Het belangrijkste openbaar vervoermiddel in Rio is de stadsbus, die zeer goedkoop is. Tussen de grote stadsdelen is een minutendienst. Voor op de bus staat aangegeven de eindbestemming (Centro, Leblon, São Christóvão etc.). De keuze van de juiste bus vergt dus enige notie van de volgorde van stadsdelen. Er is ook een metrolijn die loopt vanaf Botafogo naar Centro en Cidade Nova met van daaraf twee lijnen. Deze metrolijn is vooral handig voor een bezoek aan bijvoorbeeld het Estádio Maracanã of het Museu Nacional. Naar de oudste wijk Santa Tereza rijdt vanuit het centrum een tram, onder meer over een oud aquaduct, vlak bij de kathedraal.

Taxi’s zijn goed en goedkoop, maar maak altijd duidelijk kenbaar waar u heen wilt, want anders wordt het een lange stadsrit, die misschien wel interes-sant is, maar toch meer kost dan de bedoeling was. Mijn algemene indruk van de taxichauffeurs is dat ze aardig zijn, niet veel weten en goed rijden. U kunt natuurlijk ook altijd gaan lopen; dan doet u de meeste indrukken op. Van Ipanema naar Centro bijvoorbeeld is een stevige wandeling van 10 km, waarbij men heel veel kan zien.

 Wij geven nu een korte impressie per wijk, per toeristisch aandachtspunt

Flamengo

Tussen de oude wijken en de baai ligt het Parque do Flamengo, ontworpen door Burle Marx die ook de plattegrond voor Brasília maakte. Om de aanleg van dit park mogelijk te maken – waardoor de bewoners wat meer groen kregen en wat meer ruimte aan het strand – werd een deel van de baai in 1965 drooggelegd. Inpolderen op z’n Braziliaans, 120 ha grondwinst! Het autoverkeer raast over het park heen (Av. das Nações-Av. Infante Dom Henrique). Metrohaltes langs het park zijn Largo do Machado, Catete en Gloria. In het park staat een herdenkingsteken (Monumenta da II Guerra) gewijd aan de Tweede Wereldoorlog. In december-januari staat er een mega kerst’boom’, veelkleurig verlicht. Vlakbij het monument rechts staat het Museu de Arte Moderna (MAM). (Adres: Aterro de Flamengo) Er zijn vaak exposities en de vaste verzameling omvat meer dan 1000 werkstukken. Die zijn verzameld na een grote brand in 1978.

In Rio de Janeiro en São Paulo leven diverse toonaangevende moderne kunstenaars die hier hun werken tentoongesteld zien. Door brand is helaas veel van de oorspronkelijke collectie verloren gegaan. Vanuit het park kan men onder de weg door naar de volgende historische stadsdelen gaan: Glória, Catete, Santa Teresa, Lapa en Centro waarover het volgende te zeggen valt. Wij geven in overweging deze historische stadsdelen op weekdagen te bezoeken. Vooral op zondag is het vaak saai en leeg. Kantoren zijn gesloten, winkels vaak ook en, de carioca’s brengen hun vrije tijd door aan het strand.

Glória

Hier staat de kapel De Nossa Senhora da Gloria do Outeiro die dateert uit 1720 en een klassiek voorbeeld is van geïmporteerde barok. Let op de beschilderde tegels. Adres: Praça NS da Glória 135. Het Glória metrostation is een goed oriëntatiepunt. In deze kerk trouwt de elite van Rio en worden even filmwaardige doopplechtigheden gehouden. Elke dag trouwt er wel iemand, want er zijn veel carioca’s, die bij de elite gerekend willen worden. En er worden veel kinderen geboren en gedoopt. Dat levert mooie scènes op. De kerk staat ‘s avonds in de schijnwerpers.

Waar u rechts kleine vliegtuigjes ziet landen en opstijgen vanaf het vliegveld Santos Dumont is links aan de Praça Marechal Ãncora het National Historisch museum. In dit museum vindt u een uitgebreide expositie over het leven in Brazilië, uit de prehistorie, van de Indianen en van de kolonisten tot heden: meubels, munten, kleding, schilderijen, koetsen enz.enz.

Laat u ook wijzen het Ilha de Fiscal, een eiland dat historisch werd, omdat in het paleis de laatste keizer hier zijn laatste feestje gaf, voor hij werd verbannen (1889). Het oude havengebied met pakhuizen en opslagplaatsen is nu gerenoveerd tot cidade de Samba. Hier bouwen de grote carnavalsverenigingen aan hun praalwagens. Het ligt in de planning hier het hele jaar door carnavalsshows aan te bieden.

Catete

Het Palácio do Catete, waarin het Museu da Republica, ligt vlak bij het metrostation Catete. Hier woonden en werkten de presidenten van Brazilië. De slaapkamer waarin president Vargas op 28 augustus 1954 zelfmoord pleegde is nog geheel in de staat van toen. Het paleis en de tuin zijn neoklassiek en weinig Braziliaans, afgezien van soms een teveel van het goede, bijvoorbeeld de spiegelwanden.

Santa Teresa

Santa Teresa is een oude wijk tegen het centrum aan. In de 18e eeuw was dit een ruig begroeide berg die een ‘vluchtheuvel’ werd voor de zwarte slaven toen die een gelekoortsepidemie die beneden aan het water heerste trachtten te ontvluchten. Het is nu een betere volkswijk, met een beetje juppige uitstraling, in een 19e-eeuwse bouwstijl en Portugees van karakter. De rust ten opzichte van het drukke centrum en de frisse wind vanuit zee maken Santa Teresa tot een karakteristiek gezellig stadsdeel, met kleine musea, restaurantjes en hobbelige, smalle straatjes.

Advies: ga er naartoe met de tram die onder aan de heuvel tussen de kathedraal en het hoofdkantoor van Petrobas vertrekt en loop dan rustig terug naar beneden, bijvoorbeeld naar het metro-station Glória. Maar doe dat niet voor u rond de heuvel hebt gelopen waarop het karmelietenklooster, Convento Santa Teresa staat. Aan dit klooster uit 1751 heeft de wijk haar naam te danken. Het klooster is niet toegankelijk, omdat het een contemplatief klooster is voor de zusters Karmelietessen. De tram is overigens een niet te vergeten belevenis, niet alleen vanwege het uitzicht en het tramparcours (over het aquaduct Arcos da Lapa), maar ook de rijtuigen doen u snel het gevoel geven dat u naar een oude, historische stadswijk klimt.

Lapa

In Lapa kan men in de Passeio Publico een vorstelijke wandeling maken en vandaar kan men gaan naar het Aqueduto da Carioca ou Arcos da Lapa, een bouwsel uit de koloniale tijd. Sinds 1896 wordt dit aquaduct door trolleybussen gebruikt en vanaf dit punt vertrekt de tram naar de zojuist genoemde wijk Santa Teresa. De wijk is een uitgaanswijk geworden voor beter gesitueerden, die niet meer zo bij de tienercultuur gerekend willen worden. The place to be, is de Rua Mem de Sá, met veel live muziek, goede restaurants en kunstenaars, die misschien niet helemaal ‘sporen’, maar ook niet gevaarlijk zijn en wel boeien. De Novo Catedral die al bijna in Centro ligt is een goed voorbeeld van de Braziliaanse architectuur uit de tweede helft van de 20e eeuw. Deze Catedral Metropolitana aan de Rua dos Arcos 54 is een creatie van de in Rio geboren architect Oscar Niemeyer, net zoals de sambadrome aan de Av. Rio Branco.

Richting centrum, naar de Rua da Lapa toe, is de kerk van de Nossa Senhora da Lapa do Desterro op het Largo da Lapa, een historisch pleintje, alle aandacht waard.

Centro

Bij Praça XV de Novembre bevindt u zich op het oudste punt van Rio. Hier staan nog enkele historische monumenten (Chafarix da Pirâmide Mestre Valentin uit 1789 en Arco do Telles, begin 18e eeuw) en een standbeeld van generaal Osório tussen moderne kantoorkolossen. Het Paço Imperial, dat het gezicht van dit plein bepaalt, is voor het publiek geopend van 11.00-18.30 uur, behalve op maandag.

Enkele kerken op en rond het plein zijn de Antigo Convento do Carmo (1761), waar de keizers Pedro I en II gekroond werden en de kerk van Nossa Senhora da Lapa dos Mercadores aan de Rua do Ouvidor 71. Naast deze oude Carmo-kerk staat de negen jaar jongere Nossa Senhora do Monte do Carmo-kerk uit 1770. In de directe omgeving zijn enkele sfeervolle restaurants te vinden (Cabaça Grande, Rua do Ouvidor 12a en in dezelfde straat Rio Minho op nr. 10; om de hoek in de Rua Mercado 21 het restaurant Tasca).

In Rio Centro staat ook een oude kerk, die gewijd is aan São Francisco de Paulo, en de moderne Catedral. Daar vlakbij is de Av. Rio Branco die een kopie is van de Champs Elysées in Parijs met wolkenkrabbers van 30 verdiepingen hoog die Rio het uiterlijk geven van een echte wereldstad. Al deze gebouwen zijn uit de 20e eeuw, maar drie historische panden in deze hoofdstraat zijn toch nog aan de sloop ontkomen: het Teatro Municipal, de Biblioteca Nacional (nr. 219-239) met 2 miljoen boeken en het Museu Nacional de Belas Artes (nr. 199).

 Bij het metrostation Carioca in het Largo da Cárioca is het Convento van Santo Antonio. De fundamenten zijn uit 1608 en de huidige kerk is voltooid in 1780. Daarnaast staat de São Francisco da Penitência uit 1739. Twee barokke monumenten in een nog tamelijk ongerept oud stadsdeel (1793).

Praça Tirandentes

Dit plein is vernoemd naar de eerste nationalistische vrijheidsstrijder die hier in 1793 werd opgehangen. Zijn standbeeld dat hier nu staat is van de hand van de beeldhouwer Louis Rochet en werd, zonder veel bezwaren van keizer Pedro I, hier neergezet. Het Praça Tirandentes is het Leidseplein van Rio waar het overdag gezelliger is dan ’s?avonds of in het weekend, maar dat geldt overigens voor het gehele oude stadscentrum. De carioca brengt z’n vrije tijd liever door aan het strand en de parken worden dan ook ’s?avonds bij het invallen van de duisternis gesloten.

Nu weer terug naar de Praça Tirandentes. Het plein, waar twee theaters staan, Carlos Gomos en het João Caetano, grenst aan het Largo de São Francisco, met de kerk genoemd naar dezelfde heilige. Hier heeft de barokschilder Valentim da Fonseca e Silva naam gemaakt. De Nossa Senhora de Candelaria-kerk op de hoek van Praça Rio X en de Av. Pres. Vargas werd gebouwd tussen 1775 en 1877. Deze koepelkerk staat heel dominant in het stadsbeeld. Dezelfde Avenido kruist de Praça de Republica, waar de statige regeringsgebouwen staan en het Campo de Santana, waar nogal eens een ‘meeting’ is.

De Sante Luzia-kerk in de straat met dezelfde naam staat in Castelo, bij Centro, waar ook de grote bioscopen zijn en is een goed bewaarde erfenis uit de koloniale tijd. Ten slotte moet nog genoemd worden het klooster van São Bente uit 1633, Rua D. Gerando 68 (Centro).

Congressen

Het Rio Convention Bureau pousseert Rio als congresstad. Men geeft jaarlijks een gids uit, waarin informatie over congresfaciliteiten en ruime aandacht voor de ambiance die Rio als congresstad biedt. Het bureau is gevestigd aan de Rua Visconde de Pirajá 547, 6e etage, Ipanema CEP 22.410 Rio de Janeiro, Brasil. tel.021-2596165.

Musea

Genoemd werden reeds het Museu da República in Catete en het Museu Nacional de Belas Artes aan de Av. Rio Branco. Andere musea in Centro zijn het Histórica Nacional aan het Praça Mal Ancora, het Museu Naval e Oceanográfico aan de Rue D. Manoel en het Museu da Imagem e do Sol, Praça Rue Barbosa 1, D. Manoel. Deze drie musea liggen alle vlak bij het Praça XV de Novembro.

Verder kunnen nog genoemd worden het Palácio do Itamarati aan de Av. Mal. Floriano 196 en het Instituto Histórico e Geográfico Brasileiro aan de Av. Augusto Severo 8. In São Christóvão, juist ten noorden van het metrostation Maracanã in Guinta da Boa Vista is nog het Museu Nacional in het keizerlijk paleis. In Botafogo is het Museu do Indio (Rua das Palmeiras 55) en het Casa de Rui Barbosa (R.S. Clemente 134).

 In Sta Teresa in het Chacara do Ceu aan de Rua Murtinho Nobre 93 vindt men werken van moderne Braziliaanse meesters zoals Candido Portinari, maar ook van enkele Europese grootmeesters zoals Braque, Dali en Picasso. Behalve de hier genoemde zijn er nog tientallen andere musea in het historische en cultureel zo rijke Rio, die algemeen historisch of gespecialiseerd zijn op bepaalde gebieden (militair, technisch, economisch, etnologisch etc.). Inlichtingen daarover zijn te verkrijgen bij onder meer de musea die in het voorgaande genoemd werden.

Sambódrome

Dit open parcours voor de jaarlijkse carnavalsoptocht is te bereiken vanuit Metrohalte Praça Onze. Het is net als een leeg stadion saai en doods. Het ontwerp is van Oscar Niemeyer en voltooid in 1984. Meer ideeën doet u op in het op het parcours gelegen carnavalsmuseum. Wie tijdens het carnaval denkt een ticket te kunnen kopen is drie jaar te laat. En dan nog heeft u meer kans als u goede vrienden bent met topfunctionarissen van een multinational met een vestiging in Rio. Alle kaarten gaan via ’sponsors’ tegen goed geld weg. Het Rio-promotiebedrijf heeft er met een staf van rond de tien functionarissen het jaar door fulltime werk aan.

Vanaf januari oefenen de beroemde groepen, vaak op het sambódrome, en alleen dat al is een belevenis. De toegang is dan meestal gratis en de sfeer is carnavalesk. Weet, dat gekozen, geselecteerd worden voor een dure gesponsorde, beroemde carnavalsgroep voor velen ongeveer hetzelfde is als in ons kikkerland het winnen van het nationaal songfestivalof een finaleplaas in the vioice of Holland. Winnen betekent in ieder geval de juiste maten, de juiste kleur (heel belangrijk) en een goede uitstraling. Bloedserieus en uitbundig vierend vervullen de deelneemsters en deelnemers hun rol (www.carnaval.com.br).

Maracanã

De in 1950 gebouwde voetbaltempel van Rio de Janeiro heet voluit het Estãdio Màrio Filho Maracanã en biedt ruimte aan niet minder dan 180.000 mensen die bij een voetbalwedstrijd zo’n sfeer kunnen oproepen dat zelfs niet-voetballiefhebbers daarvan onder de indruk komen. Vooral bij plaatselijke derby’s gaat het er warm aan toe en maakt men een feest mee dat een vermenging is van sport en carnaval, begeleid met veel muziek, vlaggen en zang. Het stadion is het eenvoudigst te bereiken met de metro, halte -Maracanã.

Dierentuin

De belangrijkste dierentuin van Rio ligt in São Christóvão in het Park Quinta da Boa Vista (tel.254-2024) en is geopend van 9.00-16.30 uur. In hetzelfde park, dat bij het metrostation Maracanã ligt, bevindt zich ook het Museu Nacional.

Urca

Historisch gezien misschien wel het meest bekende punt van Rio want hier ligt de wereldberoemde Pão de Açucar, het suikerbrood, hoogste top 394 meter, laagste top 215 meter. De bijzondere vorm inspireerde menig Braziliaans bouwkundige, want overal treft men kantoorcomplexen en appartementsgebouwen met dezelfde vorm, soms hoger, soms lager, maar die altijd wel Pão de Açucar heten. Wat uit de verte een kale berg lijkt is dichtbij een fleurig begroeide berg. Vanaf de top – het suikerbrood is het op een na hoogste punt van Rio – heeft men een magnifiek uitzicht over de Baia de Guanabara, het lokale vliegveld Santos Dumont, de stranden van Flamengo, Botafogo en Copacabana en de Atlantische Oceaan.

Twee kabelbaanliften, door Duitsers in 1912 aangelegd en in 1972 gemoderniseerd, brengen de bezoeker in 2 x 3 minuten naar boven. De uitkijk is adembenemend. Terug naar beneden lopend rond de top van dit bergmassief kan men genieten van de vele verschillende aspecten van Rio, de stranden, de haven, de oceaan. Men kan even binnengaan in het museum met houten speelgoed en daarna een bezoek brengen aan een van de beroemdste sambascholen: Beya-Flor (de naam betekent kolibri). Elke avond is er een show. Adres: Rua Prancinha Wallace Paes Leme 1025.

Corcovado

Het Christusbeeld is zo dominant en karakteristiek voor Rio dat een bezoek daaraan voor de hand ligt. Eenmaal daar aangekomen maakt het uitzicht de moeite van de tocht meer dan waard. De Monte Corcovado is de hoogste berg van de stad – 710 meter. Het beeld, gebouwd door de Fransman Paul Landowsky in 1922-1927, is alleen al vanwege de afmetingen imponerend (38 meter hoog, de vingers zijn 2 meter lang). De toenmalige leiding van staat en kerk had bij de officiële inwijding groot vertrouwen in de rol van deze Christus.

President Getulio Vargas was erg onder indruk van dit beeld, groter dan waar ook groot en kardinaal Dom Leme Cintra verzocht het beeld Brazilië te leiden, van het kwaad weg. De huidige generatie geestelijke en politieke leiders is bescheidener en verwacht dat het imponerende toezicht de carioca’s en hun bezoekers van all over the world zal temperen in hun soms zondig gedrag. Menig pessimist constateert van dichtbij dat de ogen van Christus enige droefheid uitstralen.

De trip erheen begint eigenlijk bij Cosme Velho. Vandaar vertrekt een tandradtreintje voor een rit van 3,7 km door het Tijuaca-woud waarvan de Corcovado-berg deel uitmaakt.

Aan de voet van het beeld heeft men een magnifiek uitzicht over de stad. Men herkent de stranden en meren en men ziet miniatuurautootjes kruipen over het circuit waar de Formule I races gehouden worden en het Maracanãstadion waarin het nationale voetbalelftal van Brazilië vele successen behaalde. Er zijn op de top enige winkeltjes, een kapelletje en twee terrassen. Terug naar beneden kan men, indien men niet aan groepsafspraken gebonden is, een stukje wandelen. Rustpunten met mooi uitzicht zijn Mesa do Imperador, Vista Chinesa en vooral Dona Marta Belvedere. Op elk gewenst moment kan men vanaf deze plaatsen een taxi terugnemen naar het hotel.

Parken en botanische tuinen

Er is in Rio-stad een tiental parken open voor het publiek waarvan het bekendste is het Parque Nacional da Tijuca waar men doorheen komt als men op weg is naar Corcovado en dat zeker een bezoek waard is voor wie houdt van tuinen, planten en bomen. Dit park ligt aan de Av. Edson Passos e Praça Alfonso Vizeu (tel.2748648) en de openingstijden zijn van 8.00-20.00 uur. We noemen ook het Parque do Flamengo, de uitbreiding van de wijk richting het strand met het park ervoor. Een ander noemenswaardig park is het Parque da Cidade (stadspark), dat in Gevea ligt aan de Estrada Sta Marinha 501 (tel.2742698) en dagelijks geopend is van 7.00 tot 17.00 uur. Het is een gezellig park waarin gespeeld en gemusiceerd wordt en waarin een museum staat, het Museu da Cidade dat een overzicht geeft van de geschiedenis van Rio. In het stadsdeel Jardim Botânica, aan de westkant van het Lagoa Rodrigo de Freitas, ligt de botanische tuin, die in 1808 werd aangelegd op initiatief van Dom João VI, de Portugese prins-regent die de behoefte had de oude wereld te importeren en te imiteren. Uit alle delen van de wereld werden planten en bomen aangevoerd die moesten groeien en bloeien in dit 100 ha grote park. Midden door het park loopt een laan met palmbomen, die in 1842 geplant werden. In deze tuin vindt men ook 5000 soorten planten en bomen die karakteristiek zijn voor Brazilië.

Vanuit Leblon of Copacabana is een wandeling naar de Rua Jardim -Botânica goed te doen. De tuin is open van 8.00-17.00 uur (tel. 2744897). Mocht de tuin desondanks overdag eens gesloten zijn dan kan men doorwandelen naar nr. 414 in dezelfde straat want daar ligt het Parque Lage, een kleine uitgave van de botanische tuin, maar beter onderhouden en aangevuld met exposities van fraaie kunstwerken van de Escola de Artes Visuais (tel.01-226924).

Kerkhof

Tussen Copacabana en Botafogo, en vanaf Copacabana gerekend via de Rua Siqueira Campos onder de tunnel door (de Tunel pref. Alaor Prata) ligt rechts een groot kerkhof, het -Cemitério S. João Batista. Plechtige lanen met marmeren familiegraven, waarvan leuke appartementen zouden kunnen worden gemaakt leiden naar favela-achtige zandstraatjes met kleine, alleen genummerde graven. Hier liggen zwervertjes begraven die ergens dood aangetroffen werden en aan de hand van het nummer kan in de administratie nagegaan worden op welke plek het lijkje destijds gevonden werd.

Op deze wijze is dit kerkhof een getrouwe afspiegeling van de Braziliaanse samenleving.

Show

  Wie in Rio is moet beslist ook eens naar een samba-show gaan,om te genieten van goede muziek, prachtige kleding, stralende mulatdanseressen en vlammende acteurs, kortom een boeiend schouwspel, vol van licht en geluid. Een dergelijke show heeft niet een bepaald thema, maar is meer een presentatie van bewegingskunsten en kleurencombinaties in kleding met de bijbehorende attributen.

Enkele adressen waar men een show kan zien:

•, Plataforma I , Rua Adalberto Ferreira 32, Leblon, tel274-4022.

•, Oba Oba , Rua Hirmacta 110, Botafogo,  tel.286-9848.

•, Scala , Av. Afrânio de Mello Franco 296, -Leblon, tel.239-4448.

•, Beya-Flor , Rua Prançinha Wallace Paes 1025, Leme, tel791-2866.