Zambales
De Zambales Mountains vormen de westelijke begrenzing van de Centrale Vlakte. Het gebied gelegen tussen deze bergketen en de westkust van Luzon maakt grotendeels deel uit van de provincie Zambales. De enige belangrijke weg in het gebied loopt vanaf het Bataan Schiereiland min of meer parallel langs de kust in noordelijke richting. Op de grens van de provincies Bataan en Zambales ligt de Subic Bay, een diepe zee-inham die een prachtige natuurlijke haven vormt. Hier was tot in 1991 de Subic Naval Base gevestigd, een strategisch zeer belangrijke marinebasis van de Amerikaanse strijdkrachten. De nabijgelegen stad Olongapo fungeerde als ‘Rest & Recreation Area’ voor de duizenden marinesoldaten en ontwikkelde zich tot een bolwerk van prostitutie. Vooral ten tijde van de Vietnam-oorlog schoten bars, nachtclubs en soortgelijke etablissamenten als paddestoelen uit de grond. Na de ontmanteling van de Subic Naval Base in 1992 en het vertrek van de Amerikanen verdween de belangrijkste inkomstenbron van de stad. Nadat aanvankelijk talloze zaken hun deuren moesten sluiten, beleefde de stad en de haven een geleidelijk economisch herstel dankzij het dynamische beleid van de toenmalige burgemeester Richard Gordon.
Circa drie kilometer zuidoostelijk van Olongapo bevindt zich het Jungle Environmental Survival Training Camp (JEST) nabij een regenwoudreservaat, waar Amerikaanse mariniers destijds van de oorspronkelijke Aëta-bewoners les kregen in survivaltechnieken. Een forse kolonie met duizenden ‘vliegende honden’ pleegt hier rustend de dag door te brengen. De dieren hangen met de kop omlaag in de kruinen van enkele woudreuzen. Men kan dit bosgebied onder begeleiding bezoeken (excursieprijs 250 pesos). Vanaf Olongapo in noordelijke richting is het ongeveer 1,5 uur rijden naar de stad Iba. Bij deze plaats en het iets zuidelijker gelegen Botolan zijn enkele accommodaties voor strandtoerisme gevestigd, welke vooral gebruikt werden door Amerikanen toen de militaire bases nog in bedrijf waren.
Het bergachtige binnenland van Zambales en in het bijzonder de streek oostelijk van Botolan is van oudsher het woongebied van de Aëta, de grootste negrito-groepering op de Filippijnen. Hun nederzettingen bevonden zich onder andere in de directe omgeving van Mt. Pinatubo. Deze heilige berg van de Aëta werd lange tijd beschouwd als een onschuldige, rustende vulkaan. In 1991 maakte de Pinatubo echter op niet mis te verstane wijze een einde aan zijn onschuldige reputatie. In april 1991 wezen verschijnselen als aardschokken en toegenomen zwaveldioxide-emissies erop dat er iets gaande was. De verschijnselen werden de volgende weken geleidelijk dreigender en tijdens de tweede week van juni 1991 vond een aantal krachtige erupties plaats, met een climax op 15 juni. De gigantische aswolken boven de vulkaan bereikten hoogten van meer dan 30 km. Honderden km2 van het omliggende gebied werden getroffen door de asregens en talloze bouwsels bezweken onder het gewicht van de dikke laag cementachtig poeder. De meeste schade werd aangericht door zogenaamde ‘lahars’, hete modderstromen van vulkanische as, op drift geraakt door hevige regenval. Hoewel de omliggende dorpen tevoren waren geevacueerd vonden toch nog bijna 900 mensen de dood bij deze ramp (op wereldschaal een van de grootste vulkaanuitbarstingen van de afgelopen eeuw). Als gevolg van de gebrekkige omstandigheden en besmettelijke ziekten vielen nadien in de evacuatiecentra ook nog talloze slachtoffers, vooral onder de ontheemde Aëta-bevolking. In juli 1992 was de Pinatubo weer actief en hadden modderstromen opnieuw een verwoestend effect op het landschap. Door de reeks erupties is het aanzien van de oorspronkelijk 1780 m hoge Pinatubo danig veranderd. Er is een wijde, nieuwe krater gevormd, waarin door regenval een meer is ontstaan. Overigens is er, ruim zeventien jaar na de grote eruptie, sprake van een gestaag herstel van de natuur. De hellingen worden geleidelijk meer begroeid met struikgewas en de populaties van wilde diersoorten als varanen, cobra’s en apen nemen weer toe in het gebied.
