De naam Olduvai komt van het Maasai woord Oldupai, de naam voor een stekelige, wilde sisalsoort en dat is precies wat u er verwacht en ook vindt. In de diepte wandelen olifanten en overal zijn vogels te zien. Dus tóch een park of reservaat?

Midden in het Ngorongoro wildreservaat ligt Olduvai Gorge. Naar de stellige overtuiging van wetenschappers de mogelijke oorsprong van de mensheid. Ze zullen het nooit met elkaar eens worden. In 1997 werd een nieuwe 'oudste mens' gevonden in zuidelijk Afrika, gevolgd door een nog ouder exemplaar dat werd gevonden in Ethiopië in 2013.

De vindlagen van Olduvai

De vondsten die werden gedaan in de grondlagen bij Olduvai waren uitstekend verpakt in modder en zand en ontstonden doordat dit, tijdens vulkaanuitbarstingen, van de berghellingen naar beneden werd gevoerd. Er zijn vijf lagen zichtbaar gemaakt, elk met een eigen datering en verleden. Aanvankelijk was er een meer in de nabijheid als gevolg waarvan het een goede verblijfplaats was voor alles wat in die periode leefde. Op indringende wijze wordt u tegenover het museum met de historie van het land geconfronteerd.

De onderste laag, laag een, dateert van 1,9 tot 1,7 miljoen jaar geleden. Men trof er fossielen aan van diverse antilope soorten, de sabeltandkat, hyena’s, jakhalzen en enorme giraffen met kraakbeenachtige hoorns (Sivatherium), twee niet meer bestaande olifantensoorten en neushoorns. Dat er water was kan men opmaken uit de fossiele resten van nijlpaarden, krokodillen, flamingo’s en pelikanen.

Laag twee maakt duidelijk dat omstreeks 1,5 miljoen jaar geleden het meer verdween als gevolg van verschuivingen van de aardkorst. De laag ontstond 1,1 tot 1,7 miljoen jaar geleden. In het onderste gedeelte treft men nog steeds resten van waterdieren aan, maar bovenin zijn ook sporen van bomen en planten ontdekt die nog steeds op het land voorkomen, alleen zijn ze tegenwoordig een stuk kleiner. Ook de resten van dieren laten zien dat er in die tijd open land geweest moet zijn en de typische waterdieren zijn verdwenen. Stenen werktuigen tonen aan dat in die periode de homo erectus zijn intrede al gedaan had. Uit niets is gebleken dat zijn voorvaderen al het verstand hadden om gereedschappen te maken.

In laag drie trof men weinig interessants aan. De laag ontstond 1,1 miljoen tot 900.000 jaar geleden. Algemeen wordt aangenomen dat de temperatuur gedurende die periode te hoog was om in deze omgeving te kunnen leven.

Laag vier ontstond in de periode tussen 900.000 en 400.000 jaar voor onze jaartelling. Men heeft er interessante vondsten gedaan. Er werd vastgesteld dat de mens zich voorspoedig ontwikkelde, de gereedschappen die werden aangetroffen wijzen op een toenemende mate van intelligentie. Bovendien vond men een bijna volledig skelet van een nijlpaard, waarbij men tevens wapens aantrof. De jacht moet gedurende die periode zijn intrede hebben gedaan. Er zijn ook aanwijzingen dat er gedurende die tijd een rivier gestroomd moet hebben, de aanwezigheid van water wordt als vaststaand aangenomen, gezien de aanwezigheid van het nijlpaard.

Laag vijf toont aan dat er gedurende lange tijd geweldige vulkaanuitbarstingen in het gebied hebben plaatsgevonden. Er zijn diverse sublagen aangetroffen die vertellen dat we te maken hebben gehad met uitbarstingen van verschillende vulkanen. De belangrijkste vondst die werd gedaan bestond uit een skelet dat vrijwel compleet was. De schedelinhoud van deze homo sapiens is nét zo groot als die van de huidige mens.

Door al die lagen heen wordt de geschiedenis en de ontwikkeling van de mens aangetroffen. Hadden de Australopithecus Boisei nog een schedelinhoud van 500 cc, de homo habilis, die ongeveer gelijktijdig leefde bracht het al tot 600 cc. De gevonden schedels van de homo erectus hadden een inhoud van ongeveer 950 cc.

Louis en Mary Leakey

De eerste fossielen in de Olduvai kloof werden in 1911 bij toeval ontdekt. Professor Kattwinkel, een Duitse entomoloog, deed er wetenschappelijk onderzoek naar vlinders in het gebied. Hij vond wat oude botten en stuurde ze naar Berlijn voor onderzoek. In opdracht van de Duitse keizer Wilhelm II bezocht een andere wetenschapper, professor Reck, de kloof in 1913 maar keerde onverrichter zake terug na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.

Pas in 1931 werd het onderzoek voortgezet door dr. Louis Leakey een archeoloog afkomstig uit Kenia, die, op bezoek in Duitsland, attent gemaakt werd op de oudheidkundige vondsten. Samen met professor Reck reisde hij af naar de Olduvai kloof en begon zijn onderzoek. Professor Reck hield het al snel voor gezien en Leakey zette vanaf 1933, samen met zijn vrouw Mary, het onderzoek voort. Ze hadden weinig succes, maar zetten door, ervan overtuigd dat er meer moest zijn dan hetgeen ze soms vonden.

Hun graafwerkzaamheden werden pas na 28 jaar beloond. In 1959 vond Mary de kaak van de vroegste man, de Australopithecus Zinjanthropus Boisei, bekend geworden als de ‘notenkrakermens’. In 1960 vonden ze fragmenten van de homo habilis. Hoewel ze beiden in dezelfde periode moeten hebben geleefd (1,75 – 2 miljoen jaar vóór het begin van onze jaartelling) gaat men ervan uit dat, gezien de grotere schedelinhoud van de laatstgenoemde, deze de voorvader van de mensheid moet zijn geweest. Oudere ‘voorlopers’ van de mensheid: de Australopithecus Africanus en de Australopithecus Robustus, moeten toen reeds uitgestorven zijn geweest. Australopithecus laat zich vertalen als zuidelijke, op een aap gelijkend mens.

In 1963 werden overblijfselen ontdekt van de homo erectus, de rechtopgaande voorloper van de mensheid, aanmerkelijk jonger: ‘slechts’ 1 tot 1,5 miljoen jaar oud. De geschiedenis van Olduvai is tot ruim twee miljoen jaar geleden achterhaald. Louis Leakey overleed in 1972 en Mary zette het werk alleen voort. Daarbij verlegde ze haar werkterrein naar zuidelijker streken. In Leatoli vond ze in 1979 de voetsporen van nog veel oudere ‘wezens’: een man, een vrouw en een kind, die rechtop gelopen moeten hebben. Onderzoek wees uit dat de afdrukken meer dan 3,5 miljoen jaar geleden zijn ontstaan. In 1984 beëindigde ze haar werk en vestigde zich weer in Kenia. Het werk wordt echter onverminderd voortgezet.

De kloof is onder begeleiding toegankelijk, maar is in feite alleen interessant voor degene die iets meer weet van archeologie dan de gemiddelde homo sapiens.

Behalve dat men ontdekkingen deed over het verleden van de mensheid, werden ook veel resten van dieren gevonden die reeds lang zijn uitgestorven. Zo werd ontdekt dat het dierenleven in Afrika veel uitgebreider moet zijn geweest. Ook heeft de natuur dieren laten verdwijnen, zoals een buffelsoort met hoorns van twee meter, kleine giraffes, diverse olifantensoorten, een drietenig paard en een reuzenschildpad, diverse zebra-, gnoe- en antilope soorten om maar eens een paar voorbeelden te noemen. Alleen, de natuur deed er langer over dan de mensheid.

Het museum bij de vindplaats is een bezoek meer dan waard. Het geeft een helder overzicht over alles wat men te weten gekomen is. Het is allerminst saai en zet u aan het denken. Vanaf het terras van het museum kunt u een heuvel zien waarin de diverse aard- en vindlagen duidelijk zichtbaar zijn. Gedurende het regenseizoen is het museum doorgaans gesloten, als het geopend is kunt u er tot 15.00 uur terecht. U vindt het ongeveer een kwartier rijden vanaf de doorgaande weg tussen Serengeti en Ngorongoro. Het is duidelijk aangegeven.