Aan de Praça 25° Abril staat het beroemde Heilige Mariaklooster (Mosteiro de Santa Maria). De bouw van dit reusachtige kalkstenen complex werd in 1178 ter hand genomen door de cisterciënzers in opdracht van koning Alfonso I.

Het Heilige Mariaklooster heeft tot in de 18e eeuw grote culturele, wetenschappelijke en politieke invloed gehad in Portugal; tegenwoordig wordt de waarde bepaald door de indrukwekkende architectuur van de kerkfaçade, het prachtige interieur en de mogelijkheid om de in perfecte staat gehouden vertrekken van de monniken aandachtig te bekijken.

Maar het klooster van Alcobaça ontleent zijn faam ook aan de tombes die er staan van Portugals beroemdste liefdespaar, Pedro en Inês.

De oorspronkelijk gotische voorgevel van de kloosterkerk is in de 17e en 18e eeuw opgesierd met uitbundige barokelementen. Alleen het enorme roosvenster en het diepe portaal zijn nog 12e-eeuws.

Het hele complex heeft nogal geleden onder de napoleontische bezetting; er is door de Fransen geplunderd en veel vernield. Toch is men erin geslaagd tijdens de recente restauratie met veel gevoel voor detail de kerk in oude glorie te herstellen.

Direct na het betreden van de kerk valt op hoe smal het schip is; dat wordt nog eens geaccentueerd door de uitzonderlijke lengte ervan: 106 meter. Wanneer je het schip inloopt ligt links een doorgang naar het strak gelijnde, twee verdiepingen tellende Claustro do Silêncio; in dit ‘Klooster van de Stilte’ werd door de monniken absolute stilte betracht. Het werd in de 14e eeuw aangebouwd en heeft een groot hof met een fontein.

Aan het einde van het schip bevindt zich het transept (ook wel dwarsschip genoemd) waar de flamboyante tombes van Pedro en Inês staan. Het is een staaltje van 14e-eeuwse Portugese beeldhouwkunst dat zijn weerga niet kent. Volgens de overgeleverde wens van de koning staan de tombes zo, dat de voeten van beide geliefden naar elkaar wijzen. Bij de wederopstanding zouden ze elkaar dan als eerste zien.

Rechts van het altaar staat de terracotta beeldengroep met Sint-Bernardus, de heilige die koning Alfonso in het oor zou hebben gefluisterd dit klooster te bouwen. Er tegenover bevindt zich de eigenlijke koninklijke grafkapel.

Het is zeker de moeite waard om ook de kloostergebouwen te bezichtigen die rondom het kloosterhof liggen. Voorbij de fontein bevindt zich een doorgang naar de refter, de eetzaal van de monniken. Rechts daarvan is de keuken die duidelijk op veel eters is ingesteld. De keuken beschikt over een eigen waterbekken dat in verbinding staat met een aftakking van de rivier.

Verder heeft Alcobaça een wijnmuseum, het Museu da Junta Nacional do Vinho. Komende vanuit Batalha ligt het links van de invalsweg.