Maar door ophoping van door bezinking gevormd gesteente kwamen delen ervan boven de zeespiegel te liggen. Na miljoenen jaren dwalen kwam Nieuw-Zeeland uiteindelijk stil te liggen op de grillige grens tussen de twee grootste tectonische schollen in de wereld. Het Noordereiland en het westelijk deel van het Zuidereiland op de Australische schol, het oostelijk- en zuidelijk deel van het Zuidereiland op de Pacifische schol. Ongeveer 10 miljoen jaar geleden werden op het Zuidereiland de alpen opgestuwd doordat beide schollen over elkaar heen bewogen. Op het Noordereiland zijn de Tararua- en Ruahine Ranges goede voorbeelden van stuwingsgebergten. De meeste heuvels en bergen op het Noordereiland zijn echter van vulkanische oorsprong. Zo zijn in Auckland en omgeving meer dan vijftig vulkaantoppen waarneembaar.

Ook Port Nicholson, de natuurlijke haven waaraan Wellington ligt, is een met zeewater ondergelopen vulkaankrater. Lake Taupo, het grootste meer van het land, is een met water gevulde krater van een megavulkaan. Vulkaanuitbarstingen vonden niet alleen op land, maar ook in zee plaats. Zo ontstonden bij het Zuidereiland de vulkanische eilanden Kaikoura, Banks en Otago. Ze vervormden uiteindelijk tot schiereilanden, door het vele puin van de alpen dat door rivieren in de oceaan werd geloosd. Gebergtevorming vindt nog steeds plaats als gevolg van actief vulkanisme en het langs elkaar schuren van de twee eerdergenoemde schollen.