt u de ‘Conference Room’. Onder deze kamer bevinden zich vier geheime schuilplaatsen die met elkaar zijn verbonden. Hierin verbleven soldaten die de imam beschermden tegen gasten met verkeerde intenties. De derde verdieping is het lage dak, dat weergaloos zicht biedt op de plantages, de Hajar Mountains en eindeloze woestijnvelden.

Het kasteeldeel dat zich links van de ‘courtyard’ bevindt, heeft op de begane grond een wirwar aan vertrekken voor soldaten. Hierboven vindt u de bibliotheken, waarin de hierboven genoemde wetenschappen bestudeerd werden. Op de tweede verdieping vindt u het pronkstuk van het kasteel: Sun and Moon Room. In dit vertrek sprak de imam met belangrijke bezoekers. De zeven lage ramen zijn voor de zon; de zeven bovenste ramen voor de maan. Opmerkelijk is het staaltje natuurkunde: frisse wind komt door de lage ramen naar binnen; deze verdrijft warmte door de bovenste ramen. Hierdoor is de temperatuur gedurende het hele jaar aangenaam. Ook imponerend zijn de plafondschilderingen waarin subtiel ogen zijn verwerkt. Op dezelfde verdieping vindt u de ‘Whispering Room’, waar privégesprekken met de imam plaatsvonden.

Traditionele huisstructuren

De stijlen van traditionele huizen in de oases van Oman reflecteren de financiële rijkdom en sociale status van de eigenaar. De hoogte van het pand en de bouwmaterialen werden bepaald op basis van traditie, klimaatinvloed en plaatselijk reliëf. Als gevolg hiervan verschilt de architectuur van oasedorpen per regio.

In de grote oases ten zuiden van de Hajar Mountains zijn huizen gemaakt van leembaksteen. Met name in Al Hamra vindt u panden die een hoogte hebben van wel vijftien meter. Deze waren eigendom van welvarende families en telden ongeveer twintig kamers, verdeeld over drie verdiepingen. De begane grond, naast de hal, was in gebruik als opslag en stal. De woonkamers, keuken en ontvangstruimte(s) bevonden zich op eerste en tweede verdieping en waren verbonden door middel van trappen. In tegenstelling tot de begane grond, waren de kamers op deze verdiepingen voorzien van ramen. In de slaapkamermuren waren nissen aangebracht; hierin werden huishoudelijke artikelen geplaatst. De plafonds in deze huizen waren gemaakt van gevierendeelde palmboomstammen. Daarover waren lagen van palmboombladeren, matten van palmvezel en klei aangebracht. In veel panden waren de plafondbalken rijkelijk gedecoreerd met schilderwerk en (soms) inscripties. De buitenkant van de panden was voorzien van raamroosters en houten deuren, gemaakt van gesneden hout.

Om de temperatuur in de huizen geschikt te maken, koos men voor dikke muren en ventilatie. Zo kwam frisse wind de kamers binnen door ramen die nét boven de vloeren waren geplaatst. Deze verdreef de warmte via de openingen die onder de plafonds waren aangebracht – het ‘schoorsteeneffect’.

Panden in de oases van Ash Sharqiyyah werden meestal gebouwd van steen en leem. Leem werd hier ook gebruikt om (buiten)muren te bepleisteren.

Bron: ‘Oases of Oman’ (Al Roya Press & Publishing House)

Al Hamra

Direct achter Al Hamra torenen de ruige berghellingen van Jabal Akhdar/Jabal Shams. Deze stokoude oaseplaats wordt grotendeels omgeven door twee enorme wadi’s en is opmerkelijk aangenaam. De bewoonde delen liggen rondom een enorm natuurgebied van dadelpalmen en hebben een eigen identiteit.

De nieuwe weg tussen Al Hamra en Tanuf leidt langs idyllische oases, dadelpalmen en kleine akkers. Langs deze weg bevindt zich de afslag naar Al Hoota Cave (zie desbetreffende sectie).

Bezienswaardigheden

Ten oosten van het natuurgebied ligt het nieuwe deel van Al Hamra. Als u de hoofdstraat tot het einde volgt en vóór het beige gebouw (met de vlag van Oman) linksaf gaat, rijdt u naar het ruïnedorp. Dit verdwijnt in de jungle van dadelpalmen en bestaat uit panden die zijn gemaakt van donkerrode leem (vandaar de naam ‘Al Hamra’ – ‘De Rode’). De huizen met twee of meer verdiepingen zijn hier gebouwd op een grote rotsplaat, een uniek fenomeen. De inwoners verlieten dit oord na 1970 en vestigden zich in de nieuwe woningen. Tijdens uw verkenning passeert u woonhuizen met aloude façades, verlaten handelshuizen met gedecoreerde vensters, steegjes en pleintjes.

Misfat Al Abriyyin (‘Misfah’, bij Al Hamra)

Dit dorp is aangeven bij Al Hamra, langs de weg naar Bahla. De geasfalteerde bergweg eindigt bij de parkeerplaats, waar drie wandelroutes en bezienswaardigheden door middel van een bruin bord zijn aangegeven. Net als elders in Oman, zoeken de dorpelingen naar een balans tussen het verwelkomen van bezoekers en behoud van de eeuwenoude levenswijze. Kom hen tegemoet door uw camera in de auto te laten en conservatieve kleding te dragen.

Misfat Al Abiriyyin is gebouwd op de rand van een diep ravijn, middenin Jabal Akhdar. Huizen zijn hier geplaatst op rotsblokken en klemmen tegen de kloofwanden. Kom hier alleen bij droog weer en draag bergschoenen.

Bezienswaardigheden

Overal in Misfat Al Abriyyin (‘Misfah van het Abriyyin-volk’) vindt u trappen en steegjes met aaneengeschakelde huizen. De plantages schuilen onder brede dadelpalmen en worden door middel van de falaj van water voorzien. Het zijn echter de steile terrasakkertjes die uw bezoek aan Misfat onvergetelijk maken. Deze verdwijnen in de diepte, omgeven door een oerwoud van palmbomen.

Als u de weg terug naar Al Hamra volgt, loont het de moeite om zeshonderd meter van Misfat Al Abriyyin linksaf te gaan (coördinaten: N23”08’10 E57”18’39). Deze weg leidt over de berg tegenover Misfat Al Abriyyin; zicht op dit dorp is hier panoramisch en onvergetelijk.

Wadi Ghul (bij Al Hamra)

Ook als Jabal Shams niet uw volgende reisdoel is, is Wadi Ghul een bezoek waard. Dat ‘ghul’ een geest zou zijn die leeft op begraafplaatsen en die zich voedt met lijken, mag de pret niet drukken. De bewoners willen echter niets van dit verband weten. Volgens hen duidt ‘ghul’ op ‘slang’ omdat de contouren van de wadi als zodanig overkomen.

Wadi Ghul is twintig kilometer lang en ligt tussen Al Hamra en Jabal Sara. Parallel aan de wadi ligt de verharde weg die alleen te berijden is als er in de omgeving geen regen is gevallen of wordt voorspeld.

Bezienswaardigheden

Op de plaats waar de wadi een scherpe bocht maakt, ligt het dorp Ghul (ook gespeld als ‘Ghool’). De keurige, geïrrigeerde akkers en dadelpalmen ogen hier onwerkelijk, net zoals het ruïnedorp erachter. De huizen zijn gemaakt van steen en werden ongeveer veertig jaar geleden verlaten. Naast dit dorp, op een plateau boven de wadibedding, is het nieuwe deel van Ghul gebouwd.

Enkele kilometers ten westen van Ghul verschijnen de steile hellingen van Jabal Sara. Deze lijken een massale muur te vormen en veranderen gedurende de dag van kleur.

Al Hoota Cave (bij Al Hamra)

Het is aannemelijk dat Al Hoota ’s werelds enige grot is met eigen chocolade. Zeker is dat Al Hoota de enige grot van de Golf is, die zijn deuren heeft geopend voor het publiek. De grot bevindt zich in de lage hellingen van Jabal Shams; de ouderdom wordt door evolutiewetenschappers geschat op ruim twee miljoen jaar. Tussen het moderne Visitor’s Centre en de professioneel verlichte grot rijdt de enige elektrische trein van Oman (vierhonderd meter smalspoor).

Al Hoota Cave heeft een lengte van bijna vijf kilometer; vijfhonderd meter is voor u toegankelijk. Als gevolg van natuurlijke waterblokkering, is de grot tamelijk droog (vergeleken met die in Europa). Ook de temperatuur in de grot is niet constant; deze wordt bepaald door de weersomstandigheden buiten. Al Hoota vormt de leefomgeving van waterkevers, klapneusvleermuizen, slakken en een reeks zeldzame dieren. Ten slotte: het hoogste deel van de grot ligt 865 meter boven zeeniveau!

Geologische achtergrond

Volgens wetenschappers ontstond Al Hoota Cave als gevolg van kalksteenontbinding door zuur water. Dit houdt in, dat kooldioxide in de atmosfeer en grond door regen werd opgelost. Hierdoor ontstond een verdund koolzuur dat kalksteen afbrak. Gestold materiaal dat aan het grotplafond ontstond, vormt stalactieten (deze ontwikkelingen zijn zesduizend jaar geleden begonnen). Waar de druppels komen, vormen zich stalagmieten.

Bezienswaardigheden

Voordat u de grot bezoekt, loont het de moeite om een kijkje te nemen in de Geological Exhibition, gevestigd in het Visitor’s Centre. Uw vragen over mineralen, geomorfologie en grotvorming worden hier beantwoord (vanuit het perspectief van de evolutietheorie). Bijzonder is hier het aquarium met (endemische) blindvisjes, die hier beter zichtbaar zijn dan in de grot. De transparante visjes hebben geen functionele ogen en voeden zich met (uit regenwater afkomstige) organische stoffen.

In de grot leidt de route al snel naar de ‘Main Chamber’ die 150 meter lang is. Hierin ziet u stalagmieten en stalactieten, enkele vormen groepen die lijken op een leeuwenkop, een vrouw op een stoel en twee olifanten. In dezelfde ruimte vindt u (donker) het ‘Central Lake’ dat een lengte heeft van negenhonderd meter. Dit meer is maximaal vijftien meter diep en vormt het leefgebied van blindvisjes die (door afwezigheid van zonlicht) lichtrood kleuren.

Praktisch

Stevige schoenen zijn essentieel. Al Hoota Cave is uitsluitend met een gids te bezoeken; tijdig reserveren is daarom noodzakelijk (924498258, de lijn is geopend dag. 08.30-16.30 uur). De grot is geopend za. tot en met do. 09.00-13.00 uur en 14.00-18.00 uur, vr. 09.00-12.00 uur en 14.00-18.00 uur. De laatste rondleiding vertrekt 45 minuten voor sluitingstijd. Om de natuur in de grot niet te verstoren, is fotografie niet toegestaan. Wel kunt u in het Visitor’s Centre fotografisch met de grot worden vereeuwigd.

In de souvenirwinkel (geopend di. tot en met zo. 09.00-18.00 uur) kunt u traditionele kunst en Al Hootachocolade kopen. Ook vindt u hier een restaurant (opmerkelijk schoon, geopend di. tot en met zo. 10.00-18.00 uur) waarin Omaanse en Libanese gerechten worden geserveerd.