De monolieten van de Cotzumalguapa-cultuur liggen in verspreide suikerrietvelden op de grond of ze zijn met dikke lagen sedimenten bedekt. Door de moderne landbouwmethoden hebben ze soms schade opgelopen, daarom werden ze vaak verplaatst naar musea of naar gebouwen op de finca. Slechts enkele bleven op hun vindplaats achter en deze worden vaak nu nog voor religieuze doeleinden door Indianen gebruikt.

De sculpturen worden gekenmerkt door verschillende stijlen. Zo zijn er beeldhouwwerken met Olmeekse of Mexicaanse invloeden, maar ook met typische Maya-motieven. Uit deze bonte verzameling blijkt dat verschillende culturen in dit gebied hun invloed hebben gehad op het bewerken van steen. De bewerking van het relatief zachte, vulkanische gesteente vond plaats met gereedschap van obsidiaan en jade.

In de buurt van Santa Lucía Cotzumalguapa liggen verschillende archeologische terreinen, zoals El Baul, El Castillo en Bilbao; ze zijn genoemd naar de finca’s waartoe ze behoren. Archeologen hebben getrapte piramides opgegraven evenals aardewerk en beeldhouwwerken, die alle Mexicaanse stijlkenmerken vertoonden.

Deze terreinen zijn niet eenvoudig te bezoeken omdat ze verspreid en te midden van suikerrietvelden liggen, waarin je gemakkelijk kunt verdwalen. Je kunt het beste een excursie met gids vanuit Guatemala Ciudad boeken of met een lokale taxichauffeur op pad gaan. Bij de volgende vijf finca’s vind je de belangrijkste sculpturen. Aan het noordelijke eind van de 4 Avenida loopt een onverharde weg naar de Finca Bilbao, waar monument 21 te bewonderen valt. Deze bewerkte steen toont een reliëf waarop rijkdom en welvaart afgebeeld staan in de vorm van een heerser die de belasting van zijn ondergeschikten ontvangt. De Finca Las Illusiones aan de oostelijke rand van Santa Lucía in de buurt van het Esso-tankstation heeft een patio met gevonden beelden, waarvan sommige origineel en andere een kopie zijn. Er is ook een klein museum met keramiek. Zoals alle bouwwerken in dit gebied zijn de piramiden en de tempel niet gerestaureerd.

Het volgende archeologische terrein is de Finca El Baúl, die 6 km ten noorden van Santa Lucía ligt. Hier begon men in 1982 met opgravingen waarbij de tot nu toe oudste stèle gevonden werd, die uit 36 na Chr. dateert. Talrijke monumenten hier dragen symbolen die met het balspel te maken hebben. Vele beelden bij deze finca worden bij ceremonies gebruikt en zien vaak zwart van de wierook. Soms gaan er bussen vanuit Santa Lucía naar de finca. Op de Finca El Transito en de Finca Monte Alto, die 30 km ten zuiden van Santa Lucía liggen, werden aan het eind van de jaren zestig van de 20e eeuw beeldhouwwerken van basalt gevonden die sterk doen denken aan Olmeken-hoofden.

Op de plaza van Santa Lucía staan kopieën van de belangrijkste sculpturen. Het vriendelijke stadje ligt op ruim 350 m hoogte. Op 25 december is hier een fiesta. In Santa Lucía kun je overnachten in het luxe Caminotel Santiaguito aan de Carretera del Pacífico aan de westzijde van de stad, 978825435, $45-60. De 22 bungalows liggen in de schaduw tussen palmbomen en er is een zwembad en een restaurant. Hotel Internacional is een eenvoudiger, maar prima hotel dat 19 kamers telt met ventilator en badkamer, 978825504, Q70, 100, 130. Dit hotel ligt aan dezelfde weg maar iets dichter bij Santa Lucía. Je kunt hier allerlei bussen aanhouden.

Er gaan regelmatig bussen vanuit Guatemala Ciudad naar Santa Lucía. Deze vertrekken vanaf het busstation in zone 4. Je kunt een bezoek aan de archeologische terreinen in Santa Lucía combineren met een bezoek aan de plaza en het museum in La Democracia. Houd een bus aan naar Siquinalá en ga vanaf daar verder naar La Democracia.