Argentijns Vuurland is het laatste stuk van Vuurland dat door de mens in gebruik werd genomen. Verkenners en missionarissen waren al veelvuldig in contact gekomen met de Vuurland-indianen, maar pas in 1871 vestigden zich de Engelsen Allen Gardiner, dominee Thomas Bridges, zijn vrouw en dochter, vanuit de Falklands aan de noordkust van het Beaglekanaal. Ze stichtten ‘Estancia Harberton’ en zijn de eerste blanken die op Argentijns Vuurland gingen wonen. De Bridges bekommerden zich om de bedreigde Vuurlanders en Bridges maakt een beroemd Yaghan-woordenboek.

In het begin van de vorige eeuw was de streek rond Ushuaia voor Argentinië slechts een plek om misdadigers op te sluiten. In 1950 werd Ushuaia met een marinebasis uitgebreid, waarna de ontwikkeling van dit deel van Vuurland in een ware stroomversnelling raakte.

Rio Grande

Rio Grande is een geheel nieuwe stad, gelegen op een kale boomloze steppe, en met zijn 55.000 inwoners het economisch hart van Vuurland. Het is een centrum van de olie-industrie en wol en vleesindustrie, maar voor de meeste reizigers vooral een doorgangsplaats tussen Chileens Vuurland en Ushuaia.

Bezienswaardig in Rio Grande (en omgeving) zijn de salesianer missiepost uit 1921 (het stichtingsjaar van Rio Grande), een klein historisch museum, het grootste schapenslachthuis van Zuid-Amerika (de Frigorífico), en de Estancia José Menéndez, een van de oudste en grootste van Vuurland (excursies vanuit Rio Grande).

Ushuaia

Dat Ushuaia de zuidelijkste stad op aarde is zal geen enkele bezoeker ontgaan; overal zie je de leus ‘EL MAS AUSTRAL DEL MUNDO’, of het nu gaat om de zuidelijkste stad, de zuidelijkste bakker of het zuidelijkste café. De aanwezigheid van Puerto Williams aan de overzijde van het Beaglekanaal wordt voor het gemak maar even vergeten; maar je kunt het argument dat Puerto Williams geen ‘stad’ genoemd mag worden wel begrijpen. Ushuaia is prachtig gelegen aan het Beaglekanaal te midden van hoge rotspieken en beboste bergen. De vlucht naar Ushuaia is heel speciaal, vooral de landing rakelings over het stadje was fantastisch! Maar een groter nieuw vliegveld is inmiddels aangelegd, zodat bloedstollende vluchten op Ushuaia tot het verleden behoren.

Ushuaia is met 50.000 inwoners de tweede grote plaats in Argentijns Vuurland, en een belangrijke uitvalshaven voor Antarctica (marine). Maar het was rond het begin van de vorige eeuw niet meer dan een verbanningsoord en een bordeel. Met z’n kleurige houten huizen lijkt het sterk op een Noorse stad, ademt nog de sfeer van pioniersstad en is een smeltkroes van buitenlanders, vooral Engelsen en Joegoslaven. De stad telde in 1975 slechts 10.000 inwoners, een aantal dat nu vervijfvoudigd is door het recente regeringsbeleid dat economische ontwikkeling fors stimuleert met aantrekkelijke voorwaarden voor bedrijven. De traditionele bosbouw en visserij zijn aangevuld met tal van nieuwe fabrieken. ‘Werkloos’ was in de jaren negentig van de 20e eeuw een onbekend woord in Ushuaia, en wie hier aankomt staat verbaasd over de grote rijkdom van het stadje. Ushuaia profiteert ook van het sterk groeiende toerisme door z’n schitterende natuur in het Parque Nacional Tierra del Fuego.

Bezienswaardigheden Ushuaia

Het is zeker de moeite waard om Ushuaia’s Museo del fin del Mundo te bezoeken (Maipú 177; ma.-za. 10.00-13.00 uur, 15.00-19.30 uur), over de Vuurland-indianen en eerste kolonisten, en de vogels van Vuurland.

Bootexcursies Beaglekanaal

Vanuit Ushuaia zijn in de zomer dagelijks bootexcursies te maken langs eilandjes met aalscholvers en zeeleeuwen in het Beaglekanaal; eventueel met verlenging naar Harberton (de oudste estancia op Vuurland), of naar Lapataia in het Tierra del Fuego Nationaal Park. Alle zeer de moeite waard! De boten vertrekken vanaf de pier (Muelle); bij de kantoortjes van de diverse maatschappijen aldaar kun je excursies vergelijken en boeken. Voor informatie over boten, combinaties, en boekingen kun je verder terecht bij Rumbo Sur, San Martín 342 (921139), het Oficina de Turismo, of een van de andere reisbureaus (alle reisorganisaties hanteren dezelfde prijzen).

Een korte excursie vertrekt twee keer per dag naar vogeleilandjes en een zeeleeuwenkolonie in het Beaglekanaal. De boot vaart tot een historische vuurtoren, en vandaar weer terug (2,5 uur). Interessanter is een van de langere combinatie-excursies: Beaglekanaal – Estancia Harberton, of Beaglekanaal – Baai van Lapataia (dagexcursies; vertrek ’s ochtends om 9.00 uur). In beide gevallen keer je met de bus over land terug, zodat je nog mooie stukken Vuurland te zien krijgt (vanaf Harberton kun je eventueel ook weer met de boot terug). De boot-buscombinatie naar Estancia Harberton vaart (soms!) een heel eind door het Beaglekanaal naar een kleine Pinguinera Isla Martillo, een pinguïnkolonie op een eilandje in het midden van het kanaal. De boot stopt vlak langs de kust, waar je de kolonie van circa 200 pinguïns goed kunt observeren (in 1993 broedden hier behalve Patagonische pinguïns ook een paartje grotere Gentoo-pinguïns). Het bezoek aan Estancia Harberton (zie onder) is ook zeer de moeite waard. De boottocht naar Lapataia valt goed te combineren met een verblijf in het Parque Nacional Tierra del Fuego.

De excursies over het Beaglekanaal en naar Estancia Harberton worden met verschillende boten gemaakt: per snelle en luxe 80-persoons catamaran (’Ana-B’, en ‘Angel-B’; goed uitzicht met glas rondom, duur eten aan boord; 7 uur, USD 60), of met een van de kleinere omgebouwde vissersboten (gezelliger, een stuk goedkoper, je kunt je eigen lunch meenemen of de lunch aan boord bestellen).

De vissersboot Tres Marias vaart enkele malen per week naar Puerto Williams op Chileens Vuurland.

Estancia Harberton

Zeer interessant is een bezoek aan Estancia Harberton, de eerste ‘schapenboerderij’ van Vuurland, in 1886 gesticht door dominee Lucas Bridges, die zich inzette voor de bescherming van de laatste Vuurland-indianen en een Yaghan-woordenboek schreef. Harberton, niet meer dan een kleine huizengroep, is vanuit Ushuaia te bereiken over een onverharde weg (85 km), of per boot over het Baeglekanaal. Harberton is nog steeds in handen van de kleinkinderen van Lucas Bridges. Tegenwoordig is er een klein cafeta-ria/winkeltje geopend, waar bezoekers ‘tea’ met heerlijk eigengemaakt gebak kunnen krijgen. Aansluitend op de bootexcursie wordt er een interessante rondleiding over de estancia gehouden (over geschiedenis; natuur; nagebouwde Yaghan-hut; schapenstal; bootshuis; woonhuis en de tuin). In beperkte mate kunnen bezoekers op Harberton overnachten (informeer vooraf bij het Oficina de Turismo).

Parque Nacional Tierra del Fuego

‘Ruta 3’, de hoofdweg uit Buenos Aires, eindigt na 3946 km (!) aan de stille baai van Lapataia in het Parque Nacional Tierra del Fuego. Het nationale park vormt een goede afspiegeling van de wildernis van zuidelijk Vuurland. Het bestaat uit besneeuwde bergen met door gletsjers uitgeslepen U-dalen langs een fjordenkust. In de lagere delen groeit hier het Magallanese bos, dat bestaat uit lenga en ñirre (zuidelijke beuken), en hier opener is dan de bossen van noordelijk Patagonië. In deze bossen leven Patagonische spechten, en guanacos. In 1940 zijn in de bossen bevers uitgezet, die overal dammen hebben gebouwd, en in enkele decennia hele rivierlopen hebben weten te wijzigen. De boomgrens ligt hier al op 600 meter hoogte, en aan de boomgrens vinden we veel dood hout dat gebleekt is door de wind. Boven de boomgrens en op zeer vochtige plaatsen in de dalen treffen we ‘toendra’ aan van heide en moerassen. De vennetjes zijn bijzondere plekken waar tussen het veenmos prachtige orchideeën, gentianen en een soort zonnedauw groeien. Het barre gebied boven de boomgrens is het domein van de condor, die hier nog veel voorkomt.

De meren en de baai van Lapataia zijn rijk aan watervogels: zwartnekzwanen, eenden, waaronder de ‘flightless steamer duck’ (een eend die niet kan vliegen, maar z’n vleugels gebruikt als de raderen van een ouderwets stoomschip en flink spetterend over het water rent), en vier soorten ganzen (’cauquenes’ in het Spaans of ‘kaiken’ in de taal van de Vuurland-indianen). Langs de kust en op zee leven verder aalscholvers, meeuwen, sterns, Magallanese en zwarte scholeksters, futen, stormvogels, en albatrossen. Langs de baai van Lapataia komen af en toe zeehonden en Magallanespinguins.

Bereikbaarheid/ voorzieningen

Verschillende reisbureaus organiseren transport tot aan de baai van Lapataia (zie onder ‘reisbureaus Ushuaia’); verder gaan er stadsbussen vanaf de Pier en het YPF-benzinestation ieder uur naar de parkingang en Lago Roca. In de weekends kun je gemakkelijk liften. Bij de parkingang moet entree worden betaald (USD 2,5). Er zijn verschillende campings in het park; de grootste is die bij het Lago Roca (sanitair, cafetaria, winkeltje; paardenverhuur); mooier zijn de gratis campings bij Rio Pipo en bij Lago Verde (geen voorzieningen; water uit de rivier). Het hotel bij Lago Roca is in het verleden afgebrand.

Wandelmogelijkheden

• Een paar kilometer na de parkingang begint rechts een zijweg en pad langs de Rio Pipo door de ‘Cañadon del Toro’. Parkwachters hebben hier een paardentrail aangelegd naar het Lago Fagnano (3 tot 4 dagen). Maar het is ook mooi om alleen een paar uur het dal in te lopen (tot een mooie waterval).

• Vanaf de camping Rio Pipo kun je omhoog klimmen via de ‘senda Pampa Alta’ naar een mooi uitzichtspunt, en vervolgens het pad afdalen naar Bahia Ensenada aan de kust.

• Vanaf de pier aan de kust bij Bahia Ensenada kun je dan verder over de ‘senda Costera’, door bos en langs rotskusten, naar de baai van Lapataia of de camping aan het Lago Roca.

• Langs het Lago Roca leidt een pad tot een grenspaal bij de Chileense grens, of kun je via een steil pad de 970 meter hoge Cerro Guanaco beklimmen.

• Vanaf camping Lago Verde voert de ‘sendero de los Castores’ in 3 km langs bevermeertjes en door lengabos naar de baai van Lapataia (tegen zonsondergang zie je bevers aan het werk!).