Ze kunnen niet op ieders sympathie rekenen, deze meer dan 1 meter grote vuilophalers. Het zijn aaseters en daarin zeer bedreven. Ze leven in groepen en zijn in staat om met zo’n groep in nauwelijks een uur van een elandantilope een karkas te maken waar werkelijk niets meer aanzit. Op zoek naar wild kan het gedrag van de gieren u op weg helpen: waar gieren cirkelen is een kadaver en de gieren wachten tot het roofdier in kwestie zijn buik vol heeft. Soms treft u het niet, de gieren zijn in staat om vast te stellen dat een dier niet lang meer te leven heeft en volgen dit dier tot het neervalt. Het zijn veelvraten die na het nuttigen van hun maaltijd vaak niet in staat zijn om te vliegen. Soms kunnen ze pas na enkele dagen weer opstijgen. Overigens kunnen ze lange tijd zonder voedsel. Ze zijn in staat om zich met een snelheid tot 75 kilometer per uur te verplaatsen, waardoor hun jachtgebied in oorden waar weinig prooidieren zijn, zeer groot kan zijn. De gier is monogaam en blijft z’n leven lang bij dezelfde partner. Het vrouwtje legt doorgaans slechts één ei en broedt dat zelf uit. Zijn er meer eieren dan neemt het mannetje een gedeelte van die taak voor zijn rekening. Na een broedtijd van ongeveer 50 dagen komt het ei uit en het duurt dan nog 6 tot 7 maanden voordat de jonge gier het nest verlaat, op zoek naar een partner voor de komende 30 tot 35 jaar.

Glansspreeuw

U kunt hem niet missen, hij is overal aanwezig en net zo groot en brutaal als zijn Europese verwant. Als de zon op zijn veren schijnt komen er vele kleuren tevoorschijn, waarvan het kobaltblauw het meest opvalt. Er zijn diverse soorten, moeilijk van elkaar te onderscheiden, waarvan de driekleurige glansspreeuw en de Hildebrandtglansspreeuw (herkenbaar aan het rode oog) het meest voorkomen.

Hamerkopvogel

De hamerkopvogel is gemakkelijk te herkennen: kijk naar de kop van deze bruine vogel, missen is niet mogelijk, maar om hem nu direct in verband met de ooievaar te brengen… het is familie. Met zijn 55 centimeter behoort hij niet tot de grootste watervogels, maar zijn manier van nestelen is uniek. Het is het enige nest dat u niet over het hoofd kunt zien. Hij bevestigt het meestal tussen stam en tak en het is zo groot en sterk dat zélfs u het als overnachtingsplaats kunt gebruiken. Het materiaal dat voor het nest gebruikt wordt maakt die gedachte overigens niet aantrekkelijk.

Ibis

U treft ze aan in bomen, op het land en in en langs het water: ibissen of, zoals ze in de volksmond genoemd worden: heilige ibissen. Ze zijn duidelijk herkenbaar aan hun witte kleur, naar de staart in zwart overgaand, maar vooral aan hun gebogen snavel. De vogel is ongeveer 75 centimeter groot. Interessant is de hadada-ibis, van bouw vrijwel gelijk aan de gewone ibis, maar donkergrijs en donkergroen tot zwart van kleur met lichtgroene flanken. Deze ibis leeft hoofdzakelijk op de grond, maar kan uitstekend vliegen. Zijn naam ontleent hij aan het geluid dat hij maakt tijdens de vlucht: hadada-hadada.

Kraai en raaf

De kraaienfamilie is zeer uitgebreid, de meest voorkomende is zonder twijfel de schildraaf, herkenbaar aan de witte band om de nek. Dit is een van de grootste exemplaren uit de familie en wordt bijna 50 centimeter. In de steden wordt een kleinere uitvoering ervan veel gezien, de huiskraai. De ring om diens nek is over het algemeen wat donkerder van kleur.

Kroonkraanvogel

De grijze kroonkraanvogel is het nationale symbool van Uganda. U zult dit fraaie dier, met uitzondering van dichtbevolkte gebieden, vrijwel overal waar open land is, aantreffen. Hoewel, hij mag ook graag vertoeven op vuilnisbelten als deze buiten bebouwd gebied gelegen is. Zijn naam zegt alles over het uiterlijk. De kop wordt getooid met een bijna goudkleurige kroon. Hij is ongeveer 1 meter hoog en is voorzien van een fraaie rode bef en een grijs verenkleed dat naar de staart toe donkerder wordt en zwart kan eindigen. Op de flanken is hij wit tot helderbruin. In de vlucht valt de vogel eveneens op, door zijn uitgestrekte nek (waarvan de kop naar beneden gericht is) en poten lijkt het alsof de vleugels zich achter het midden bevinden. Nét als ganzen vliegt een vlucht kroonkraanvogels in een V-vorm. In het noorden van Uganda kunt u een nauwe verwant vinden: de Soedanese kroonkraanvogel, wat minder kleurrijk, maar zeker zo opvallend.

Maraboe

De maraboe is eveneens verwant van de ooievaar, maar ook hier ontbreekt elke gelijkenis. De maraboe is een forse, ietwat plompe vogel die al gauw 1,5 meter hoog wordt en een afschuwelijk geluid voortbrengt. De nek en kop hebben wat overeenkomsten met die van een gier en ze gedragen zich ook als zodanig. Ze zijn medeverantwoordelijk voor het opruimen van kadavers. Ze kunnen met grote aantallen bij elkaar verblijven. Het zijn geweldige vliegers die bedreven zijn in het vliegen op thermiek. Hun grote vleugels met een spanwijdte van 3 meter lenen zich daar dan ook uitstekend voor. Ze zijn grijs tot zwart van kleur en hebben een kale, rose-achtige nek en kop. U hoeft er niet op uit om maraboes te ontdekken, ze zijn vaak te zien op de straatverlichtingsornamenten in Kampala.

Neushoornvogel

De neushoornvogel wordt ook wel tok genoemd. Ze komen in diverse variëteiten voor, maar allemaal hebben ze een ogenschijnlijk te grote snavel voor hun figuur. Deze kromme snavel kan geel, rood of zelfs zwart zijn. De legwijze is opvallend, de neushoornvogel legt haar eieren met tussenpozen van ongeveer een week en ook de jongen verschillen dus een week in leeftijd. De grootste neushoornvogel wordt ongeveer 50 centimeter hoog. Er is echter een uitzondering: de grondneushoornvogel. Deze houdt zich hoofdzakelijk op de grond op, zijn gewicht is te groot om een sierlijke vlucht mogelijk te maken. Ze zijn opvallend zwart, hebben een grijs tot zwarte snavel en opvallende felrode ogen en kwabben onder de snavel. Deze soort wordt meer dan 1 meter groot. Niet te missen in het veld.

Ooievaar

Er zijn diverse soorten ooievaars in Uganda. De mooiste is zonder twijfel de zadelbekooievaar, die tamelijk zeldzaam, maar met een gids goed te vinden is. Hij is zwart met wit, heeft een rode snavel waarover een zwarte band loopt. Het gedeelte van de snavel boven de band kan verkleuren tot bijna geel. Over het zwart van de nek ligt een groene of blauwe glans. De gewone ooievaar zult u met gemak kunnen vinden. Ooievaars zijn in de vlucht eenvoudig te herkennen; kop ver vooruit, poten ver achteruit, de vleugels lijken zich achter het midden te bevinden. Ze kunnen heel lang zweven en een grote hoogte bereiken. In de vlucht hebben ze veel weg van een kraanvogel, de vleugels van de ooievaar lijken aan de uiteinden echter gerafeld.

Parelhoen

Ze zijn schijnbaar zeer mak maar u zult ze nauwelijks van dichtbij kunnen bekijken. Zodra er iets of iemand in de omgeving van hen stopt gaan ze er als een hazewind vandoor en blijven daarbij meestal op de grond. Er zijn twee soorten die veelvuldig in Uganda voorkomen: de gehelmde parelhoen en de gierparelhoen. Beide soorten hebben een ongeveer gelijke bouw. De gierparelhoen is iets groter (bijna 60 centimeter tegenover de 55 centimeter van de helmparelhoen) en donkerder van kleur. Het verschil valt echter direct op als u naar de kop kijkt. De gierparelhoen heeft een slordig beklede nek en een vrijwel kale kop, terwijl de schoonheid van de helmparelhoen juist in de kop zit. Boven een lichtgrijs gespikkeld verenkleed komen de blauwe nek en bef en de rode kop met gele snavel bijzonder fraai uit.

Pelikaan

De snavel is zonder twijfel het meest opvallend aan de pelikaan. Het is hoofdzakelijk de ondersnavel die zo groot is. De pelikaan gebruikt hem als visnet en de snavel kan, in uitgerekte vorm, meer dan 8 liter water bevatten. De vleugels, met een spanwijdte van 3 meter, dienen niet alleen om te vliegen, ze worden ook gebruikt als hulpmiddel bij de visvangst. Door met de vleugels op het water te slaan drijft de pelikaan de vis naar ondiepe plekken en kan ze daar gemakkelijker opscheppen. Pelikanen kunnen overigens ook uitstekend vissen door vanaf grote hoogte in het water te duiken. De pelikaan heeft nogal wat records op zijn naam staan, waaronder een hoogterecord van 2400 meter. Hij laat zich door luchtstromingen meevoeren en kan zodoende grote afstanden afleggen. Een groep pelikanen vliegt in lijn of in V-vorm. Het zijn goede vliegers maar ze leren het moeilijker dan andere vogels. De grootste sterfte onder jonge pelikanen wordt dan ook veroorzaakt door ‘neerstorten’. Ze kunnen een eerbiedwaardige leeftijd bereiken en hoewel het niet exact bekend is, gaat men ervan uit dat de gemiddelde pelikaan ouder dan 50 jaar wordt. Ze leven in kolonies waarbinnen het aantal tot honderden kan oplopen. Men maakt onderscheid tussen de witte en de roze pelikaan. De roze pelikaan is kleiner en kleurrijker dan zijn witte soortgenoot. U vindt beide soorten in vrijwel alle waterrijke gebieden van Uganda.

Reiger

Er zijn vele soorten reigers in Uganda, waarvan een drietal witte. De zilverreiger is de grootste van het drietal, de kleine zilverreiger is de kleinste, deze heeft gele poten. Daartussen bevindt zich de eenvoudig te herkennen geelsnavelreiger. De kleinste reigersoort, eveneens licht van kleur is de koereiger die zich vaak in de omgeving van of op grotere zoogdieren bevindt. De grootste en meest opvallende is de reuzenreiger die ruim 1,5 meter hoog wordt. Hij is herkenbaar aan de gele snavel, de geel- tot donkerroodbruine kleur met spikkels aan de onderzijde van de hals en op de borst. Kenmerkend voor deze reigersoort is dat hij solitair leeft. Verder zult u nog de blauwe reiger ontmoeten, de zwartkopreiger en de purperreiger. Als u op de kleur afgaat wordt de herkenning eenvoudiger.

Reuzentrap

Er zijn vele soorten trappen, maar de reuzentrap is het gemakkelijkst te vinden en herkenbaar. Ze leven hoofdzakelijk op de grond, maar kunnen wel vliegen. Paarsgewijs (soms met drie of vier) zijn ze doorgaans op zoek naar slangen. Ze zijn opvallend bruinachtig met een grijze hals en kop en staan hoog op de poten. Hun totale hoogte bedraagt ongeveer 80 centimeter.

Secretarisvogel

Een opvallende verschijning in de vlakte. De kleur is donkergrijs en hij draagt zwarte lange veren op de kop. Hij heeft een lange, eveneens grijze staart. Opvallend is de kleur van de voorzijde van zijn kop: geel of oranje, waardoor het lijkt alsof daar enige begroeiing ontbreekt. Zijn bouw geeft hem een voorname uitstraling. Hij stapt parmantig in het rond op zoek naar reptielen, ratten, andere kleine dieren of (liever) slangen. Het prooidier wordt gedood door het te vertrappen, te wurgen (hij heeft bijzonder krachtige poten) of door het van grote hoogte te laten vallen. Er zijn vele gissingen omtrent de herkomst van de naam. Zijn kop wordt gekroond met lange veren die op pijlen lijken, de Latijnse naam voor Boogschutter is Sagittarius, een naam die verbasterd zou zijn. Andere verklaringen voor de naam wijzen op zijn deftige verschijning in zwart-wit en eveneens de kopveren, waarbij de gedachte gehuldigd wordt dat het vroeger gebruikelijk was dat een secretaris zijn schrijfgerei achter de oren droeg. Hoogstwaarschijnlijk is de naam echter een verbastering van het Arabisch voor jacht: Saqr el Tair. De totale hoogte van de secretarisvogel van bijna 1,5 meter maakt hem tot een bijzondere verschijning. Hij leeft, met uitzondering van de paartijd, alleen.

Struisvogel

De struisvogel heeft alle kenmerken van een vogel, maar kan niet vliegen. We spreken dan ook over een loopvogel. Op snelheid haalt hij gemakkelijk 60 – 65 kilometer per uur. Het is de grootste vogel ter wereld en een volwassen mannetje kan 2,5 meter hoog worden. Een mannetje heeft meerdere vrouwtjes. Het verschil tussen de sekten is duidelijk: het mannetje is veel groter en waar hij zwarte veren heeft, heeft het vrouwtje grijsbruine veren. De paringsdans van de struisvogel is spectaculair om te zien en al kan het lang duren, het mannetje krijgt altijd zijn zin. Hij blijft het ritueel net zo lang herhalen tot het vrouwtje toegeeft. De broedtijd bedraagt ongeveer 42 dagen en de jongen komen slechts met moeite uit het ei áls ze eruit komen. Een struisvogelei kan tot 2 kilogram zwaar worden en worden door alle vrouwtjes in dezelfde ondiepe kuil gelegd. Het ei vorm een delicatesse voor de jakhals en de hyena, alsmede voor sommige roofvogels. In Uganda is de struisvogel niet algemeen, u moet ervoor naar het Kidepo n.p.

Visarend

De visarenden trekken in paren op en leven in toppen van bomen. Ze zijn donkerbruin tot zwart van kleur en hebben een witte kop en een witte borst. In de vlucht wordt ook een witte staart zichtbaar. Hun roep is opmerkelijk, maar de manier waarop ze dat doen is nog opmerkelijker: ze gooien tijdens de roep hun koppen achterover. De visarend wordt tot 80 centimeter groot en u treft de vogel vooral aan in het Queen Elizabeth n.p.

IJsvogel (Kingfisher)

Alleen een Duitser weet wat een Eisvogel is, in de rest van de wereld noemt men hem kingfisher. U vindt ze overal waar water en vis is. Van grote hoogte laten ze zich in het water vallen en pikken er feilloos een visje uit. De veelvoorkomende zwart met wit gestreepte ijsvogel wordt maximaal 25 centimeter groot, waarbij zijn vreemde grote snavel en zijn staart is meegerekend. Er komen in Uganda 12 soorten ijsvogels voor, de meeste buitengewoon fraai van kleur en zeer wendbaar. Ze kunnen lange tijd onbeweeglijk op een tak boven of aan het water zitten, waarbij ze nauwelijks opvallen. De bouw van alle ijsvogels is vrijwel dezelfde, ze maken een ietwat gedrongen indruk en men herkent ze ook gemakkelijk aan de snel op- en neergaande vleugels tijdens de vlucht.