In de precolumbiaanse tijd gebruikten de Maya’s deze plaats ook al als haven en in 1864 werd hier een object van jade gevonden; de zogenaamde Leidener-plaat, het oudst gedateerde voorwerp uit de vroegklassieke tijd rond 320 na Chr. Je kunt het bezichtigen in het Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden. Op deze ovaalvormige ‘plak’ jade staat op de voorkant de Heer Jaguar-Klauw, die bovenop een overwonnen vijand staat; de achterkant bevat een verticale rij hiërogliefen. Men veronderstelt dat dit voorwerp uit Tikal afkomstig is omdat de afgebeelde persoon heel sterk lijkt op een persoon die vaak op reliëfs in Tikal voorkomt.

De Spanjaarden kwamen hier aan het eind van de 16e eeuw en halverwege de 19e eeuw vestigden Belgen zich in de rustige bocht van de Bahía de Amatique. Als gevolg van een epidemie stierf echter een groot deel van deze kolonisten. Pas aan het eind van de 19e eeuw ontwikkelde Puerto Barrios zich echt. Vanuit de haven werden producten als chicle, bananen en koffie naar het buitenland geëxporteerd en kwamen negers uit de Cariben om hier werk te vinden.

Puerto Barrios is een levendige havenstad met een Caribische sfeer die je het beste proeft als je de houten huizen met veranda en afbladderende verf passeert en toeschouwer bent van het nachtleven met zeelieden en prostituees. Het is een beetje moeilijk om je te oriënteren in de stad omdat de straten slecht aangegeven zijn. De weg die de stad inloopt komt uit op de 8 Avenida; de 8 Calle loopt langs de markt. De hoofdstraat is de 9 Calle die naar de haven voert. Vanuit deze plaats werden bananen geëxporteerd en verscheept. Hier staat het depot van het bananenbedrijf Bandegua dat in een markant gebouw met open galerijen is gevestigd. De havenfunctie is inmiddels overgenomen door het nabijliggende Santo Tomás de Castilla. De ontwikkeling van Puerto Barrios vond plaats tijdens de neokoloniale overheersing van de Amerikaanse United Fruit Company. De huizen staan relatief ver van elkaar zodat de afstanden ook vrij groot zijn. Langs sommige straten liggen open rioleringen, maar toch is de stad de laatste jaren wat opgeknapt door het plaveien van de straten. De stad is ‘s avonds en ‘s nachts op haar levendigst; dan is er het bruisende nachtleven van een echte havenstad. Op 19 juli viert men een fiesta.

Santo Tomás de Castilla (Matías de Gálvez) ligt enige kilometers van Puerto Barrios aan de Bahía (baai) de Amatique. Het is in tegenstelling tot Puerto Barrios een keurige, moderne stad met brede geplaveide straten, parken en eigentijdse havenfaciliteiten, waar ook schepen met containers gebruik van maken. De 5000 inwoners bestaan voornamelijk uit havenarbeiders. Deze stad werd in de 19e eeuw door Belgen gesticht, die haar echter na een paar jaar verlieten. In de jaren vijftig van de 20e eeuw werd Santo Tomás opnieuw opgebouwd om de im- en export via de Atlantische kust te regelen. Ondanks het feit dat de stad in 1958 een nieuwe naam kreeg, Matías de Gálvez, bleef de oude in gebruik. Santo Tomás is de drukste haven in het land vanwege het diepe water en de moderne havenfaciliteiten. Voor het bezoeken van de haven heb je een vergunning nodig van de Base Naval in Santo Tomás. Er gaan regelmatig bussen van Puerto Barrios naar San Tomás de Castilla en vice versa.