Boven-Suriname

Als het u gelukt is bij Atyoni, de grensplaats tussen weg en water, een plaats in een korjaal te bemachtigen, kunt u afreizen naar het Boven-Surinamegebied. De Saramakaanse marrondorpen liggen als lintbebouwing langs de rivier verscholen tussen het oevergewas. De overwegend christelijke dorpen beschikken in het plaatsje Dyumu over een medische post en een verlengd voetbalveld dat dienstdoet als landingsbaan voor vliegtuigjes. In het Boven-Surinamegebied wemelt het van de slaapplekken. Er kan o.a. overnacht worden in Jaw Jaw, en rond de Ferulasistroomversnelling in Gunsi, Laduani of stroomopwaarts in Pikin Slee, Botopasi, Kayana en in nog verder gelegen dorpen. Botopasi, een dorp met circa 2000 inwoners, heeft een schooltje, een kerk en een klein hotel.

Jaw Jaw en Isadou

Lees meer

Vijftien tot dertig minuten varen over de Boven-Surinamerivier vanaf Atyoni, afhankelijk van het type motor en de waterstand, ligt het dorpje Jaw Jaw. Twee Saramakaner families hebben er rond een sula de vakantieoorden Jamaica en Isadow aangelegd. Jamaica grenst aan het dorp Jaw Jaw en wordt geregeld door dorpelingen bezocht, die er een praatje komen maken. Isadou ligt op een eiland tegenover het dorp en is wat rustiger. De kampjes met hutten met bedden vormen een prima uitgangspunt voor het verkennen van het Boven-Surinamegebied of het stuwmeer.

Gunsi en Pikin Slee

Tei Wei is de ‘herberg’ van Gunsi en biedt slaapgelegenheid midden in het tropisch regenwoud. De traditionele hutten waarin wordt overnacht, hebben bedden met klamboes. Enkele huizen staan op hoge ‘neuten’ en kijken uit over de rivier. Vliegtuigjes landen in Laduani, bereikbaar via een bospad.

In Pikin Slee worden kunstzinnige meubels gemaakt. De ambachtelijke bewoners wijken met het vervaardigen van robuuste stoelen en banken uit tropisch hardhout af van de traditionele bankjes met verfijnd houtsnijwerk. In Pikin Slee woont een kleine gemeenschap rastafari’s, aanhangers van de door hun als onsterfelijk beschouwde keizer en godheid Haile Selassie van Ethiopië. Ook de rasta’s van Pikin Slee drinken geen alcohol, dragen hun haar in dreadlocks en houden van een pretsigaret. In Pikin Slee staat een klein museum, Totomboti genaamd, dat een indruk geeft van de traditionele leefwijze van de marrons. Het museum herbergt gebruiksvoorwerpen, kleding, jachtgerei en houtsnijwerk en is een initiatief van enkele plaatselijke houtkunstenaars.

Anaula Nature Resort en Kininipaati

Wilt u juist niet in een traditionele hut verblijven, dan kunt u terecht in het Anaula Nature Resort, op een eiland in de Ferulasi-stroomversnelling. Voor binnenlandse begrippen sjiek ingerichte bungalows met hemelbedden, douche, toilet en eigen veranda. Op Anaula is het prettig toeven. Er kan een wandeling rond het eiland worden gemaakt met een gids die kennis heeft van flora en fauna, of door het naburige dorp Nieuw Aurora. En voor wie niet van donker rivierwater houdt, waarin ten slotte ook vissen zwemmen: Anaula is het eerste verre oord met zwembad. Overige activiteiten: kajakken en ’s avonds ritmisch dansen tijdens de culturele show of kaaimannen spotten per nachtelijke korjaaltocht.

Naast Anaula ligt het vriendelijke Kininipaati. Eenvoudige doe-het-zelf-accommodatie (de keuken is voor eigen gebruik) maar met schitterend uitzicht op de sula. De logeerhuizen bevatten (stapel)bedden met klamboes. Dorpswandelingen en kaaimannenzoektocht zijn onder begeleiding mogelijk.

Danpaati River Lodge

Op een eilandje in de Boven-Surinamerivier staat de Danpaati Lodge: prima Saramakaanse huisjes (met eigen douche en toilet) rond een bar en een eetzaal. In twaalf dorpen rond Danpaati is een zorgproject voor ouderen opgezet dat voor een groot deel uit de toeristische activiteiten wordt gefinancierd. De bezoeker draagt dus door zijn aanwezigheid bij aan regionale ontwikkeling. Vanuit Danpaati kunnen per korjaal en te voet excursies in de mooie omgeving ondernomen worden. Ook kan men gemasseerd worden door ervaren lokale masseurs.

Kumalu-eiland

Op de plaats waar de Surinamerivier overloopt in de Gran Rio en de Pikin Rio ligt het dorp Dyumu. De Evangelische Broedergemeenschap bouwde er een kerk, een school en een veldhospitaal, hierdoor heeft het plaatsje een streekfunctie gekregen. Dyumu wordt door de meeste bezoekers aangedaan op weg naar het vakantieoord Kumalu-eiland. De eigenaar installeerde op het riviereiland, dat gunstig gelegen is bij de Tapawatraval en door dorpen wordt omringd, een aantal traditionele hutten voor bezoekers.

Granman, grootopperhoofd

Het Boven-Surinamegebied valt onder het gezag van de granman, het grootopperhoofd van de Saramakaners. Zijn residentie bevindt zich in het dorp Asindonhopo, even stroomopwaarts van Kumalu-eiland. In 2004 overleed granman Songo, de opvolger van de beroemde granman Aboikoni. De begrafenis en de opvolging van een granman gaan gepaard met veel rituelen. Een tijdelijke plaatsvervanger wordt aangesteld tot de officiële opvolger van de granman wordt ingewijd. Voordat het overleden opperhoofd wordt begraven, wordt zijn lichaam geraadpleegd om hieruit af te lezen of de aangewezen persoon inderdaad zijn opvolger moet worden. Maanden na de dood van granman Songo werd het stamhoofd uiteindelijk per korjaal naar zijn laatste rustplaats gebracht. Van heinde en ver kwamen mensen hem de laatste eer bewijzen.

Misschien krijgt u de gelegenheid om bij de granman op audiëntie te gaan. Een fles rum of whisky wordt dan graag in dank ontvangen, waarna u plaats mag nemen op de lage bankjes in de ambtswoning. Eventuele vragen mogen uitsluitend aan de basya worden gesteld, een raadslid van het opperhoofd. Immers, alleen met andere staatshoofden kan op voet van gelijkheid worden gesproken, zoals indertijd met koningin Juliana. Haar foto prijkte lange tijd aan een van de wanden onder het zinkplaten dak van de residentie.

Vanuit Kumalu kunt u een wandeltocht maken door de dorpen Bofukule, Solan en Godo, en kunt u per boot naar de Tapawatraval in de Gran Rio om te zwemmen. Voor een bezoek aan het lommerrijke Kumalu-eiland kan vanuit Paramaribo rechtstreeks gevlogen worden op Dyumu. U mist dan wel veel van het prachtige landschap, maar een urenlange zit op een harde korjaalbank blijft u bespaard.

Awarradam

Verder in de Gran Rio liggen de spectaculaire Grandam en de Awarradam (dam betekent stroomversnelling). Bij de Awarradam heeft touroperator Mets een gelijknamig oord aangelegd. Vanuit vakantiehuizen, gebouwd in traditionele Saramakaanse stijl, heeft u uitzicht op de Gran Rio en de Awarradam. De dichtstbijzijnde dorpen liggen op een halfuur peddelen van het vakantieoord. Op en rond het eiland is een dagprogramma samengesteld dat bestaat uit dorps- en boswandelingen, vaartochten, zwemmen en relaxen. Boeken meenemen dus. Vanaf de airstrip te Kayana, 30 minuten per korjaal stroomafwaarts van Awarradam, kunt u binnen een uur terugvliegen naar vliegveld Zorg en Hoop in Paramaribo.

Saramakaanse taal

In het binnenland wordt nauwelijks Nederlands gesproken. De Saramakaners spreken naast Sranantongo hun eigen zangerige taal, het Saramakaans. De volgende woorden kunnen van pas komen:

Goedemorgen, –, Un weki no

Goedenavond, –, Dumi bunu je

Dank u wel, –, Grantangi

Ja, –, Aai

Nee, –, Nono

Tot morgen, –, Te amanja

Wat kost het?, –, O meni?

Ik ben verdwaald, –, Mi lasi di pasi

Waar is het toilet?, –, Na se di kakahoso de?

Ik heb honger, –, Angi kisi mi

Ik heb dorst, –, Dre watra kisi mi

Hoe heet je?, –, Fa de ta kari ju?