Desondanks heeft Punta Arenas zich ontwikkeld tot een grote levendige stad, het centrum van Chileens Patagonië op gebied van cultuur, handel, industrie en veeteelt. Met een vrijhandelszone (’Zona Franca’) heeft de Chileense regering gunstige economische voorwaarden geschapen voor Punta Arenas. De ‘Zona Franca’ trekt met z’n belastingvrije winkels ook veel toeristen.

Punta Arenas’ bloeitijd was de periode rond de voorlaatste eeuwwisseling, voor de opening van het Panamakanaal, toen veel schepen nog om Vuurland voeren. Een groot deel van de inwoners van Punta Arenas zijn afstammelingen van Joegoslaven, Engelsen, Portugezen, Noren en Duitsers, inwoners uit Chiloé of Midden-Chili. Punta Arenas is een boeiende stad door z’n historische gebouwen en monumenten rond de Plaza de Armas, die getuigen van het kleurrijke verleden. De stad maakt door z’n ruime opzet en gezellige centrum een prettige indruk, en ook de directe omgeving is interessant met enkele (kleine) pinguïnkolonies. De gezelligste straten zijn de winkelstraten Pedro Montt en Bories rond de Plaza de Armas.

Bezienswaardigheden Punta Arenas

• Plaza de Armas met historische gebouwen als het Teatro Español (nu bioscoop), kathedraal, Hotel Cabo de Hornos, Palacio Braun Menendez (zie musea), en het standbeeld van Hernando de Magallanes, met vier Vuurland-indianen aan z’n voeten.

• Aan de ingang van de stad langs de Avenida Bulnes staat het monument ‘El Ovejero’ (de schaapherder) ter ere van de eerste veeboeren, die Punta Arenas groot maakten.

• Fascinerend is een bezoek aan het kerkhof (Cementerio Municipal) op Avenida Bulnes 929, met graven van indianen; de pioniersfamilie Ménendez; Alexander MacLennen, ‘het rode varken’; en slachtoffers van scheepsrampen (open 8.00-18.00 uur).

Musea (n.b: alle musea zijn op maandag gesloten):

• Museo Regional Salesiano Mayorino Borgatello , Av. Bulnes 347/hoek Sarmiento (9221096), openingstijden: di.-zo. 10.00-13.00 uur, 15.00-18.00 uur. Dit museum is in 1893 door de salesianer missionarissen gesticht en bevat een zeer grote collectie over het leefgebied (flora, fauna), historie en cultuur van de Patagonische en Vuurland-indianen (inheemse kunst, indiaanse gebruiksvoorwerpen en historisch materiaal). Schokkend zijn de foto’s van de brute ‘Indianenjacht’ eind 19e eeuw, en tekenend voor de wijze waarop tegen de – uitgeroeide – indiaanse cultuur werd – en nog steeds wordt – gekeken is de manier waarop de schedels en geraamtes van een aantal Vuurland-indianen is geëxposeerd: net als de vele opgezette dieren! Het museum is echter beslist een bezoek waard, al is het om te zien hoe een museum in mijn ogen niet hoort te zijn. Het is werkelijk prop en propvol met voorwerpen en de kasten puilen uit van de vele slecht opgezette dieren, een enigszins trieste aanblik. Een van de pronkstukken is de huid van de legendarische Milodon, die in een grot bij Puerto Natales is gevonden. Het museum verkoopt boeken en publicaties over de historie, Vuurland-indianen en de fauna en flora van Torres del Paine.

• Historisch Regionaal Museum van Magallanes in het Palacio Braun-Menendez, Magallanes 949 (9224803); open 11.00-16.00 uur; zo. 11.00-13.00 uur). Dit gebouw is het voormalige herenhuis van de familie Braun-Menendez, een van de schapenbaronnen uit de 19e eeuw. Als een van de rijkste huizen van Punta Arenas is het gebouwd van Italiaans marmer, Belgisch hout, Franse tapijten en meubels uit Londen en Parijs. Aan de hand van een collectie oude meubels en tapijten toont dit museum Punta Arenas’ rijke verleden.

• El Museo del Recuerdo (museum van de herinnering), Av. España/ Los Flamencos, behorende bij het Instituto de la Patagonia; openingstijden: ma.-vr. 8.30-12.30 uur, 14.30-18.30 uur, za. 8.30-12.30 uur (openluchtmuseum met gebruiksvoorwerpen, en voertuigen uit de tijd van de kolonisatie van dit gebied; met boekwinkel en bibliotheek).

Excursies vanuit Punta Arenas

‘Puerto Hambre’ en Fuerte Bulnes

De eerste pogingen van Spanje om kolonies langs de Straat van Magallanes te stichten mislukten jammerlijk: in 1548 stichtte Pedro Sarmiento de Gamboa een nederzetting met 300 mensen niet ver van het huidige Punta Arenas. Maar in korte tijd kwamen alle bewoners om van de honger, ziektes of werden gedood door de Vuurland-indianen. Sindsdien heet deze plek ‘Puerto Hambre’ (hongerhaven). Alleen een monument langs de Straat van Magallanes herinnert aan deze vreselijke gebeurtenissen.

Pas veel later, in 1843, werd door Chili het gebied van de Straat van Magallanes in bezit genomen en werd vlak bij het fort Bulnes gesticht, dat nu is gerestaureerd en te bezichtigen. Vlakbij staat een merkwaardige blanke monoliet, die het geografische centrum van Chili aangeeft. Wat merkwaardig zul je denken, hier in het uiterste zuiden, maar de Chilenen claimen een groot stuk van Antarctica en hebben hun land alvast doorgetrokken tot op de zuidpool! Buses Fernandéz organiseert excursies naar hongerhaven en Fuerte Bulnes.

Pinguïnkolonies

21 km ten noordoosten van Punta Arenas bevindt zich op de eilandjes Martha en Magdalena de grootste kolonie Magallanespinguïns van Chileens Patagonië: in het broedseizoen (nov.-jan.) leven hier 50.000 pinguïns samen met andere vogels als aalscholvers en meeuwen. Naar dit ‘Monumento Natural Los Pinguinos’ gaan, ijs en weder dienende, elke dinsdag, donderdag en zaterdag om 16.00 uur bootexcursies van de Compañia Maritima de Punta Arenas (Comapa, zie boven, aanbevolen).

Een andere pinguïnkolonie is de Pingüinera Otway, in de Otwaybaai 50 km ten noorden van Punta Arenas. Deze is makkelijker te bezoeken, maar het aantal pinguïns is hier veel kleiner: hooguit een paar honderd. Er zijn paadjes uitgezet door hun kolonie langs de nesten; de pinguïns nestelen ’s zomers in holen in de grond. Let op!: overdag zijn de pinguïns vaak naar zee om voedsel te vangen voor de jongen, dus let op het tijdstip van bezoek, het beste zijn ochtend en avond. En als het stormt trekken ze zich terug onder de grond en is er niets te zien! (de meeste ‘tours’ vanuit Punta Arenas arriveren helaas midden op de dag). Onderweg naar de pinguïns zijn er veel ganzen, ñandus (lesser rhea), en bandurrias (ibissen) te zien.

Naar Rio Gallegos (Argentinië)

Wie met eigen vervoer over route 255 naar Rio Gallegos rijdt kan onderweg een aantal bezienswaardigheden bekijken, zoals halverwege de oudste estancia van Patagonië: Estancia San Gregorio aan de Straat van Magallanes, die in 1877 werd gesticht. Vlakbij liggen langs de kust de scheepswrakken van de ‘Amadeo’ en ‘Ambassador’.

Wie geïnteresseerd is in het planten- en dierenleven van de steppe moet bij Punta Delgada de afslag nemen naar het Parque Nacional Pali Aike, een van de droogste delen van de steppe met een halfwoestijnvegetatie op uitgestrekte vulkanische lavavelden met prachtig gekleurde hellingen en een bijzondere dierenwereld. Hier leven veel zeldzame dieren, die in de rest van de steppegebieden moeilijker te zien zijn, zoals armadillo’s, wilde katten, Patagonische ferrets, grijze vossen, guanacos en vleermuizen. Bovendien is dit gebied archeologisch erg waardevol, want in grotten zijn 11.000 jaar oude rotsschilderingen van de Aonikenk-indianen (Tehuelches) aangetroffen.

Punta Arenas – Puerto Natales

Een goede asfaltweg voert in ongeveer 2,5 uur door een mooi overgangslandschap van steppe en bos langs enkele kleine nederzettingen, estancias en een enkel eenzaam hotel naar Puerto Natales. Onderweg is een afslag naar de pinguïnkolonie van Seno Otway (zie pagina 438), en passeer je Villa Tehuelches, een dorp van 400 inwoners, dat typisch is voor de nederzettingen op de steppe. De naam wijst erop dat dit gebied vroeger werd bewoond door de Aonikenk- of Tehuelche-indianen, die nu in Chileens Patagonië zijn uitgestorven. Vlak voor Puerto Natales doemen in de verte de hoge bergen van Torres del Paine op en de rand van de Patagonische ijskap, die Zuidelijk Patagonië van de rest van het land isoleert. Aan de voet van de bergen ligt het enige andere stadje in het gebied ten noorden van de Straat van Magallanes: Puerto Natales.

Puerto Natales

Puerto Natales is gesticht in 1911 als haventje voor het transport van wol en vlees van de schapenboerderijen in de omgeving. Vlakbij ligt nog het oude slachthuis Bories, dat later werd gesloten. Tegenwoordig wonen er 18.000 mensen en is het steeds groeiende toerisme de belangrijkste inkomstenbron geworden. Belangrijk voor Puerto Natales is ook de El Turbio kolenmijn net over de grens in Argentinië, waar veel inwoners uit Puerto Natales werken. Hoewel er weinig ‘bezienswaardigheden’ zijn is het een sfeervol stadje, mooi gelegen aan de baai van Ultima Esperanza, en hoofdstad van de gelijknamige provincie. Puerto Natales is populair bij budgetreizigers, en de springplank voor het Parque Nacional Torres del Paine.

Bezienswaardigheden Puerto Natales

Twee kleine musea: Museo De Agostini, in het Colegio Salesiano, Padre Rossa 1456; Museo Histórico, Bulnes 285 (open van di.-zo. 15-18 uur). Een mooie wandeling in Puerto Natales is die langs de ‘Seno Ultima Esperanza’, waar je veel zwarthalszwanen ziet en honderden aalscholvers op de stijgers langs de waterkant.