Omdat op de kerkelijke kalender 1 november het feest is van Allerheiligen werd deze baai genoemd de Baia de Todos os Santos. Het lijkt erop alsof deze naamgeving de oude hoofdstad van Brazilië beïnvloed heeft, want Salvador, de bestuurlijke hoofdstad van 1549 tot 1763, is een religieuze stad. Aan alle heiligen is wel een kerk gewijd. Maar behalve de christelijke religie kreeg ook de Afrikaanse religieuze cultuur in Bahia alle mogelijkheden zich te ontwikkelen, getuige het feit dat door de hele staat heen, maar vooral in Salvador, honderden candomblé-tempels staan. Beide culturen werden met elkaar verweven en inspireerden elkaar ook en op deze wijze is Salvador een historisch én levend voorbeeld van een cultuur waarin wederzijds respect heeft geleid tot erkenning van de ander. Er is een vitale cultuurbeleving ontstaan waaraan velen deelnemen en Bahia is dan ook de geboortegrond van én inspirerende omgeving voor wereld-beroemde auteurs zoals Jorge Amado en componisten als Gilberto Gil.

Bijna dagelijks zijn er kerkelijke feesten en straatprocessies en hier lijkt carnaval wel een halfjaar te duren. Straat en strand zijn podium voor muziek en capoeira-dansers en op de cavaquinho – een soort gitaar – worden de vechters begeleid. De baianos, zoals de inwoners van Bahia genoemd worden, volgen met veel belangstelling deze rituele gevechten en zingen overtuigend mee, maar ook bij religieuze gebeurtenissen wordt intensief meegeleefd.

Het carnaval heeft een ander karakter dan bijvoorbeeld in Rio de Janeiro en Recife. Er zijn geen sambascholen en het carnaval is niet door de commercie geadopteerd. In de tijd van carnaval rijden er vrachtwagens rond met daarop een carnavalsband, een ‘Trio Elétrico’. Als zo’n auto door een stadswijk rijdt en op een plein stopt, loopt iedereen uit om zich spontaan aan carnaval over te geven. Alles danst, klapt en zingt en nadat de?wagen vertrokken is gaat de menigte verder met feestvieren waarbij bier en cachaça voor de nodige inspiratie zorgen. Veel van deze straatcultuur is nu te zien in shows zoals die gegeven worden in toeristische oorden (lambadashow, capoeira-dansers, Afrikaanse folklore, muziek en dans enz.).

In Bahia zijn vele monumenten van koloniale architectuur en musea met religieuze kunst te vinden en een bezoek aan deze staat is dan ook aan te bevelen voor iedereen die belangstelling heeft voor de koloniale geschiedenis in al haar facetten. Maar Bahia is bij uitstek een ‘must’ voor degene die wil weten en zien hoe een vermenging van culturen qua godsdienst, kleding, eten en drinken etc. tot stand is gebracht en beleefd wordt. Op geen enkele andere plaats op de wereld is een dergelijke integratie van culturen zo goed te zien en te ervaren. In het bijzonder is dat in Salvador, de hoofdstad – soms Bahia Salvador genoemd – omdat deze stad meer dan alleen hoofdstad is.Maar nu eerst een korte economische karakteristiek van Bahia.

De economie van Bahia

Bahia ligt in het noordoosten en zoals reeds gezegd is dit het meest zorgelijke deel van Brazilië en dat is ook de eerste indruk die men krijgt bij een bezoek aan deze staat. Maar er zijn ook andere feiten. Langs de 1000 km lange kust is toerisme een belangrijke bron van inkomsten want Bahia is voor de Brazilianen de favoriete vakantiebestemming en voor de uit het buitenland afkomstige gasten is Bahia de tweede bestemming na Rio de Janeiro.

En onder de 561.026 km² Bahiaanse bodem bevindt zich veel olie en aardgas met Camaçari, 60 km ten noorden van Salvados, als groot petrochemisch centrum. Petrobrás is in Brazilië een economische grootmacht die nu beheer heeft over de olievelden .De eerste echte olievondst dateert al weer van ver terug in de vorige eeuw. Dat was bij Loboto, hier in Bahia.

De agrocultuur heeft als belangrijke exportproducten tabak (de baaitabak komt hier vandaan) en cacao (na Ghana is Brazilië de grootste cacaoproducent van de wereld) waarbij -Ilhéus het cacaocentrum van Bahia is. Ten slotte kunnen koffie, rietsuiker, vlees, kruiden en leer genoemd worden als belangrijke producten uit de sertão, het vaak droge binnenland. De teelt van sojabonen is begonnen in Bahia en nu niet meer weg te denken uit de agrarische export. De sojaboon wordt gebruikt als vleesvervanger, plantaardige olie, veevoer en biobrandstof. Export, all over the world. En dan is daar natuurlijk nog de visvangst, vooral belangrijk voor de velen die geen werk en inkomen hebben. Maar ook belangrijk voor de toelevering van verse vis aan de restaurants en hotels langs de stranden en in de binnensteden, waar toeristen gaan eten.

Het is betwistbaar of Bahia tot het noordoosten gerekend moet worden. Ja, waar het ook 1000 km tropische kustlijn heeft, met vaak verbluffend mooie witte stranden en duinen, ja waar grote delen van het binnenland uit de even ruige en droge sertão bestaat en ja waar de bevolking dezelfde authentieke culturele identiteit uitstraalt. Nee, waar het klimaat toch een tikkeltje milder is en nee, want er zit zoveel economische expansie en rijkdom in deze staat dat het veel meer is dan een van de zeven arme staten uit het noordoosten. Het is van de zeven ook verreweg de grootste staat in oppervlakte en het heeft de meeste inwoners.

Argumenten om Bahia bij een andere groep in te delen zijn echter even betwistbaar. Verdedigbaar zou zijn Bahia maar apart te noemen, een status aparte, met als reden dat het verreweg de meest kenmerkende staat van Brazilië is. Het heeft alles, een koloniale geschiedenis, een authentieke Brazilaanse cultuur, mooie stranden, een groots nationaal natuurpark, armoede en het is een staat met een grootse toekomst. De bevolking is het meest Braziliaans van alle staten, met duidelijk herkenbaar Indiaanse roots, met overtuigende Afrikaanse invloeden en ook de Europese en Aziatische immigranten zijn herkenbaar in het straatbeeld.

Een keuze

Het is een toeristische topper ’Brazilië te leren kennen in 15 dagen’ en dan Rio (Copacabana), Foz do Iguassu (de watervallen) en de Amazone (Manaus) te bezoeken. Onder dezelfde doelstelling zou ons advies zijn ga 15 dagen naar de staat Bahia. U ontmoet meer Brazilië, u krijgt een veel betere indruk en u hoeft niet zoveel kilometers te vliegen.