Voor veel Surinamers is de Brownsberg de eerste kennismaking met het binnenland. Menig stadskind heeft ooit als scholier deelgenomen aan een educatieve werkweek in het natuurpark. Bovendien heeft de muskietloze koele temperatuur op de top van de berg een extra aantrekkingskracht op de kustbewoners. Een verblijf in het reservaat is gericht op natuur, niet op cultuur. Bosbewoonsters die in een kreek de vaat staan te doen treft u er niet aan. Mocht u uitgekeken raken op de 6000 hectaren flora en fauna, dan kunt u de Brownsberg gebruiken als basis voor excursies in de omgeving. De transmigratiedorpen rond het stuwmeer, de indrukwekkende Afobakadam, en de dorpen aan de Boven-Surinamerivier zijn beslist een bezoek waard.

Bereikbaarheid

Trein: Rond de voorlaatste eeuwwisseling legde men een spoorlijn aan van de stad naar de goudvelden in het Boven-Suriname gebied. Een van de goudzoekers uit die tijd was de Amerikaan John Brown naar wie de Brownsberg is vernoemd. Na de goldrush verdween door de aanleg van het stuwmeer een groot deel van het traject onder water. Bij het treinstation Brownsweg aan de voet van de berg werd een transmigratiedorp aangelegd voor de bewoners uit de verdronken dorpen. Brownsweg werd het eindpunt van het boemeltreintje. Tot 1985 diende de goudexpres als toeristisch vervoermiddel voor bezoekers aan het natuurpark. In het gebied zijn hier en daar nog oude rails en overwoekerde wagons te zien.

Auto: Om bij het park te komen, is men tegenwoordig aangewezen op vervoer per auto of bus. Volg hiervoor de Afobakaweg tot aan Berg en Dal en neem daar de afslag naar het dorp Brownsweg. Het onverharde heuvelpad naar het reservaat bevindt zich voorbij het dorp. Stadse discobusjes zonder vierwielaandrijving blijven in de regentijd regelmatig in de modderpoel steken. Tank uw auto voor vertrek vol, benzinestations zijn schaars in het binnenland.

Bus: Beschikt u niet over eigen vervoer, dan kunt u gebruikmaken van trucks die vroeg in de ochtend in de Saramaccastraat in Paramaribo verzamelen. Zittend in de slecht geventileerde vrachtwagen wordt uw incasseringsvermogen op de proef gesteld. Vanaf de eindhalte Brownsweg is het ongeveer anderhalf uur lopen naar boven. Met een beetje geluk krijgt u een lift. Ook kan de Stinasu-medewerker in de stad contact maken met personeel op de berg. Tegen betaling wordt u dan op een afgesproken tijdstip opgehaald.

Tours: Er zijn verschillende reisorganisaties die verzorgde tochtjes organiseren naar de Brownsberg. Ook hun busjes hebben tijdens de natte tijd problemen met het beklimmen van de berg, maar het intensieve rijden kan dan aan de chauffeur worden overgelaten. Surinaamse chauffeurs zijn vindingrijk en weten doorgaans voor elk probleem een oplossing. Er bestaan dagtochten en meerdaagse tours naar de berg. Bij de diverse touroperators kunt u informeren naar de mogelijkheden. Ook bij het Toeristen Informatie Centrum, tel.: 479200, bij Fort Zeelandia in Paramaribo, geopend van maandag t/m vrijdag tussen 08.00 en 15.30 uur.

Het Brownsberg natuurpark kan drukbezocht zijn. In de weekenden in de Surinaamse grote schoolvakantie (september) lijkt het reservaat op een groot wandelpark. Dieren blijven dan op een afstand, buiten uw gezichtsveld. Tracht in die periode door de week te gaan.

Het bos

Op de noordhellingen van de Brownsberg kunt u nog restanten vinden van de goudbedrijven die in dit gebied werkzaam waren. Roestige onderdelen en gereedschappen liggen verscholen in het bos. Na het vertrek van de porknokkers (goudzoekers) zocht op zijn beurt het Surinaamse bauxietbedrijf Suralco tevergeefs naar grondstoffen. In 1970 verkreeg Stinasu het beheer van het gebied in erfpacht om het educatief en toeristisch te exploiteren. Stinasu legde bospaden, markeringen en relingen aan. Het maken van boswandelingen behoort zeker tot de hoogtepunten tijdens een verblijf in het natuurpark, maar onderschat de afstanden niet. Een wandeling in een tropisch klimaat ervaart u anders dan een wandeling op de hei. U kunt de beheerder vragen of er een gids beschikbaar is om u de mooiste plekjes te laten zien. Mocht u op eigen houtje het bos in gaan, vraag de beheerder dan vooraf om een duidelijke routebeschrijving. De schemering zet in het bos vroeg in. Plan uw dag zo, dat u ruim voor het donker bij de berghutten terug bent.

Wandelen

Makkelijk zittende wandelschoenen zijn op de Brownsberg geen overbodige luxe. Hier en daar moet wat geklauterd worden. De pittoreske watervalletjes en kreekjes liggen op de helling van de berg. Na de afdaling moet u ook weer omhoog. Op het plateau staat een overzichtskaart van de omgeving. Diverse wandelsuggesties staan daarop aangegeven met het aantal af te leggen kilometers. Berucht is de twee uur durende afdaling naar de Witi-kreek aan de voet van de berg. Een verfrissend bad in het heldere water heeft u zeker nodig, voordat u aan de terugweg (bergopwaarts) begint. Dichterbij, op een uur lopen vanaf het logeerterrein, ligt de Ireneval, genoemd naar de gelijknamige Hollandse prinses. Het romantische Leo-valletje draagt de naam van zijn ontdekker, oom Leo, een legendarische medewerker van het natuurpark. Stinasu verkoopt op het stadskantoor diverse publicaties over de meest voorkomende wandelflora en fauna van het Surinaamse bos. U heeft dan een indruk wat u zoal kunt tegenkomen.

Tussen de kathedraalhoge bomen bevindt zich onder meer de bolletrieboom, leverancier van het rubberachtige balata, en de abrasa (omhelzing), dat is een liaan die de stam van zijn gastheer in een doorgaans dodelijke wurggreep houdt, en zich van daaruit tot een boom ontwikkelt. Wilde dieren komt u minder makkelijk tegen. De zoogdieren van het bos laten zich meestal alleen horen (brulapen). Vroeg in de ochtend betrapt u misschien een boshert, een konkoni (goudhaas), een pakira (bosvarken) of een aira (zwartbruine veelvraat). Brownsberg is een Mekka voor vogelliefhebbers. De honderden tropische vogels verstoppen zich in de toppen van de bomen en zijn voor de leek (zonder verrekijker) moeilijk te ontdekken.

De laatste jaren echter wordt het natuurpark geplaagd door goudzoekers die illegaal binnen de grenzen van het reservaat opereren. De overwegend Braziliaanse garimpeiros hebben hele leefgemeenten rond hun goudmijnen in het bos opgezet. Vanuit de lucht zijn de opengekapte gebieden goed zichtbaar. De aanwezigheid van de fortuinzoekers heeft een verwoestend effect op de natuur. Naast kaalkap van het tropisch regenwoud, wordt kwik in kreken geloodst en wordt het wild verjaagd. Opruimacties van de politie hebben de ondernemers totnogtoe slechts tijdelijk verwijderd.

Logeren op de Brownsberg is mogelijk maar de accommodatie is erg basaal en bovendien niet goedkoop. Lunchen kan aan een kampeertafel in een eenvoudig restaurantje. Op het menu staat vaak wild als pingo of pakira.