Te vinden in: vrijwel alle parken en reservaten. In het Queen Elizabeth n.p. en in Murchison Falls n.p. komt ook de zeldzame rode buffel voor.

Giraffe

Iedereen kent de giraffe, de bijna 6 meter hoge uitkijkpost in savanneland en meer bosrijke gebieden. Er zijn verschillende soorten, waarvan de Rothschildgiraffe het meest in Uganda voorkomt, de Masaigiraffe ziet men in mindere mate. Ze zijn eenvoudig te onderscheiden: de Masaigiraffe heeft een geelachtige ondergrond waarop donkere, onregelmatige, bijna getande vlekken zichtbaar zijn. Ze hebben doorgaans 2 hoorns, hoewel er uitzonderingen zijn die drie hoorns hebben. De Rothschildgiraffe heeft een lichtere ondergrondkleur, waardoor de vlekken, die veel regelmatiger van vorm en groter zijn, donkerder lijken. Deze giraffe is zwaarder van bouw en draagt drie tot vijf hoorns. Hoe westelijker men komt des te donkerder wordt de giraffe. Verder is de grotere pluim aan het einde van de staart opmerkelijk. De giraffe leeft van bladeren, vruchten, bloemen en boomschors, maar heeft een duidelijke voorkeur voor de doornige acacia. Een dravende giraffe is een elegante verschijning, vooral veroorzaakt door de manier waarop hij hardloopt, beide voorpoten tegelijkertijd naar voren, beide achterpoten tegelijkertijd naar voren. Ze hebben slechts 7 nekwervels, waardoor ze hun lange nek slechts met moeite kunnen buigen. Als ze moeten drinken spreiden ze de voorpoten en verkleinen zo de afstand tot de grond. De draagtijd van de giraffe is ongeveer 10 maanden, waarna ze een jong werpen van ongeveer 1,75 meter, de lengte van een volwassen mens. Giraffen zijn niet schuw, ze laten zich, mits met enige omzichtigheid gepaard gaand, gemakkelijk tot op enkele meters benaderen. Ze leven in groepen die in grootte variëren van 5 en 15 dieren. De rangorde binnen de groep wordt bepaald door elkaar met de nekken te slaan. Hun enige natuurlijke vijand is de leeuw, die soms een jong rooft, volwassen dieren worden over het algemeen met rust gelaten. In Uganda komt vooral de, elders in Afrika betrekkelijk zeldzame, Rothschildgiraffe voor.

Te vinden in: het noordelijke gedeelte van Murchison Falls n.p. en in het Kidep Valley n.p.

Jachtluipaard (cheetah)

Het opvallendst aan de jachtluipaard is de kop. Het is net alsof er een te kleine (katten)kop op een te groot lijf is geplaatst. Hij is ook goed herkenbaar aan de vele donkere vlekken op een wit tot roodbruine ondergrond. Het is een van de snelste dieren van de savannen (snelheid tot 110 kilometer per uur) en is overdag of in heldere nachten actief. Zijn voornaamste vijanden zijn de leeuw, de luipaard en de gevlekte hyena. Ongeveer de helft van de jonge jachtluipaarden valt ten prooi van een van deze dieren. Hij voedt zich o.a. met jonge antilopen, hoendersoorten en jonge struisvogels.

Te vinden in: Kidepo Valley n.p. en in het noordelijke gedeelte van het Murchison Falls n.p.

Leeuw

Koning der dieren. Ze kunnen tot 2,5 meter lang worden en wel 280 kilo wegen. Ze bereiken dan nog steeds een snelheid van 75 à 80 kilometer per uur. Verwacht niet ze actief aan te treffen, de leeuw is weliswaar het populairste safaridier maar het minst spectaculair. Hij slaapt 16 tot 20 uur per etmaal. Over het algemeen jagen de vrouwtjes, de mannetjes voeden zich het eerst, daarna de vrouwtjes en de welpen als laatste. In gebieden waar weinig prooidieren voorkomen sterft een groot aantal welpen van de honger. Leeuwen hebben weinig natuurlijke vijanden, maar worden soms aangevallen door groepen jakhalzen of hyena’s. Ook buffels zijn niet altijd van hun aanwezigheid gediend. De jonge leeuwen willen nog wel eens ten prooi vallen aan o.a. hyena’s en pythons of luipaarden en aan volwassen leeuwen die tot een andere groep behoren. De leeuw voedt zich met o.a. antilopen en ander kleiner wild, maar heeft ook geen probleem met een giraffe of zelfs een nijlpaard. Het kenmerkende verschil tussen mannetjes en vrouwtjes wordt gevormd door de donkergekleurde manen bij de mannetjes. Ze beginnen te groeien als de leeuw ongeveer 1,5 jaar oud is en zijn volgroeid na ongeveer 5 jaar.

Te vinden in: Kidepo Valley n.p., het Murchison Falls n.p. en in het Queen Elizabeth n.p.

Luipaard (panter)

De kleur kan variëren van geel tot donkerbruin, maar ze worden altijd gesierd door vele donkere vlekken. Het komt zelfs voor dat ze helemaal zwart zijn. De luipaarden zijn echte zwervers, ze zijn niet gemakkelijk te vinden, omdat ze zich zowel in bossen als op vlakten ophouden, vooropgesteld dat er bomen in de omgeving zijn. Het zijn goede klimmers die graag op de onderste takken van een boom liggen. Ook hun prooi nemen ze vaak mee de boom in. Ze leven van kleine dieren en vallen zelf ten prooi aan leeuwen, jakhalzen en hyena’s. Het zijn uitstekende zwemmers en dat is de reden dat er ook nog wel eens een tussen de kaken van een krokodil terechtkomt.

Te vinden in: Queen Elizabeth n.p.

Nijlpaard

Wist u dat een nijlpaard bij de geboorte roze was? Dat gaat betrekkelijk snel over in een grijze kleur, die in het water tot bijna zwart verkleurt. Hoewel het dier een belangrijk gedeelte van zijn leven in het water doorbrengt, kan het zeer goed op het land verblijven en het is bovendien nog een goede klimmer ook die zonder problemen een helling van formaat neemt. Zijn voedsel bestaat uit grassen, maar hij pakt alles wat groen en mals is en de boeren proberen dan ook met man en macht het nijlpaard van hun akkers te houden. Per dag eet het nijlpaard toch al gauw zo’n 50 kilogram groen. Nijlpaarden variëren in lengte van 3 tot 4 meter, ze hebben opvallend korte poten en worden ongeveer 1,5 meter hoog. Het gewicht kan oplopen tot ruim 3000 kilogram. In het water liggen ze vaak aan de oppervlakte. Op afstand ziet de rug van het dier eruit als een glad geslepen stukje rots. Als dat plotseling verdwenen is gaat het om een nijlpaard die dieper is gaan liggen, vaak alleen met de ogen boven water. Ze kunnen ongeveer een kwartier helemaal onder water blijven. In de omgeving van een ‘hippopoel’ kan het aardig stinken en de rivier waarin veel nijlpaarden voorkomen kan op sommige plaatsen behoorlijk vervuild zijn. Dat heeft alles te maken met de uitwerpselen van de nijlpaarden die, door razendsnel zijn staart rond te draaien, zijn uitwerpselen verpulvert. Op het land doet hij dat niet, met zijn uitwerpselen bakent het nijlpaard een territorium af. Een volwassen nijlpaard heeft geen gevaar te duchten, een jong moet oppassen voor leeuwen, hyena’s en krokodillen. Mensen kunnen beter uit de buurt van een nijlpaard blijven, ze gedragen zich als een bulldozer. Ze zijn dan ook verantwoordelijk voor de dood van meer mensen dan enig ander dier.

Te vinden in: alle parken en reservaten waar voldoende water is, het best in Murchison Falls n.p., Queen Elizabeth n.p. en Lake Mburo n.p.

Olifant

De olifant met de lange snuit… wie kent hem niet? Een Afrikaanse olifant onderscheidt zich van zijn Aziatische verwant door zijn oren. Een Afrikaanse olifant heeft geweldige flappers die vooral gebruikt worden om zijn temperatuur te reguleren. Ze worden ook als waarschuwingssignaal gebruikt. Breng een olifant in gevaar en hij zal, vaak onder trompetgeschal, zwaaien met zijn oren. Tijd om te vertrekken, een agressieve olifant moet u uit de weg gaan. De dieren zijn over het algemeen zeer vriendelijk en gemakkelijk te benaderen Jonge stieren tonen zich evenwel vaak agressief, ze maken zich veelal schuldig aan machogedrag. De lichtgrijze kleur van deze reuzen toont dikwijls donkerder. Om te voorkomen dat parasieten zich in hun huid nestelen bedekken ze die vaak met een laag aarde, modder of zand. Een groep olifanten bestaat uit vrouwtjes met hun jongen tot ongeveer 12 jaar en staat onder leiding van het oudste vrouwtje. Zij beschermt alle jongen in de kudde die uit enkele tientallen exemplaren kan bestaan. Het gewicht van een vrouwtje kan oplopen tot wel 3000 kilogram, die van het meestal alleen opererende ‘mannetje’ tot het dubbele! De slurf, de neus en bovenlip van de olifant, heeft een lengte van ongeveer 1,7 meter (afhankelijk van de schofthoogte), is tot 150 kilogram zwaar en kan tot zo'n 15 liter water bevatten. De slurf is, dankzij de ruim 148.000 spieren, zeer beweeglijk en het belangrijkste 'instrument' van de olifant. De slagtanden slagtanden kunnen bijna 2 meter worden en zijn dan 25 tot 30 kilogram zwaar. De draagtijd van een olifant beloopt 22 tot 24 maanden. Gedurende deze tijd leeft de aanstaande moeder alleen of samen met enkele andere vrouwtjes. Enkele dagen na de geboorte van het kalf (ongeveer 130 kilo zwaar en een meter hoog) keert ze naar de kudde terug. Een jong groeit tot ongeveer zijn 23ste levensjaar, maar is geslachtsrijp op ongeveer 12-jarige leeftijd. Olifanten worden gemiddeld 60 à 70 jaar oud, maar er zijn genoeg voorbeelden te geven van dieren die ouder werden dan 100 jaar.

In Uganda leven twee soorten olifanten, de savanne-olifant en de bosolifant. Beide mijden de zon op het heetst van de dag. De bosolifant kan ongeveer 3 meter hoog worden, de savanne-olifant haalt 4 meter. Hun leefgebied behoeft geen nadere toelichting. De hoeveelheid olifanten nam tot voor enkele jaren dramatisch af. De jacht op de olifant om het ivoor was de voornaamste reden, stropers schoten duizenden exemplaren af. De hoeveelheid olifanten neemt thans weer toe, op sommige plaatsen zo snel dat men overgaat tot regulatie van het aantal. Ze vormen een bedreiging voor de vegetatie in hun omgeving. Olifanten leven van plantaardig voedsel, waarvan een volwassen olifant per dag wel zo’n 250 kilogram lust: bladeren, takken, vruchten en schors. Dat laatste, afkomstig van de baobabboom, schijnt een bijzondere lekkernij te zijn. Aan baobabs kunt u zien of er olifanten in de buurt zijn. De stam is tot op grote hoogte van schors ontdaan. Gelukkig kan deze boom er tegen, in tegenstelling tot andere soorten die in gebieden waar olifanten leven verdwijnen.

Te vinden in: vrijwel alle parken in Uganda behalve in Lake Mbure n.p., het best in Kidepo n.p., het Queen Elizabeth n.p. en het Murchison Falls n.p.

Zebra

Het is lange tijd een twistpunt geweest: heeft een zebra zwarte strepen op een witte ondergrond of omgekeerd. Het eerste lijkt het geval te zijn aangezien de hoofdkleur toch wel wit is en de strepen niet op de buik doorlopen. In Uganda leeft uitsluitend de gewone of Burchell’s zebra. Het verschil met hun soortgenoten in Tanzania is, dat ze niet deelnemen aan ‘de grote trek’. Daar is dan ook geen enkele aanleiding voor, in Uganda is op de meeste plaatsen voldoende water beschikbaar. Het is opvallend dat ze niet direct in de gebieden leven waar veel water is, ze zoeken in de eerste plaats naar plaatsen waar het gras hoog genoeg groeit om zich (en hun jongen) te kunnen verschuilen. Zebra’s leven in groepen die in aantal variëren van 15 tot enkele honderden, vaak te midden van antilopesoorten. Ze beschermen elkaar en waarschuwen elkaar tegen naderend onheil. Ze vullen elkaar daarin op natuurlijke wijze aan. Vrijwel elk roofdier vormt een bedreiging voor de zebra. Om zich te verdedigen heeft een zebra een geducht gebit dat enigszins op dat van een paard lijkt en ze trappen letterlijk van zich af. De zebra wordt ongeveer 1,5 meter hoog en leeft in hoofdzaak van gras. Na een draagtijd van ongeveer een jaar wordt één jong geboren.

Te vinden in: Lake Mburo n.p.en in Kidepo n.p.