In stilstaand zoet water (óók in een regenplas!) kunnen slakken voorkomen die wormlarven bij zich dragen. Deze wormen veroorzaken bij de mens bilharzia, een ernstige en moeizaam behandelbare aandoening van de lever, blaas of nieren. Zwem daarom nooit in stilstaand water! Er zijn enkele uitzonderingen, bijvoorbeeld de ‘maji ya moto’ in het Selous wildreservaat, maar ga nooit te water zonder overleg met uw reisleiding of met iemand die ter plaatste goed bekend is.

De meest voorkomende tropische ziekte is ongetwijfeld malaria. Als u zich aan de voorschriften van de arts houdt en op tijd uw malariapillen inneemt heeft u geen garantie dat u geen malaria krijgt, maar in principe kan u weinig gebeuren. Malaria is de meest voorkomende én de meeste slachtoffers eisende tropische ziekte!

Een andere wijdverspreide ziekte die na malaria de meeste slachtoffers eist is aids. In Tanzania is een groot deel (cijfers van de overheid ontbreken, maar men spreekt van 1/3 deel!) van de bevolking besmet met het hiv-virus, opgedaan na een bloedtransfusie of via veelvuldig voorkomende prostitutie. Deze ziekte is eenvoudig te voorkomen door seksueel verkeer met de lokale bevolking te vermijden. Gezien de simpelheid van die stelling ligt het voor de hand dat u zich uitsluitend kunt beschermen door gebruik te maken van condooms. Aangezien deze niet of nauwelijks te koop zijn, is het verstandig voldoende voorraad bij u te steken. Houd er rekening mee dat inlandse mannen nauwelijks te bewegen zijn tot het gebruik ervan en dat aids als ziekte vrijwel onbespreekbaar is. Vrouwen bieden zich, vooral in de grotere steden gemakkelijk aan, meestal als gevolg van armoede, soms omdat de hoop gewekt wordt dat hun een betere toekomst in een West-Europees land te wachten staat.

In hooggebergte, vooral als u boven 2500 meter komt, loopt u de kans overvallen te worden door ‘hoogteziekte’. Symptomen zijn: hartkloppingen, kortademigheid, hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid, verlies van eetlust, danwel een combinatie ervan. U heeft zichzelf overschat of uw conditie laat toch wat te wensen over. De behandeling is simpel: een goede pijnstiller en rust. Enkele uren is meestal voldoende, maar met name jongeren hebben soms enkele dagen nodig om te herstellen.  Als u een bergtocht van enkele dagen gemaakt heeft en u wilt nog een paar dagen lekker luieren aan de kust, bestaat het risico dat u, nadat u reeds terug bent van uw bergtocht en zéker na een snelle afdaling, alsnog met een acute vorm van deze ziekte geconfronteerd wordt. Het risico is nóg groter als u gaat duiken. Let er tevens op dat u in hooggebergte gemakkelijk een zware zonnebrand oploopt!

Allerlei insecten schijnen het op de mensheid gemunt te hebben. Niet iedere insectenbeet heeft malaria tot gevolg. Een insectenbeet altijd behandelen met een middel ter bestrijding van de (soms pijnlijke) gevolgen ervan. Teken willen zich nog weleens in uw huid vestigen. Dit is gedeeltelijk te voorkomen door stevig schoeisel en dikke sokken te dragen. Draag sokken over uw broek, u voorkomt de ‘inloop’ van bijvoorbeeld mieren. Teken treft u meestal in onderbenen en voeten aan. U herkent een teek aan een onderhuidse zwelling, de teek neemt uw bloed op. Op den duur kunt u er pijnlijke gevolgen van ondervinden, ook als u de teek slechts gedeeltelijk verwijdert. De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door een tekenbeet! Controleer uw huid altijd op de aanwezigheid van teken als u een wandeling gemaakt heeft door begroeid gebied. De simpelste manier om ze te verwijderen is ze met een pincet bij de kop te pakken en ze voorzichtig uit uw huid te trekken. Een tekentrekker in uw bagage is een aanrader.

Er is een aantal insecten dat zich doorgaans onder de huid van dieren nestelt, maar, als ze de kans krijgen, hetzelfde doen bij mensen. Om die reden is het af te raden dieren aan te raken. Dat geldt zowel voor (in onze ogen) huisdieren, als voor die schattige lammetjes of ander vee.

De meeste hinder in de tropen wordt echter ondervonden van zonnebrand. De manieren om dat te voorkomen zijn bij iedereen bekend. Toch is het de meest onderschatte kwaal in de tropen! Gebruik een zonnebrandcrème die geschikt is voor de tropen en die u zowel tegen uv-A als uv-B straling beschermt.

Een veelvoorkomende kwaal is jeuk. Als uw huid schilferig is en geweldig jeukt dan kunt u dit in een paar dagen oplossen. Draag loszittende kleding, was u enkele malen per dag en droog uw huid goed af. Maak gebruik van een (ongeparfumeerde) talkpoeder. Uw beste verblijfplaats is een kamer met airconditioning.

Vindt u zweren op uw huid, dan bent u waarschijnlijk gebeten door de zandvlieg. U heeft leishmaniasis onder de leden en de assistentie van een arts is nodig. Vooral kinderen zijn hier gevoelig voor.

Ten slotte, slangenbeten. Het komt weinig voor, maar u kunt het treffen. U voorkomt al veel door stevig schoeisel te dragen. Mocht u desondanks een slangenbeet oplopen, probeer de slang te herkennen, maak er een foto van. Dood het beest en neem het mee indien mogelijk. De meeste slangen zijn ongevaarlijk, maar er zitten ook gemene typetjes tussen. Een zwelling rond de slangenbeet, koorts, ongecontroleerde bewegingen, stuiptrekkingen, verlammingsverschijnselen, kortademigheid of gezichtstintelingen, ze kunnen erop duiden dat u gebeten bent door een giftige slang. Zo snel mogelijk naar een kliniek of ziekenhuis. Lukt dat niet op korte termijn, dan weet de lokale bevolking over het algemeen een (eveneens lokaal) middel om u er weer bovenop te krijgen.