Binnenkort naar Schilderkunst?

Schilderkunst

Religieuze afbeeldingen

De schilderkunst werd eeuwenlang bij uitstek gedomineerd door de kerk. Dat was ook de enige plek in het rijk Roes waar versieringen te zien waren. De stijl is in de eerste eeuwen beïnvloed door wat in het Byzantijnse rijk gemaakt werd. Langzaamaan ontwikkelden de Russen een eigen wijze van iconen schilderen, waarbij enkele plaatsen hun eigen ‘school’ creëerden. Toch was de schilder aan allerlei regels gebonden en kon hij zijn niet eigen beeld scheppen. De bekende eeuwenoude voorstelling van de heiligen moest worden nagevolgd. Lang hechtte men geen belang aan wie ze had gemaakt. Volgens de middeleeuwse opvatting dienden de kunstwerken alleen tot meerdere eer en glorie van God. De eerste met naam bekende icoonschilder was in de late 14e eeuw de Griekse monnik Theofanes, voor de Russen Feofan Grek, die veel werk achterliet in de kathedralen van het Moskouse Kremlin. Zijn leerling Andrej Roebljov oversteeg volgens de kenners zijn leermeester, met wie hij daar in 1405 nog samenwerkte in de Blagovesjtsjenski kathedraal. Hun iconen volgen niet meer de dogmatische richtlijnen uit Byzantium, maar hebben in deze dramatische tijden van onderdrukking een strijdbare uitstraling.

Wereldse taferelen

Tot het einde van de 16e eeuw was alle schilderkunst religieus geïnspireerd. Tijdens Pjotr de Grote kwam de portretkunst in zwang. De adel liet zich graag uitbeelden, eerst door buitenlandse schilders, later door Russen die het vak hadden geleerd. Langzaamaan werden ook wereldse onderwerpen vastgelegd. Dat men de techniek en de kennis uit West-Europa onder de knie had gekregen werd duidelijk met Brjoellovs ‘De ondergang van Pompeiï’. Pas in de loop van de 19e eeuw werd de schildersezel ook eens buiten het atelier gezet. De Peredvizjniki, de zwervende schilders, legden veel sociale taferelen vast. Het was een baanbrekende ontwikkeling, omdat zij een enigszins kritische uitbeelding niet uit de weg gingen. De bekendste schilders in deze realistische en nationalistische stijl zijn rond het begin van de 20e eeuw Repin en Soerikov. In hun voetspoor legde een generatie landschapschilders de eindeloze verten van velden, steppen en brede rivieren met fraaie kleureffecten. Uiteraard kregen na hen ook de modernere stromingen hun vertegenwoordigers in Rusland met wereldberoemd geworden schilders als Chagall, Kandinski en Maljevitsj.