Kruševac is onlosmakelijk verbonden met een legendarische naam uit de Servische geschiedenis: Stefan Lazar Hrebeljanovic, oftewel tsaar Lazar. Deze Servische vorst stierf in 1389 bij de Slag op het Merelveld en wordt als de Vader des Vaderlands van Servië gezien. De hoofdstad van zijn vorstendom was Kruševac.

Geschiedenis

In 1371 stichtte prins Lazar de stad Kruševac als hoofdstad van zijn vorstendom. Na het uiteenvallen van de Nemanjic dynastie was hij de belangrijkste heerser van de Servische gebieden geworden. De prins liet een vesting met imposante muren, vorstelijke verblijven en een stijlvolle kerk bouwen. Vanaf 1387 verzamelde de prins hier de troepen om mee naar het Merelveld te trekken. Met een coalitie van Serven, Bulgaren, Bosniërs, Albanezen, Hongaren en Polen wilde hij de Osmaanse Sultan Murad I de genadeslag toebrengen. Het leger van de Sultan was waarschijnlijk ongeveer twee keer zo groot. De slag eindigde uiteindelijk onbeslist en was dus militair-historisch gezien niet van erg groot belang. Wel vonden zowel Sultan Murad als prins Lazar, die later Tsaar aller Serven genoemd werd, de dood. Bij de vorming van de Servische nationale identiteit in de negentiende eeuw was de Slag op het Mereldveld van groot belang. De slag werd gezien als een symbool van Servisch verzet tegen de overmachtige Turken. Tsaar Lazar werd een martelaar die stierf voor die strijd.

Uiteindelijk waren de Turken niet te stoppen en zestig jaar later veroverden ze ook Kruševac. Het grootste gedeelte van de Servische bevolking was toen al noordwaarts gevlucht. De stad zou meer dan vier eeuwen – tot 1833 – onder Osmaans gezag blijven staan. Na de Servische onafhankelijkheid kon Kruševac nooit meer de status verwerven, die het voor de verovering door de Turken had. Nu is het een rustige provinciestad met een trotse herinnering en indrukwekkende sporen uit het verleden.

Bezienswaardigheden

Ongetwijfeld de interessantste bezienswaardigheid van Kruševac is Lazarica – de oude stad van prins Lazar. Hoewel er van de vorstelijke paleizen niet meer dan fundamenten is overgebleven, is er toch nog genoeg te zien. De kerk uit 1374 is de eerste in de zogenaamde Morava-school, die aan het eind van de veertiende eeuw de tot dan toe overheersende Raška-school verving. De afwisselende rijen van natuursteen en baksteen in verschillende kleuren en de details als rozetten, kleine zuilen, lisenen en de versieringen op raam- en deurposten geven de kerk een frivool karakter. Helaas zijn de orginele fresco’s en iconostasis vernietigd. Het huidige interieur stamt uit 1844 en is in barokke stijl vormgegeven.

Verder zijn er op de burcht de restanten van een oude wachttoren en een aantal monumenten die aan Lazar herinneren te zien. Ook het nationale museum is op het fort gevestigd. Hier is een kopie van de kleding van prins Lazar te zien (het orgineel ligt in het Museum van de Orthodoxe Kerk in Belgrado). In de andere zalen wordt u meegenomen door de geschiedenis van Kruševac van de prehistorie tot en met het begin van de twintigste eeuw. Zo zien we een nagebouwd interieur van een rijke familie uit de stad van rond 1900 en daarnaast van een boerenwoning uit dezelfde periode. Verder veel potten en pannen, klederdracht, spinnewielen en weefgetouwen, de eerste krant, de eerste telefoon en prachtig groen aardewerk uit de Turkse tijd. Op de bovenverdieping is een tentoonstelling van moderne interpretaties van de Slag op het Merelveld te zien.

Ook in het centrum van Kruševac herinnert het één en ander aan Lazar. Het meest in het oog springt het monument uit 1904 voor de martelaars van Kosovo op het verkeersplein voor Hotel Rubin. Op de grote sokkel staat een vrouwenfiguur met grote vleugels die de overwinning moet voorstellen. Zij kroont de nieuwe koning Petar I Karadordevic. Onder het monument zit Servië met haar arm naar de te bevrijden gebieden in het zuiden gericht. De reliëfs aan de oost- en westkant stellen respectievelijk het verhaal van Lazar en van Miloš Obelic, die de sultan gedood zou hebben, voor. Elders in de stad staat een veel nieuwer monument dat vriendschap tussen Griekenland en Servië uitbeeldt. De fiere maar zorgzame vrouw houdt de lijdende vrouw overeind. Kruševac is een zusterstad van Corfu.

Het neo-classisistische stadhuis stamt uit 1904 en is van de hand van architect Nikola Nestorovic. Aan de indrukwekkende mozaïeken in één van de kamers werd achttien jaar gebouwd. Ze werden in 1989 onthuld bij de herdenking zeshonderd jaar na de Slag op het Merelveld. U kunt vragen of u zo naar binnen mag, maar als u zeker van uw zaak wilt zijn kunt u beter eerst informeren bij het toeristen informatiecentrum. Daar worden ook uitstekende stadsrondleidingen aangeboden. In de lobby van het “Huis van de Vakbonden” aan het plein van het monument is een ander bijzonder stuk moderne kunst te zien. De surrealistische muurschildering beeldt het lijden van Lazar uit.

Het Simic-huis is een van de oudste woonhuizen in Kruševac. Hoewel de precieze datering niet precies bekend is, kan er op basis van stylistische kenmerken van worden uitgegaan, dat het gebouwd is rond 1800. In het huis is nu een klein museum gevestigd, dat laat zien hoe een rijke familie in de negentiende eeuw leefde.

Omgeving

Ten zuiden van Kruševac liggen enkele mooie natuurgebieden. Er zijn enkele stuwmeren waarin gezwommen kan worden, zoals Celje. De hoogste en mooiste bergrug in de omgeving is Veliki Jastrebac. Ook is er een aantal kloosters in de buurt van Kruševac, zoals Naupara en Veluce. Twee forten in de omgeving zijn Koznik en Stalac. U kunt fietsen huren bij Iznajmljivnaje, Mirka Tomica 15.