Een beklimming van de vulkaan met z’n soms actieve krater is spectaculair, maar giftige gassen rond de krater, losse stenen en verijsde sneeuw rond de top maken het niet ongevaarlijk. Omdat er in het verleden veel ongelukken met wandelaars zijn gebeurd mag de berg alleen onder leiding van een gids uit Pucón worden beklommen (zie ‘georganiseerde excursies’). De CONAF geeft alleen toestemming voor een zelfstandige beklimming aan ervaren alpinisten en berggidsen met een complete uitrusting (lidmaatschapskaart van een Alpenclub tonen). De voet van de Villarrica-vulkaan is over een onverharde weg van 12 km vanuit Pucón te bereiken (taxi). Voorbij de ingang van het park en CONAF-post ligt een refugio (onderdak), en is in de winter een skigebied. Een stoeltjeslift gaat ook in de zomer ca. 400 m de helling omhoog (alleen ‘s ochtends en als het niet te hard waait). Het is dan nog ca. 1000 m naar de top; op de afdaling moet je alles naar beneden lopen, maar over sneeuwvelden en fijne gruishellingen gaat dit vrij snel).

Wandelmogelijkheden

De CONAF heeft aan de voet van de vulkaan twee wandelpaden aangelegd: ‘sendero Challupen’ (15 km) naar lavavelden en araucariabos aan de noorkant van de vulkaan; en ‘sendero El Glaciar’ (5 km) door bos en over vulkaanhellingen naar een kleine gletsjer. Verder is er de inmiddels bekende meerdaagse ‘Villarrica traverse’ te maken door de hele vulkaanketen van het nationaal park Villarrica: rond de Villarrica-vulkaan, langs de thermas de Palguin, totaan Puesco aan de Argentijnse grens.

Termas de Palguin

Aan de rand van het Parque Nacional Villarrica liggen op 800 m hoogte tussen de vulkanen Villarrica en Quetrupillán de mooiste warme bronnen van het gebied: de Termas de Palguin. Het rustieke Hotel Termas de Palguin is in 1998 helaas afgebrand, maar de bronnen zijn nog toegankelijk. Water van 40 °C stroomt hier in een openluchtzwembad. In de omgeving zijn wandelpaden naar verschillende grote watervallen in de Rio Palguin (salto China en salto del Puma en salto del Leon (diverse restaurants, camping, alle watervallen entree). De Termas de Palguin zijn niet per bus te bereiken; alleen per taxi of georganiseerde excursie vanuit Pucón. Een slechte onverharde weg gaat verder naar Coñaripe aan de andere kant van de vulkanen, en voert langs Guardería Chinay door de ‘Sector Quetrupillan’ van het Villarrica Nationaal Park.

Wandelmogelijkheden

Bij Guardería Chinay begint een 15 km lange wandeling, ‘sendero Quetrupillán’ langs coihue- en araucariabossen naar de meertjes Blanca en Azul te midden van vulanische landschappen. Bij Laguna Azul is een kleine refugio.

Warme bronnen rond Curarrehue

Voor het dorp Curarrehue (27 km vanaf Pucon) kunt u afslaan naar de minder bekende natuurlijke warme bronnen van Menetué en San Luis bij het dorp Catripulli. Vooral de laatste zijn erg mooi gelegen, hebben binnen- en buitenbaden, een sauna, een goed restaurant en een hostería (B), 909-4433710. Bij Curarrehue is nog een afslag naar de Termas de Panqui (15 km), waar de Amerikaan Daniel Little (oprichter van Écolé) een thermen- en meditatiecentrum heeft opgericht, met een mini-hotel, of overnachtingen in ‘tipi’s’ (9094436741, e-mail: [email protected]). Tenslotte bereik je 60 km ten oosten van Pucón het gehucht Puesco in een afgelegen hoek van het Villarrica Nationaal Park. Puesco heeft een CONAF-post en hostería, en is het uitgangspunt voor mooie wandeltochten.

Wandelmogelijkheden

Vanuit Puesco kunnen dagtochten naar de hooggelegen lagunas Avutardas y Blanca worden gemaakt (heen en terug circa 15 km).

Na Puesco bereik je de Argentijnse grens op de Paso Mamuil Malal (Chileense naam) of Paso Tromen (Argentijnse naam). Bussen uit Temuco (zie pagina 322) en Pucón naar Junin en San Martin passeren deze pas.

Beklimming vulkaan Lanin

Vanaf de grens kan in anderhalve dag de Lanin-vulkaan (3740 m) worden beklommen (met ’soepblik’achtige stalen refugio’s halverwege de berg).

Lago Caburga

25 km buiten Pucón ligt het fraaie Lago Caburga, dat is ontstaan na een vulkaanuitbarsting en afdamming van een dal met lavage-steente. Het meer is omgeven door zwaar beboste bergen en heeft een ondergrondse afvoer. Het water van het meer komt enkele kilometers zuidelijker bij de mooie ‘Ojos del Caburga’ te voorschijn en zet zich als beek voort. Langs het Lago Caburga bevinden zich stranden, campings, hosteria’s en winkels. Het meer en het dorpje Paillaco zijn te bereiken per bus of taxi vanuit Pucón (zie aldaar).

Parque Nacional Huerquehue

Het berglandschap aan de oostkant van het Lago Caburga is beschermd in het Parque Nacional Huerquehue. Oude harde gesteenten en intensieve gletsjererosie in het verleden hebben hier gezorgd voor een chaotisch landschap van afgeslepen toppen en diep ingesneden dalen met talloze grotere en kleinere meertjes. Gematigd regenwoud en araucaria’s begroeien de berghellingen en hogerop zijn prachtige watervallen en kleine meertjes (veel vogels, o.a. kolibri’s). De entree van het park ligt 8 km voorbij Paillaco bij Lago Tinquilco, met picknicktafels, een camping en klein CONAF-natuurinformatiecentrum (entree N.P. 2000 $). Nieuw is de Tinquilco lodge aan de noordkant van het gelijknamige meer, (B/C), 909-5392728, www.tinquilco.cl (diverse prijsklassen: budget-accommodatie op slaapzalen $ 6000, luxe 2 p. kamer met bad $ 20.000 p.p., sauna, restaurant, gebruik van keuken mogelijk). Vijf minuten voorbij de lodge ligt de sympathieke camping ‘Olga’, 945-441938.

Wandelmogelijkheden/trektocht

De ‘sendero a los Lagos’ leidt in 7 km naar de hooggelegen meertjes Lago Toro en Lago Verde, met onderweg schitterend uitzicht op de Villarrica-vulkaan aan de overkant. Een stuk verder ligt midden in het park een eenvoudige CONAF-camping. Vanaf hier gaan paden de zijdalen in en voert een pad in noordoostelijke richting in een (halve) dag naar de ‘Termas de Rio Blanco’. Bij de Termas de Rio Blanco kun je overnachten in het ‘Hospedaje Ecologico’ van Señora Gladys (3 kamers, $ 5000 p.p.; maaltijden ca. $ 3000); of op de bijbehorende camping naast de warme bronnen (entree termas + camping $ 3000). Vanaf de Termas de Rio Blanco kun je verder lopen langs een onverharde weg door de afgelegen grensvallei naar Reigollil (28 km) en per bus terug naar Pucón.

Warme bronnen langs de Rio Liucura

Ten zuiden van Huerquehue (en goed te combineren met een bezoek aan dit nationale park) liggen verschillende warme bronnen langs de Rio Liucura, waar je een warm bad kunt afwisselen met een duik in de rivier. Geschikt voor een regendag! Eerst kom je bij de termas de Quimeyco (945-441903) met een openluchtbad met tot 50 °C warm water, hosteria en een camping; enkele kilometers verder liggen de luxe (en duurdere) termas de Huife (945-441222), privé-baden met water van 45 °C, twee zwembaden aan de rivier en modern hotel (A) met restaurant en cabañas. Verderop langs de rivier zijn nog enkele kleine natuurlijke warme bronnen, termas los Posones (kamperen niet toegestaan).

Het gebied rond Panguipulli, ‘Los Siete Lagos’

Tussen Villarrica en Valdivia ligt Panguipulli, een stadje van 8000 inwoners, dat bekend is om z’n 14.000 rozenstruiken die het plaatsje opfleuren, en om zijn curieuze houten kerk met twee torens. Panguipulli ligt te midden van zeven meren (Lago Calafquen, Pullingue, Pellaifa, Panguipulli, Riñihue, Neltume en Pirehueico) die tezamen het stroomgebied van de Rio Valdivia vormen. Dit achterland van Valdivia met langgerekte meren en dichtbeboste bergen vertoont overeenkomsten met het gebied rond Pucón. Het wordt echter veel minder bezocht. In de streek bevinden zich ook warme bronnen, schitterende watervallen, Mapuche-nederzettingen en twee interessante routes om naar Argentinië te reizen. Vooral de tocht per ferry over het smalle Lago Pirehueico, omgeven door steile bergen en regenwoud, is schitterend. De streek van Panguipulli is bereikbaar vanuit Temuco, Villarrica of Valdivia. Uitgangspunt voor tochten is Panguipulli met alle toeristische voorzieningen. In de plaatsjes Lican Ray, Coñaripe, Liquiñe, Choshuenco, Neltume en Riñihue zijn verder hotels of pensions.

Via Lican Ray naar Junin de los Andes (Argentinië)

Vanuit Panguipulli kun je via het badplaatsje Lican Ray aan het Lago Calafquen, en het dorp Coñaripe (een Mapuche-gemeenschap) over een pasweg door de Andes richting Argentinië. Een zeer slechte weg (alleen voor 4WD auto’s; informeer vooraf naar de toestand van de weg) voert langs een zevental warme bronnen (o.a. de Termas de Rio Liquiñe (cabañas (B) en warm openluchtbad, 963-317377) en over de 1165 meter hoge Paso de Carirriñe naar Junin de los Andes in Argentinië.

Over het Lago Pirehueico (ferry) naar San Martin de los Andes (Argentinië)

Een andere prachtige route naar Argentinië voert vanuit Panguipulli langs kleine dorpjes en over het smalle Pirehueico-meer dwars door de Andes, en is per bus en boot af te leggen (maar het is ook de moeite waard meer tijd te nemen en hele stukken te lopen). Onderweg passeert de bus Choshuenco, een klein rustig dorpje aan de oostkant van het Lago Panguipulli in een prachtig landschap, met een hosteria (Hostería Pulmahue, (B), 963-224402), enkele goedkope residenciales en een camping. 25 km buiten Choshuenco ligt de ‘Volcan Mocho Choshuenco’, met een refugio van de Club Andino van Valdivia en een skilift voor de winter.

Voettocht Riñihue – Choshuenco

Vanuit Choshuenco is in 1,5 dag te voet het dorp Riñihue te bereiken over een oude weg langs het Lago Riñihue (circa 35 km; prachtige route langs oerbossen en landerijen; onderweg geen onderdak; in Riñihue is overnachten mogelijk in Hostería Pulmahue, 963-224402, enkele goedkope residenciales en op een camping. Riñihue is per bus met Valdivia verbonden).

Ten oosten van Choshuenco ligt vlak voor het kleine dorp Neltume de indrukwekkende Salto de Huilo-Huilo (waterval), die via een korte afslag van de hoofdweg is te bereiken. 7 km verder eindigt de weg bij Puerto Fuy, een gehucht waar de tijd stilgestaan lijkt te hebben en het vee (kippen, koeien, ganzen, eenden, varkens) nog vrolijk op de straten rondstruint. Vanuit Puerto Fuy voert een zijweg door de bergen naar het Lago Ranco. De weg is echter niet opengesteld, het is privé-bezit van een grote houtmaatschappij die een enorm stuk van het maagdelijke oerbos bezit en geen pottenkijkers bij het kappen wil!

Puerto Fuy ligt aan het Lago Pirehueico, een 40 km lang zeer smal bergmeer, dat diep tussen de hoge en dichtbeboste bergwanden verscholen ligt. Een kleine ferry met enkele auto’s en vrachtwagens vaart een of twee maal daags naar de andere kant (informatie 963-311334). Onderweg zie je op de steile hellingen verschillende kale plekken en omlaag gestort bos; een gevolg van aardbevingen. De kapitein van de boot vertelde dat tijdens de aardbevingsramp van 1960 in enkele uren tijd het hele meer vol lag met boomstammen die van de hellingen waren gestort, en het meer vele maanden onbevaarbaar was.

Aan de overkant van het meer, Puerto Pirehueico genoemd, staat een groot leeg hotel, dat nooit een succes werd, want het regent op deze plek meerdere meters per jaar! Wie vanuit Argentinië komt en in de stromende regen moet wachten op de ferry (stapels hout werden enkele jaren terug nog met ossen ingeladen, waarbij de ossen ‘gestuurd’ werden met een stok; een prachtig gezicht!; het duurde echter lang) kan in een klein residencial (C/D) wat eten en drinken (of overnachten).

Vanaf Puerto Pirehueico bereikt de weg na 12 km de Argentijnse grens (douane en café) en de Paso de Hua Hum op 659 m hoogte, en daarmee de laagste Andespas van het merengebied. Argentijnse bussen uit San Martin de Los Andes rijden naar Puerto Pirehueico op en neer.

Valdivia

Valdivia, hoofdstad van de gelijknamige provincie, is een van de aangenaamste steden van Chili. De stad ligt prachtig aan een binnenbocht van de brede Rio Calle Calle, de rivier die de stad omstroomt en waarlangs de boulevard ‘Arturo Prat’ het centrum van bedrijvigheid is met werven, visstalletjes en een markt. Een oostelijke brug over deze rivier vormt de toegang tot de stad, die via een 46 km lange zijweg met de Ruta Panamericana is verbonden. De stad is genoemd naar Pedro de Valdivia, de eerste gouveneur van Chili, in wiens opdracht de stad in 1552 werd gesticht als een van de eerste koloniale vestingen in het Mapuche-gebied. In 1599 werd Valdivia tijdens de Mapuche-opstand verwoest en verlaten. Na pogingen van Hollandse piraten zich hier te vestigen werd Valdivia in 1645 opnieuw gesticht als koloniale stad. Om zich tegen aanvallen van zeerovers te beschermen en tegen Mapuche-strijders vanuit het binnenland werd Valdivia omgeven met een systeem van forten ten oosten van de stad en langs de monding van de Rio Valdivia (de forten van Niebla en Corral). Valdivia bleef lang een enclave in het door de Mapuches beheerste Araucanía. Aan het eind van de 19e eeuw groeide de stad snel door de toestroom van Europese (Duitse) immigranten en kreeg de stad z’n huidige vorm. De aardbeving en vloedgolf van 1960 vernielden een groot deel van het aan de rivier gebouwde Valdivia, dat twee meter daalde. Hierdoor heeft het geheel opgebouwde Valdiva tegenwoordig een moderne, maar deels ook wat sfeerloze aanblik. Vooral langs de straat General Lagos staan nog mooie 19e-eeuwse gebouwen. In tegenstelling tot de meeste andere Chileense steden heeft Valdivia een onregelmatig centrum in de binnenbocht van de rivieren Calle Calle en Valdivia, met de belangrijkste voorzieningen en gebouwen in de straten rond de Plaza de la Republica.

Bezienswaardigheden Valdivia

Een mooie wandeling is te maken langs de Avenida Costanera (of Avenida Prat) langs de rivieren Calle Calle en Valdivia. Aan de beide uiteinden van het centrum staan hier de in de 18e eeuw gebouwde verdedigingstorens ‘Torreon del Barro’ en ‘Torreon de los Canelos’. Aan de kade van de Rio Valdivia bevinden zich het Oficina de Turismo, de pier of ‘Muelle Schuster’ waar de boten naar de baai van Corral vertrekken, en de ‘Feria Fluvial’, de markt waar vis en landbouwproducten worden verkocht.

Aan de overkant van de brug over de Rio Valdivia bevindt zich het ‘Isla Teja’, met de Universidad Austral de Chile. Op het universi-teitsterrein ligt (over de brug rechts) de mooie openbare botanische tuin, en verderop het mooie Parque Saval, met tuinen, een meertje en de arena voor rodeowedstrijden. Over de brug links ligt aan de rivier Valdivia’s Archeologisch en Historisch Museum ‘Mauricio Van der Maele’, met collecties op het gebied van de Mapuche-cultuur, het koloniale tijdperk, en de Duitse kolonisatiegeschiedenis van de streek. Ten noorden van het historisch museum ligt het Museo de Arte Contemporaneo, Valdivia’s nieuwe museum voor moderne kunst.

De ‘Spaanse forten’ van Niebla en Corral

De forten van Niebla en Corral aan weerszijden van de baai van Corral en de monding van de Rio Valdivia werden in de 17e eeuw door de Spanjaarden aangelegd als verdedigingswerken om de kolonie Valdivia te beschermen. De forten zijn nu grotendeels gerestaureerd en beschermd als ‘Monumentos Nacionales’. Niebla is nu een klein badplaatsje met hotels en restaurants, dat is te bereiken over de weg vanuit Valdivia, of (veel leuker) per boot vanuit Valdivia. De hoofdattractie is Niebla’s fort dat werd gebouwd in 1671. Vanuit Niebla naar het noorden toe liggen enkele stranden en is een mooie dagwandeling te maken langs de kust naar het natuurreservaat Curiñanco (22 km), terug per bus. Per boot kun je zeer regelmatig de brede baai van Niebla oversteken. Onderweg ligt op het eilandje Isla Mancera midden in de monding van de Rio Valdivia het Fuerte San Pedro de Alcantara, dat als een van de laatste forten in de verdedigingslinie in 1774 werd gebouwd. Aan de overkant van de rivier (25 minuten varen) ligt Corral, een klein vissersplaatsje, met fort, restaurants en een residencial. Corral’s fort stamt uit 1767 (entree‑500$).

Trektocht Corral – Rio Bueno

Ten zuiden van Corral is een 4- à 5-daagse trektocht langs de kust te maken. Een pad volgt 90 km lang de kust (de oude ‘Ruta de la Colonia’, de route die de Spaanse kolonisten langs de kust door vijandig Mapuche-gebied volgden). Onderweg zijn kleine vissersnederzettingen, huisjes van kolonisten, kliffen en baaien, en moet een rivier worden overgeroeid. Van Corral leidt het pad naar de monding van de Rio Bueno, vanwaar je per boot stroomopwaarts naar Trumao kunt varen (de boot vaart op zaterdag richting monding en op zondag terug; omdat de boot slechts eenmaal per week vaart kun je dus het beste van zuid naar noord lopen). Reken onderweg niet op onderdak en winkels (de ‘Turistel-gids’ geeft een uitgebreide beschrijving van deze trektocht).

Lago Ranco en Futrono

Ongeveer even ver (100 km) van Valdivia als Osorno vandaan ligt het ronde Lago Ranco, met Futrono aan de noordkant als belang-rijkste toeristenplaats. Het Lago Ranco heeft een groot aantal eilandjes, en schijnt een paradijs voor vissers te zijn. Vele plaatsjes rond het meer bieden onderdak in hotels en op campings.

Osorno

De stad Osorno is een centrum voor het omringende landbouwgebied, en vergeleken met Temuco een vrij rustige provinciestad. Het is een belangrijk uitgangspunt voor tochten naar het Puyehue Nationaal Park, en voor de (lange) busritten naar Bariloche, Coyhaique en Punta Arenas (die de langere maar snellere route via Argentijns Patagonië nemen). Behalve een interessant historisch museum heeft het de reiziger niet veel te bieden. Osorno werd al in 1558 gesticht als Spaanse encomienda. Na de grote Mapuche-opstand moest de bevolking in 1599 naar Chiloé vluchten en werd de stad pas 200 jaar later opnieuw gesticht. De stad werd later de springplank voor vele Duitse immigranten, die van hieruit het merengebied in cultuur gingen brengen. Het bloeiende begin van de vorige eeuw is nog te zien aan enkele oude huizen in de wijk tussen Plaza de Armas en het station (vooral aan Juan MacKenna). Osorno heeft nu 107.000 inwoners maar is lang niet zo explosief gegroeid als Temuco en Puerto Montt.

Bezienswaardigheden Osorno

Osorno’s Cathedral San Mateo bevindt zich aan de oostzijde van de Plaza de Armas, en heeft een moderne façade, nadat de kerk in het verleden vijfmaal door brand of aardbevingen is verwoest. Op de Plaza de Armas staat een canelo-boom die is geplant door de beroemde dichteres Gabriela Mistral in 1938. Museo Histórico Municipal, Matta 809, met afdelingen over archeologie, historie, Mapuche-cultuur en natuur; openingstijden: ma.-vr. 10.00-12.30 uur en 15.00-18.30, za. 11.00-13.00 uur en 14.00-18.00 uur. Vlak bij het busstation ligt de overdekte Mercado Municipal, tussen de straten Los Carrera en Errázuriz.

De omgeving van Osorno

Osorno is het uitgangspunt voor tochten naar de stadjes rond het Lago Llanquihue en de Osorno-vulkaan (zie pagina 367), en het Parque Nacional Puyehue in de Andes tegen de grens met Argentinië. 47 km ten oosten van Osorno ligt het dorp Entrelagos, dat ook als uitgangspunt kan dienen voor tochten in het Puyehue Nationaal Park. Entrelagos heeft een camping, hostería en residenciales.

Parque Nacional Puyehue

Een prachtig stuk van de Andes met regenwoud en spectaculaire vulkanen is sinds 1941 beschermd in het Parque Nacional Puye-hue. ‘Puyehue’ betekent in Mapuche-taal gebied van de ‘puyes’, kleine visjes die in de meren en beken van dit gebied leven. Op de hellingen van het park vallen enorme hoeveelheden regen (4200 mm/j bij Aquas Calientes) en groeit dicht oerbos dat met het toenemen van de hoogte een aantal verschillende bostypen laat zien. De laagste delen van het park bestaan uit imposant Valdiviaans regenwoud, dat hier vooral uit 45 m hoge boomsoorten ulmo, tineo en coihue bestaat, met een dichte ondergroei van struiken en ‘quila’ (bamboe). Hoger op de hellingen domineren gigantische coihue’s, en bovenaan de boomgrens trotseert een laag en dicht bos van lenga de barre klimaatomstandigheden. De boomgrens op ongeveer 1500 m vormt een abrupte scheiding; daarboven ligt het rijk van de vulkanen.

De dalen van het park zijn door gletsjers tijdens de ijstijden uitgeslepen, en daarna hebben vulkaanuitbarstingen een aantal imposante vulkaankegels en uitgestrekte ‘maanlandschappen’ van vulkanische assen gevormd. De besneeuwde Puyehue-vulkaan is de hoogste (2236 m), en tevens een erg actieve vulkaan, met een afgelegen vulkanisch plateau met geisers, fumarolen (zwaveldampen) en warme bronnen. Ten tijde van de grote aardbeving in 1960 (samenhangend met een noord-zuidbreuk in de aardkorst) ontstond hier aan de noordwestkant van de vulkaan een rij van 29 kleine kraters, die zeven dagen lang enorme hoeveelheden lava en assen uitbraakten.

Tegenover de Puyehue-vulkaan ligt het gebied van Antillanca met een uitgedoofd vulkaancomplex van iets lagere vulkaankegels, waaronder de 2000 meter hoge Casablanca, die vrij gemakkelijk is te beklimmen (zie onder). Als gevolg van de continue vulkanische activiteit zijn in het park verschillende warme bronnen; onder andere de gemakkelijk bereikbare bronnen van ‘Aguas Calientes’.

Bereikbaarheid/voorzieningen/accommodaties Puyehue

Puyehue is erg gemakkelijk bereikbaar per bus vanuit Osorno, omdat de hoofdweg ‘Ruta 215’ Osorno – Bariloche er dwars doorheen loopt. Je kunt een bezoek aan het gebied dan ook gemakkelijk combineren met een doorreis naar Bariloche over de Portada de Puyehue. Liften naar en door Puyehue is gemakkelijk. Omdat het gebied goed bereikbaar is en al lang de status van nationaal park heeft zijn er veel toeristische voorzieningen: een weg naar de voet van de Casablanca-vulkaan; er zijn bezoekerscentra; campings, hotels en hosterías. Parque Nacional Puyehue is ingedeeld in drie ‘sectoren’: sector Aguas Calientes aan de westkant van het gebied, sector Antillanca (aan de boomgrens bij de voet van de Casablanca-vulkaan), en de sector Anticura (het centrale deel van het park ten zuiden van de Puyehue-vulkaan).

A). Sector Aguas Calientes

Op 75 km van Osorno is aan de rand van het park een afslag naar Aguas Calientes, met warme bronnen. Hostería Aguas Calientes (964-236988) heeft een uitstekend restaurant, 4-persoons cabañas, en een klein winkeltje. Verder zijn er twee campings (duur, maar wel inclusief entree termas), en is hier de parkadministratie en een CONAF- bezoekerscentrum met kleine expositie over het park (dagelijks geopend van 9-13 uur, 14.30-20.30 uur).

Bij ‘Aguas Calientes’ bevinden zich in een bocht van de Rio Chanleufu heerlijke warme bronnen. Water met een temperatuur tussen 25 en 75 °C komt hier tussen het grind van de rivierbedding naar boven. Er is keuze uit de nieuwe overdekte Termas (duur; informatie over de termen: www.puyehue.cl)), een zwembad langs de rivier, waarin het warme water stroomt (voordeliger). Het zwembad is in de weekenden nogal druk, maar je kunt ook omlopen naar de (gratis) warme plekken in de beek, waar badgasten ondiepe ‘badkuipen’ in de bedding hebben uitgegraven; ideaal na een vermoeiende wandeling.

Vlak voor de afslag naar de natuurlijke warme bronnen van Aquas Calientes, ligt een reusachtig stenen hotelcomplex, dat niet zou misstaan in Sankt Moritz, maar hier enigszins vreemd aandoet. Het luxe Hotel Termas de Puyehue (A) is een van Chili’s beroemde kuuroorden en beschikt over een groot binnenzwembad en verschillende geneeskrachtige warme baden (964-232157).

B). Sector Antillanca

Vanaf Aguas Calientes gaat een weg omhoog naar het lengabos op de hooggelegen hellingen (15 km, eenrichtingverkeer, geen bus). Bovenaan de weg ligt in een prachtig landschap met weidse vergezichten het luxe Hotel Antillanca (A/B) (964-235114), met een klein skigebied (jun.-okt.). ’s Zomers is het hotel ook open (restaurant, sauna) en kun je vanuit Antillanca een mooie tocht naar de Casablanca-vulkaan maken, en terug wandelen over een lang pad naar Aguas Calientes.

C). Sector Anticura

Langs de weg naar de Puyehue-pas ligt de CONAF-Guardería Anticura. Tegenover de CONAF ligt het Centro Ecologico Raices, 9097592185, met camping, 4-persoons cabañas en een 8-persoons albergue (hut met slaapzaal, keukentje en badkamer, $ 3500 p.p.). Op het terrein van Fundo El Caulle (2 km ten westen) was in 2004 een hostal in aanbouw. Anticura is een stuk rustiger dan Aguas Calientes, en een goed uitgangspunt voor trektochten en wandelingen door de afgelegen oostkant van het park (zie onder).

Wandelmogelijkheden/trektochten Puyehue

De CONAF heeft een aantal kortere en langere wandelingen door het park uitgezet, zogenaamde ‘senderos de interpretacion’ (na-tuurpaden).

Vanuit Aguas Calientes, zijn er de Sendero el Pionero, een 2 km lang pad door het regenwoud naar een uitzichtspunt over het Lago Puyehue; de Sendero Rapidos del Canleufú, 1,5 km langs de wilde rivier; en een lang pad omhoog langs het Lago Bertín (11 km) naar de voet van de Casablanca-vulkaan (beter in omgekeerde richting).

Vanuit Aguas Calientes kun je ook over de onverharde weg naar Antillanca lopen (15 km, 3,5 uur). Antillanca is het uitgangspunt voor een beklimming van de vulkaan Casablanca: vanuit Antillanca omhoog tot boven het bos en naar het eind van een onverharde weg (mooie kampeerplaatsen in een brede krater een stuk boven de boomgrens). Kies vervolgens je eigen weg naar de top van de Casablanca, de hoogste top die je ziet. Eenmaal boven het lengabos uitgekomen krijg je een magnifiek uitzicht over de omgeving, met de meren van Puyehue, Rupanco en Llanquihue in de diepte, en de perfecte kegels van Puntiagudo, Osorno en Puyehue aan de horizon. In de verte zie je in het zuiden (Argentinië) de ijzige Tronador, met 3460 m de hoogste berg van dit deel van de Andes.

Vanaf Guardería Anticura is onder andere een wandeling te maken naar de mooie ‘Salto del Indio ‘(waterval). 2 km voor Anticura begint bij Fondo El Caulle (entree $ 7000; wandelkaart te koop) een pad naar de Puyehue-vulkaan en het Puyehue-plateau met desolate asvelden, zwaveldampen en warme bronnen. Er is een refugio (hut) halverwege de top van de vulkaan (4 uur lopen). Ervaren trekkers kunnen vanaf hier in drie dagen verder naar het Lago Ranco lopen.

Lago Llanquihue: ‘Land van de kolonisten’

Het 870 km2 grote Lago Llanquihue is het grootste meer van de Xe Región, waarin de toppen van de Andes en de machtige Osor-no-vulkaan weerspiegelen. Aan de westkant van het meer liggen vier plaatsen, waarvan Puerto Octay aan de noordpunt en Puerto Varas aan de zuidkant de grootste zijn. De omgeving van Lago Llanquihue heeft een lieflijk parkachtig landschap met weilanden en bosschages. Oorspronkelijk was het hele gebied met dicht oerwoud bedekt en transport over het meer speelde in de 19e eeuw een grote rol bij de ontsluiting van het gebied. Het waren voornamelijk Duitse kolonisten die de boskap en openlegging van de streek voor hun rekening namen, en landbouw en veeteelt introduceerden. Duitse tradities zijn nog terug te vinden in de stadjes langs het meer (’Deutsche Vereine’, ‘Kuchen’, namen van mensen, straatnamen). Wie in de (Duitse) historie van de streek is geïnteresseerd vindt die het meest terug in Puerto Octay en Frutillar. Het laatstgenoemde dorp heeft een prachtig openluchtmuseum met huizen en gebruiksvoorwerpen van de vroegere Duitse kolonisten.

Bestemmingen aan de zuid- en oostkant van het Lago Llanquihue (Ensenada, Volcan Osorno, Parque Nacional Vincente Perez Rosales) staan beschreven onder ‘excursies vanuit Puerto Montt’, pagina 366 en verder.

Puerto Octay

Aan een rustige baai aan de noordpunt van het meer ligt deze MiddenEuropees aandoende plaats van 10.000 inwoners. In 1851 werden hier de eerste huizen gebouwd door Duitse kolonisten, en al snel werd het een belangrijke plaats op de handelsroute tussen Osorno en Puerto Montt (toen het ondoordringbare regenwoud van de laagvlakte alle vervoer nog over het Lago Llanquihue dwong). Uit de periode van de kolonisten stammen nog veel mooie oude huizen en een 19e-eeuwse kerk in neoklassieke stijl. Aan de oevers van het meer is in 1986 een ‘Museum van de kolonisatie’ ingericht. In de omgeving van Puerto Octay liggen langs het Lago Llanquihué bij Maitén, Pto. Fonk, en Quilanto nog enkele mooie houten kapellen, geel geschilderd met karakteristieke rode daken.

Frutillar

45 km van Puerto Montt vandaan ligt Frutillar, dat bestaat uit twee delen: Frutillar Alto en het twee kilometer verder aan het meer gelegen (interessantere) Frutillar Bajo. Frutillar werd in 1856 gesticht door Vincente Perez Rosales en Eduardo Philippi, die 50 families ronselden uit Duitsland om hier naartoe te komen. Frutillar was het centrale haventje voor de kolonisten die zich langs het meer vestigden. Het is nu een langgerekte toeristenplaats langs het meer, met een prachtig uitzicht op de Osorno-vulkaan aan de overkant, prachtige zandstranden en een bloemenrijke promenade langs het water. Frutillar heeft veel huizen gerestaureerd in de oorspronkelijke Duitse stijl; huizen met keurige tuintjes met bloemen. De belangrijkste attractie is het zeer interessante ‘Museo de la Colonia Alemana’ (museum van de Duitse kolonie). Geopend dagelijks van 10.00-13.00 uur en 15.00-20.00 uur (’s winters op maandag gesloten). Het museum heeft een aantal landhuizen, een korenmolen met waterrad, een ijzersmid en een schuur met werktuigen van de Duitse kolonisten uit de streek overgebracht naar de heuvel bij Frutillar, en er een prachtig openluchtmuseum van gemaakt. Zeer goed bewaard gebleven is het 19e-eeuwse meubilair en tal van spullen die de kolonisten uit Duitsland hadden meegenomen; zeer de moeite waard. De Duitse geschiedenis en sfeer leeft nog in Frutillar, zij het dat de invloed nog al eens wordt overdreven. Zo spreken alleen de ouderen van Duitse afkomst hun moedertaal nog, maar willen de meeste jongeren het Duits niet meer leren. En de vele ‘deutsche Bierstuben’ en ‘Konditoreien’ zijn vooral een toeristische attractie, waar de menukaarten weliswaar in het Duits zijn opgesteld, maar het personeel die taal niet machtig is. Frutillar is verder bekend om zijn jaarlijkse klassiekemuziekfestival (gesymboliseerd door de grote muzieksleutel langs het meer).

Puerto Varas

Dit stadje aan de zuidpunt van het Lago Llanquihue werd in 1853 gesticht als haven voor de doorvoer van goederen naar Puerto Montt. Later werd Puerto Montt de belangrijkste stad van de streek en werd het op 17 km afstand gelegen Puerto Varas zijn satelliet-stad. Puerto Varas is een vriendelijke toeristenplaats met alle voorzieningen (hotels en casino) en het vertrekpunt voor tochten in de omgeving (onder andere de Osorno-vulkaan, Lago Todos los Santos en de mooie bootexcursie naar Bariloche in Argentinië; zie pagina 369 en verder). Het stadje heeft enkele mooie oude huizen en een grote kerk uit 1907 in Duitse stijl; maar verder niet zo veel te bieden afgezien van het prachtige meer met mogelijkheden voor windsurfen en zwemmen.

Llanquihue

Een klein stuk ten noorden van Puerto Varas ligt het dorp Llanquihue, een van de eerste kolonies langs het meer. De Duitse geschiedenis van de streek komt hier elk jaar in de tweede week van februari tot leven tijdens het ‘Bierfest’. Llanquihue heeft restaurants, campings en hotels.

De weg Puerto Varas – Puerto Montt

Een van de indrukwekkendste bossen op aarde moet het ‘Alercal’ van de laagvlakte bij Puerto Montt zijn geweest, dat de Duitse kolonisten aantroffen op het hun in 1852 toegewezen land. Slechts de dode boomstompen getuigen nog van dit mooiste alercebos van Chili, dat in minder dan een eeuw door brand en houtkap volledig is verwoest en veranderd in akkers en weilanden. Stronken met een diameter van meer dan 3 meter kunnen we zien in de weilanden, vanaf de weg naar Puerto Montt. Dat ze na 150 jaar nog niet zijn weggerot in dit vochtige klimaat geeft aan hoe duurzaam het hout van de alerce is. Deze duurzaamheid maakt het hout erg kostbaar en gewild voor de huizenbouw in Chili. Zo waren de meeste huizen in deze streek geheel van hout, met een dak van alercehout, dat onbewerkt volledig waterdicht is. Dit is er de oorzaak van dat alle alercebossen in het laagland zijn gekapt. We vinden nu nog slechts alercales in de steile ontoegankelijke bergen in het Chileens-Argentijnse grensgebied.

Puerto Montt

Puerto Montt, hoofdstad en grootste stad (ca. 100.000 inwoners) van de Xe Región, Los Lagos, ligt precies 1000 km onder Santiago. De stad strekt zich op drie hoogteniveaus spectaculair uit langs de baai van Reloncavi. Voor de meeste bezoekers is alleen het laaggelegen langgerekte centrum langs de baai van belang. Daar liggen hotels en residenciales en de belangrijkste toeristische voorzieningen, op loopafstand van elkaar. Het regent helaas vaak in deze stad, die dan een troosteloze aanblik krijgt met mistflarden tegen de heuvels en vaak stormachtige wind en regenbuien vanuit de baai. Maar in de maanden dec.-feb. schijnt de zon vaker en krijgt de stad een heel andere aanblik, met schitterende vergezichten over de baai en de besneeuwde Calbuco-vulkaan in de verte.

Puerto Montt werd in 1853 gesticht door Vincente Perez Rosales, met Duitse immigranten, die zich vanuit Lago Llanquihué door het oerwoud een pad hierheen hadden gebaand. De stad werd een steunpunt voor de kolonisten in de omgeving, en nam snel in betekenis toe na de voltooiing van de spoorlijn uit Santiago in 1912. Puerto Montt groeide uit tot de belangrijkste haven voor de zuidelijke bestemmingen Aisén en Magallanes. In 1960 werd het laaggelegen centrum door een zware aardbeving en begeleidende tsunami (vloedgolf) getroffen. Veel oude gebouwen zijn toen vernield. De stad en streek hebben sindsdien een enorme opbouw meegemaakt. De laatste jaren verschenen nieuwe zalmkwekerijen, en ontwikkelden bosbouw, visserij en toerisme zich snel. Elk jaar verschijnen nieuwe hotels, cafés, winkels en kantoren, en nieuwe stadswijken hebben zich tot ver in de heuvels uitgestrekt. Hierdoor is het kleine centrum sterk veranderd en zijn nog maar weinig oude houten gebouwen overgebleven, zo typisch voor het begin van de vorige eeuw. Puerto Montt van voor de ramp van 1960 is nog op foto’s in het Regionaal Museum te zien.

Bezienswaardigheden Puerto Montt

Aan de Plaza de Armas ligt het oudste gebouw van Puerto Montt: de Kathedraal uit 1856, geheel van alercehout gebouwd, met een zuilenrij die is geïnspireerd door de Griekse tempels.

Langs de kust strekt zich de langgerekte Avenida Costanera uit. Het middengedeelte is als wandelboulevard ingericht, achter een hoge kade, die de stad tegen toekomstige aardbevingen en vloedgolven moet beschermen. In het midden staat hier een moderne ‘IJffeltoren’, de oude stoomlocomotief, die in 1912 als eerste de stad bereikte, en een traditionele boot uit Chiloé. Aan de Costanera, ter hoogte van het busstation, ligt het Museo Regional, met onder meer foto’s van de ramp van 1960, en voorwerpen uit de zuidelijke archipel. Helaas is een groot deel van het museum vrij saai ingericht als eerbetoon aan het bezoek van Paus Johannes Paulus II aan Chili in 1988 (die in dit sterk katholieke land enorm werd aanbeden ondanks z’n steun aan het regime van Pinochet).

Ten oosten van het centrum gaat de Costanera voorbij de nieuwe shoppingmall La Polar over in de Carretera Austral door het oerwoud van Aisén naar het zuiden. Iets buiten het centrum ligt de jachtclub (visrestaurant), en 3 km in oostelijke richting de stranden van Pelluco. Hotels, restaurants en enkele discotheken maken dit een populaire uitgaansgelegenheid voor de inwoners van Puerto Montt.

Aan het westelijke eind van de Costanera (2 km vanaf het centrum) ligt het haventje van Angelmo, met een beroemde overdekte vismarkt met sfeervolle visrestaurants. Langs de weg erheen is de grootste artesanía-markt van de streek (dagelijks 9.00-19.00 uur). In december 1993 brandde een deel van de kraampjes in de vismarkt af, maar al snel werd de markt hersteld. Bij de kleine restaurantjes kun je vaak direct de verse vis of schaaldieren aanwijzen die je wilt eten; pas op!: voor de meeste schaaldieren of de ‘sopa de mariscos’ moet je een sterke maag bezitten (de visrestaurants zijn dagelijks geopend van 10-20 uur; het gezelligst is het hier rond lunchtijd). In het haventje van Angelmo wemelt het van pelikanen en andere vogels die op het afval van de vissersboten afkomen.

Vanuit Angelmo kun je je laten overzetten naar het 150 m voor de kust gelegen kleine eilandje Isla Tenglo. Voorbij Angelmo gaat de weg verder naar Chinquihue (8 km) met stranden, campings, jachthavens, oesterkwekerijen en enkele goede restaurants.