Een andersoortig bouwwerk is de tholos, het koepelgraf, waar vooraanstaande personen werden begraven. Ze bestaan uit een lange gang met een bijenkorfachtige ruimte van indrukwekkende hoogte. (Zie rondom het paleis van Nestor bij Pylos en bij Mycene.)

In de archaïsche en klassieke perioden (800-338 voor Chr.) kwamen de tempels tot ontwikkeling, gebouwen waar de godheden werden aanbeden. In de zuilen zijn drie stijlen te herkennen: de Dorische stijl, de oudste met onversierd kapiteel, de Ionische met kapiteel met sierkrullen en de Korinthische, rijkversierd met acanthusbladeren. Zie de afbeelding hiernaast.

Enkele voorbeelden van tempels: tempel van Hera in Olympia, Apollotempel in Korinthos, Apollotempel van Vasses, Zeustempel van Nemea (Dorisch). De tempels liggen alle oost-west, alleen die van Vasses ligt noord-zuid.

Andere bouwwerken van de Grieken waren het theater: de koorplaats (orkestra) was omgeven door een gedeeltelijk amfitheater met alleen op de eerste rij leunstoelen voor de belangrijke personen. Beroemd is het theater van Epidauros. Resten van theaters ziet u o.a. ook in Githio, Mantineia en het antieke Messini; het gymnasion, de oefenplaats voor sportlieden, vaak met een stadion, de hardloopbaan met start- en finishstrepen en aarden wallen, waarop de toeschouwers konden plaatsnemen (Nemea).

Bedoeling en opzet van de Griekse tempel

De bedoeling van de Griekse tempel was de verering van een godheid, wiens beeld vaak rijkversierd in de grote rechthoekige ruimte (naos) was geplaatst. Daarnaast streefden de bouwers naar optimale schoonheid en goede verhoudingen. Zo werd starre rechtlijnigheid door lichte buigingen vermeden. De plaats in het landschap was dikwijls opvallend goed gekozen. Zie bijvoorbeeld de tempel van Vasses, te midden van imponerende bergen.

De meeste tempels waren gebouwd met zuilen rondom de binnenruimte. De zuilen bestaan uit trommels die op een verhoging van drie treden werden geplaatst. Ze waren voorzien van cannelures, verticale groeven. De bovenkant van de zuil droeg de hoofdbalk met fries, kroonlijst en timpanon, de driehoekige gevel, die vaak rijkversierd was met beeldhouwwerk. Daarboven lag het zadeldak. De onderdelen werden door loden pennen op hun plaats gehouden. Vaak waren de tempels met heldere kleuren beschilderd.