Omgeving van Quetzaltenango

Swipe

Salcajá

Salcajá ligt 9 km ten noordoosten van Quetzaltenango en heeft inwoners van wie driekwart ladino’s zijn. Deze plaats ligt op 2300 m hoogte en de naam betekent ‘bittere witte wateren’. Men spreekt hier Quiché en Spaans.

Salcajá werd door de Spanjaarden in 1524 gesticht en was de eerste door de veroveraars gestichte stad na hun oorlogen met de Quichés. Alvarado vestigde hier een garnizoen met een Spaanse officier en Mexicaanse soldaten; een paar van de huidige inwoners beweren af te stammen van deze Spaanse officier uit de koloniale tijd. De oorspronkelijke nederzetting lag enkele kilometers ten noorden van de huidige stad. Zo was ook de kerk van San Jacinto de eerste door de Spanjaarden gebouwde kerk.

Hier bevindt zich de grootste katoenindustrie van Guatemala waarbij de katoen op trapgetouwen geweven wordt. Deze werden door de Spanjaarden geïntroduceerd omdat er grotere stukken stof op geweven konden worden. Ze worden in dit dorp uitsluitend door mannen bediend. De schering wordt beheerst door de pedalen terwijl de inslag, die aan stokjes vastzit, met de hand tot stand gebracht wordt. Dit dorp is bekend vanwege de jaspe-techniek waarbij het garen op een aantal plaatsen zo strak afgebonden wordt dat de afgebonden delen geen kleur krijgen als het garen geverfd wordt. Voor elke kleur moet het proces opnieuw doorlopen worden. Het karakteristieke kenmerk is dat óf de schering, óf de inslag, of beide, apart op bepaalde plaatsen geverfd worden voordat ze gecombineerd worden. Vooral de veelkleurige compound-techniek waarbij de jaspe-techniek zowel voor schering als inslag toegepast is, wordt hier veel gebruikt. Door deze techniek ontstaan grillige motieven in de stof. Omdat de techniek weinig verspreid is, vermoedt men dat deze eeuwenoud is en al door de Maya’s toepast werd.

Bijna alle inwoners van dit dorp houden zich bezig met het verven van garen en het weven op trapgetouwen. Het witte kleureffect van de jaspe begint met het afbinden waardoor de verf de afgebonden delen niet kan bereiken en deze wit blijven. De strengen worden tussen twee balken gespannen om het garen gelijkmatig te verdelen en het strak te spannen. Kleine jongetjes zijn vanwege hun snelle vingers zeer bedreven in het afbinden. Dit spannen en afbinden van de draden kun je bij mooi weer rond het dorp langs de rivier in de buitenlucht zien. Het aantal draden dat afgebonden wordt, is afhankelijk van de breedte van het jaspe-paneel. Jaspe-stoffen worden vooral gebruikt als materiaal voor rokken die in lengtes van 5 meter verkocht worden. De wever plaatst 150 meter schering op zijn weefgetouw om materiaal voor 30 rokken te weven. De jaspe-stof wordt overal in Guatemala verkocht en verdringt de donkere indigostof die vaak voor rokken gebruikt werd. Als de strengen afgebonden en geverfd zijn, worden ze vaak aan stokken buiten te drogen gehangen. In sommige huizen kun je ook het schoonmaken van de katoen zien, voordat de draad op houten spinnewielen gesponnen wordt. De mensen vinden het leuk als je belangstelling voor hun werkzaamheden toont en ze nodigen je dan uit om het trapweefgetouw thuis te bekijken.

In Salcajá worden lekkere zoete likeuren gemaakt zoals de Rompopo, een likeur van melk en eieren, en de Caldo de Frutas.

Dinsdag is er markt in Salcajá. Op 25 augustus viert men een fiesta. Vanaf de Rotunda (Calzada de Independencia) gaan regelmatig bussen naar Salcajá; de rit duurt een halfuur. Aan de hoofdstraat in Salcajá kun je een bus aanhouden naar San Andres Xecul, die er een halfuur over doet.

10 prachtige bestemmingen in Salcajá en Guatemala