Vertellen van volksverhalen vormt het kloppend hart van de Omaanse folklore. Ondanks het feit dat radio, televisie en internet tijd hiervoor beperken, zijn deze niet minder populair. Overdragen van verhalen gebeurt nog steeds, ook aan buitenstaanders. Het is echter belangrijk dat verhalen worden opgeschreven, om uitsterven te voorkomen en dit unieke erfgoed met de wereld te delen.

In traditionele setting worden volksverhalen verteld door oudere mannen; omringd door jongens, meisjes en vrouwen. Na de vertelling komen morele aspecten ruimschoots aan bod. Magie en bijgeloof zijn terugkerende thema’s; deze worden gekoppeld aan godsdienstige zaken, vergiffenis en strijd tussen goed en kwaad.

Muziek en dans

Dansen en zingen wordt in orthodox-religieuze kringen ontraden. De hoofdstroom houdt echter van dansen en zingen; deze uitingen zijn diepgeworteld in de Omaanse samenleving (Internet: www.octm-folk.gov.om).

In de Arabische liedjes worden allerlei onderwerpen behandeld. Dansen vinden meestal plaats in groepsverband. Huwelijken zijn een voorname reden voor optredens, echter ook voor nationale vieringen worden danskostuums aangetrokken.

Binnen een dans vormen mannen en vrouwen aparte, soms grote groepen. Mannen dragen doorgaans de witte dishdashah en de khanjar; zij zingen, springen en swingen. Vrouwen zingen ook en dansen met elkaar, vaak in felgekleurde kostuums. Omaanse dans verschilt per regio en kent sterke Oost-Afrikaanse invloeden. Ritme staat centraal en wordt bepaald door een drum en geklap.

Musandams dansen hebben een eigen karakter. Hier is de ‘Al Ruwah’ bekend; deze wordt uitsluitend ten uitvoer gebracht door bergbewonende Bedoeïenen. Acht tot tien trommelaars schuiven vooruit en achteruit, waarna zij een cirkel vormen. De verzen van het bijhorende lied zijn afhankelijk van het tijdstip waarop de dans plaatsvindt. Ook kenmerkend voor Musandam is het lied en de dans ‘Al Dan’. Hiervoor stellen deelnemers zich op in twee gelijke rijen. Enkele trommelaars benaderen de twee rijen, totdat een danser de rij verlaat en solo optreedt. De muzikanten slaan dan op hun trommels en achtervolgen de danser met hun drums, totdat hij is teruggekeerd in zijn rij.

Bezoek Muscat Festival om optredens van diverse groepen bij te wonen.

Volksdracht

Tip: Bayt Al Zubair (Museum), Muscat

Omanieten hebben traditionele kleding hoog in het vaandel; dit valt op bij aankomst in het land. Dit is geen ouderwets fenomeen, maar een (comfortabel) onderdeel van nationaal bewustzijn. Hoewel deze kleding ook populair is bij Omaanse jongens, houden zij ook van T-shirts en lichte broeken voor dagelijks gebruik. Echter, voor feesten dragen zij vlekkeloze en gestreken traditionele kleding –stijl verschilt per gouvernement, stam en gebied. Voor vrouwen en meisjes heeft kleding een sterk modieus karakter, een gedetailleerde beschrijving volgt hieronder.

Mannen

Het voornaamste deel van mannelijke traditionele kledij betreft de dishdashah. Dit luchtige gewaad is enkellang en heeft lange mouwen. De dishdashah is meestal wit, hoewel beige en bruine exemplaren ook in omloop zijn. Het kwastje (furakha) dat in de kraag is genaaid, is voorzien van parfum (meestal wierook of bukhur, zie pag. 136). Onder de dishdashah wordt een doek gedragen die het middel en de benen bedekt. De kumma bedekt het hoofd. Dit hoedje is voorzien van ingewikkeld borduursel, traditioneel gemaakt door een naaste. De kleur varieert, gebroken wit met beige domineren. Voor formele bijeenkomsten wordt de katoenen muzzar (ook shamag genoemd) als tulband om de kumma gebonden.

Het elementaire deel van het nationaal kostuum, zoals hierboven beschreven, is de khanjar. Deze traditionele dolk is in het bezit van elke zichzelf respecterende Omaanse man en symboliseert zowel moed als persoonlijkheid.

Vrouwen

Vanaf hun zevende of achtste levensjaar dienen meisjes islamitische kledingvoorschriften in acht te nemen. Binnen dit kader is sprake van diversiteit op verschillende gebieden. Buitenshuis wordt de abaya gedragen. Dit kledingstuk is zwart en bedekt armen en benen. Onder de abaya (die onderhevig is aan trends) draagt de vrouw reguliere of traditionele kleding. Het hoofd is altijd bedekt; de mate varieert.

In strikt religieuze kringen wordt gezichtsbedekking van de vrouw verwacht. Doorgaans is dit de niqab die alleen de ogen zichtbaar laat. In mindere mate wordt de burqa gedragen, dit is echter geen ‘Omaans’ kledingstuk. De burqa is hoofd- en lichaamsbedekkend. Deze delen zijn aan elkaar genaaid, waardoor keuzevrijheid ontbreekt. Zicht wordt alleen geboden door een venster, voorzien van gaas. Bedoeïenenvrouwen dragen een abaya met traditioneel gezichtsmaskertje, dat rijk versierd is en alleen de ogen ongemoeid laat.

Klederdracht verschilt per gebied en is ongekend populair, maar niet zichtbaar in het straatbeeld. Kenmerkend voor de handgemaakte kledingstukken zijn kleurendiversiteit en verfijning. Borduursels op het stof bij de hals, pols en enkels vormen hiervan een voorbeeld. Afhankelijk van de plaatselijke gewoontes wordt een sluier of gezichtskapje gedragen. Een onmisbaar deel van het traditionele kostuum vormen gedecoreerde juwelen, gemaakt van zilver en goud. Beschrijvingen van enkele kostuums voor vrouwen volgen hieronder.

Muscat

In Muscat en omgeving wordt de vrouwelijke versie van de dishdashah gedragen, een jurk die eindigt bij de knieën. Deze wordt aangetrokken over de sarwal, de bijpassende broek. De lahaf bedekt het hoofd en heeft een contrasterende kleur.

Belutsjen in Muscat

Belutsjen dragen een langere dishdashah die om het middel is geplooid en is voorzien van een lange, triangelvormige zak. De (gewoonlijk felle) kleur van dit kledingstuk past bij (of is identiek aan) de bijhorende sarwal en lahaf. De dishdashah is voorzien dan ingewikkeld gouddraadborduursel, evenals de randen van de lahaf.

Dhofar

In het zuiden van het sultanaat wordt de thob/buthail gedragen. Deze vierhoekige jurk is gemaakt van donker fluweel, de voorkant is korter dan de achterkant. De thob heeft een vierkante hals die is versierd met borduursels en kralen. Deze wordt gedragen met een gewaad van chiffon.

Musandam

In Omans noordpunt is de adlaya (adliya) het meest kenmerkende deel van het traditionele kostuum. Dit doorschijnende gewaad is gemaakt van chiffon en heeft ingewikkelde borduursels in de halslijn en daaronder. Zilver- en gouddraad zijn veelgebruikt. De dishdashah (kandura) wordt onder de adlaya gedragen. De bijpassende, lichte broek is gedecoreerd met breed vlechtwerk. Het hoofd is bedekt met de shayla. Van dit lichte doek zijn de zomen versierd met zilverdraad.

Khanjar

Niets symboliseert de Omaniet beter dan de khanjar – meer elegantie dan wapen en meer ijdelheid dan bedreiging. De gekromde dolk prijkt dan ook op de nationale vlag. De khanjar wordt gedragen om er netjes uit te zien, zowel op straat als bij feestelijkheden. De dolk wordt om het middel gedragen; de riem is doorgaans gemaakt van leer en fijn zilverdraad. De schede is traditioneel versierd met goud of zilver en laat de kromming van het wapen zien. De bovenkant van het mes is plat. Hierop vormt de ‘koninklijke dolk’ een uitzondering. Het handvat van deze ‘Al Said’ is rijkelijk versierd en is zichtbaar op het nationaal embleem. Dolkstijlen verschillen per gouvernement en gebied; dolkvervaardiging is een ambacht die overgaat van vader op zoon.

Stille kracht van de geesten

Weinig Omanieten zullen de behandeling van dit onderwerp in ‘Folklore’ goedkeuren. Zij zouden adviseren om hiervan melding te maken in het deel ‘Praktische Informatie’. Bij voorkeur bij ‘Gevaren’.

Geesten (jinns) behoren tot goede en slechte machten. In de Bijbel worden zij veelvuldig demonen genoemd. De Koran meldt dat geesten zijn geschapen door rookloos vuur, maar is tegenstrijdig over hun functioneren. Het bestaan van geesten en de gevolgen daarvan, beïnvloedt het alledaagse leven van Omanieten op alle niveaus. Menigeen claimt geesten te zien, vooral in de gedaante van personen. Zieken worden doorgaans bevraagd door ouderen of familieleden die hopen de geest te lokaliseren. Verdrijving van geesten is een taak van ‘deskundigen’ en geschiedt door inname van macabere traditionele medicijnen, smeren van zalfjes, branden van wierookhars, lezen van Koranverzen en zwaar lichamelijk contact. Volgens hen kunnen de loodzware processen wekenlang duren.

Tips:
• Museum of Omani Heritage, Muscat
• Muscat International Book Fair (Internet: www.mctbookfair.gov.om)