Malta’s hoofdstad Valletta vormt in zijn totaliteit een schiereiland. De karakteristieke 16e- en 17e-eeuwse vestingwerken zijn met dank aan Napoleon vrijwel nog geheel in tact. Ze blijven imponeren, hoe vaak je er ook overheen wandelt. Evenals het robuuste Fort St.-Elmo, gelegen op de kop van het schiereiland. De nauwe, hoge en langs een liniaal getrokken straten van de hoofdstad bieden in de zomer welkome schaduw. Dat geldt ook voor de verschillende lommerrijke gardens die binnen de bastions al in de tijd van de kruisridders zijn aangelegd. Er zijn gezellige, schaduwrijke terrasjes en er worden vaak evenementen georganiseerd.

De belangrijkste bezienswaardigheid van Valletta is de St. John’s Co-Cathedral. De decoraties wedijveren met die van de St.-Pieter in Rome. De Italiaanse schilder Caravaggio woonde en werkte in de 17e eeuw korte tijd in de hoofdstad van Malta. Daar schilderde hij het beroemde doek Onthoofding van Johannes de Doper dat deel uit maakt van de schitterende kunstcollectie van de kathedraal.

Over kruisridders gesproken: een bezoek waard is ook het Paleis van de Grootmeesters en bijbehorende wapenzaal. Het Nationaal Archeologisch Museum in Valletta is een goed idee voor wie geen tijd of zin heeft de verschillende oudheidkundige vindplaatsen op het eiland te bezoeken. Of zich daar juist op wil voorbereiden. Hier zijn alle belangrijke vondsten bijeengebracht en in een overzichtelijke historische tijdslijn geëxposeerd.

Tegenover Valletta, aan de overzijde van Grand Harbour, ligt Vittoriosa. Evenals de hoofdstad is het vrijwel volledig ommuurd. Je kunt er heerlijk door de nauwe, ruw geplaveide en hoge straatjes slenteren die door trappen met elkaar verbonden zijn. Of een kijkje nemen in Fort Angelo.

Malta is befaamd om zijn prehistorische tempels. Van de drie belangrijkste zijn er twee te vinden op het hoofdeiland: aan de zuidkust de Tempels van Ħagar Qim en, in het stadje Paola, onder de rook van Valletta, het Hypogeum van Ħal Saflieni.

Centraal op het hoofdeiland liggen twee stadjes die als u Malta bezoekt niet mag overslaan: Rabat en Mdina. In Rabat vindt u de Catacomben van St. Paulus. Het grootste deel van deze voormalige ondergrondse begraafplaats dateert uit de 3e tot 6e eeuw en is in gebruik geweest door de eerste Joodse gemeenschap in Malta. Aangenomen wordt dat de apostel Paulus enige tijd in een deel van de ondergrondse dodenstad heeft gewoond, onder huisarrest van de Romeinen. Uit de tijd van de Romeinen dateert een (deel van) een villa die kan worden bezichtigd.

Vlak tegen Rabat aan, ten noorden van de stad, ligt op een heuvel Mdina ofwel ‘De Stille Stad’. Die bijnaam klopt, behalve in het toeristenseizoen. Maar als dat nog niet begonnen is of over zijn hoogtepunt heen, kun je in de smalle stegen en straatjes van het ommuurde Mdina bij wijze van spreken een speld horen vallen. Er wonen ook maar weinig mensen en alleen lokaal verkeer is toegestaan. Prachtig is de kathedraal van Mdina die oorspronkelijk uit de 11de eeuw dateert, maar na de aardbeving van 1693 geheel is herbouwd. De kathedraal telt twee torens, waarvan de een de tijd aangeeft, de andere dag en jaar.

Aan de oostkust van Malta is Zejtun een bezoek waard. De Romeinen die de archipel vanaf de 3e eeuw v.Chr. tot de val van Rome in de 5e eeuw in bezit hebben gehad, hebben hier hun sporen nagelaten. Maar interessanter zijn de beide kerken. Aan een ervan, de Church of St.-Catherine, is vanaf 1692 tot begin 19e eeuw door achtereenvolgende parochianen eigenhandig gebouwd, een niet te onderschatten opoffering van de doorgaans straatarme maar diep gelovige bevolking.

Op het centrale plateau van Malta mogen de stadjes Żebbug en Mosta niet in uw reisprogramma ontbreken. Żebbuġ vanwege zijn prachtige 16e-eeuwwse St.-Philip Church. Mosta om zijn kolossale koepelkerk – alleen de St.-Pieter in Rome en de St.-Paul in Londen zijn groter!

Malta’s cultuurhistorisch nulpunt – en daarmee hoogtepunt – is te vinden aan de zuidoostkust van het hoofdeiland. In de Grot van Ghar Dalam of ‘Grot der Duisternis’ zijn resten van bewoning gevonden uit rond 300 duizend jaar v.Chr. Alle stukken zijn bijeengebracht in het lokale archeologische museum. Ghar Dalam ligt enkele kilometers ten zuidwesten van Marsaxlokk dat een toeristische trekpleister is vanwege de fleurige rood-geel-blauwe vissersbootjes (luzzus) waarvan de boegen zijn getooid met het waakzame oog van Osiris, de mythologische Fenicische beschermgod van de vissers.

Een opmerkelijke bezienswaardigheid in Malta zijn de zogeheten ‘cart-ruts’ of ‘cart-tracks’. Het zijn diepe, parallel lopende sleuven in het zachte kalksteen. Verondersteld wordt dat ze door een vroegere beschaving zijn aangelegd om zaken te verplaatsen. Uit die tijd, d.w.z. ca. 1400 v.Chr., dateren ook onregelmatig gevormde lavawielen. Op tal van plaatsen in Malta en Gozo zijn dergelijke ‘karrensporen’ te vinden. Het bekendst zijn die cart-ruts van Borġ in-Nadur, aan de noordkust van het eiland, bij St.-George’s Bay.

De kustlijn van Malta is grillig. Dat is goed te zien wanneer u een boottocht maakt naar Blue Grotto. Maar daar is het in het seizoen erg toeristisch. Een niet minder adembenemend zicht op Malta’s kustlijn bieden de Dingli Cliffs. Wanneer u vanuit Rabat de kustweg volgt, opent zich gaandeweg een schitterend panorama, met o.a. zicht op het vogeleiland Filfla.

St. John’s Co-Cathedral

In Rome kijken ze nog altijd met een zekere afgunst naar het oogverblindende interieur van de door de Maltezer ridders gestichte St. John’s Co-Cathedral. Die begon zijn leven in de 16e eeuw als eenvoudige kloosterkerk, maar werd al snel een weerspiegeling van de ridderlijke macht en rijkdom op deze ooit strategische voorpost in de Middellandse Zee.

Megalithische tempels ouder dan de piramiden

Voor de oudste bouwwerken ter wereld hoeft u niet naar Egypte of het Engelse Stonehenge. In Malta staan op ten minste zeven plaatsen tempels die dateren uit ca. 3600 v.Chr. Door wie gebouwd en waarom? Geen idee. Die van Tarxien wordt het drukst bezocht. Niet alleen vanwege de wereldberoemde Magna Mater, de wonderlijke sculptuur van de ‘Grote Moeder’ of ‘God van de Vruchtbaarheid’ die hier is opgegraven. Maar vooral omdat deze fascinerende archeologische vindplaats vanuit Valletta goed bereikbaar is per huurauto, taxi of openbaar vervoer.

De ogen van Marsaxlokk

Marsaxlokk is een kleine romantische vissershaven aan de zuidoostkust van het hoofdeiland Malta. Veel echte vissers zijn er niet meer, maar des te meer trekken de fleurige rood-geel-blauwe vissersbootjes (luzzus) die doelloos in de haven dobberen de aandacht. Hun boegen zijn getooid met het waakzame oog van Osiris, de mythologische Fenicische beschermgod van de vissers. En komt u niet naar Marsaxlokk voor de haven, bezoek het stadje dan voor een van de vele voortreffelijke visrestaurants.

Afdalen in het Hypogeum

Tussen Valletta en het vliegveld van Malta ligt het stadje Paola. Ooit onbeduidend, totdat begin vorige eeuw hier het nu wereldberoemde Hypogeum werd ontdekt, een ontzagwekkend prehistorisch ondergronds gangenstelsel. Voor wie geen last heeft van claustrofobie kan afdalen in de donkere en vochtige catacomben voor een fascinerende tocht tientallen meters onder straatniveau.

De blauwe verrassing van Blue Grotto

Een bij uitstek toeristische trekpleister is de befaamde Blue Grotto op de zuidpunt van het hoofdeiland Malta. Kleine bootjes trotseren de soms zware deining om u tegen betaling deelgenoot te maken van de wonderen der natuur. Van een echte grot is geen sprake, maar het spel dat zon en water met de kalkstenen wanden van de diepe inhammen spelen is er niet minder spectaculair om.

Gozo en Comino

Comino is de kleinste telg van de Maltezer Archipel. Buiten het seizoen telt het nauwelijks vaste bewoners. Het eilandje onderscheidt zich in kleinschalig, duurzaam toerisme. Dat laatste geldt ook voor Gozo, maar het eiland is groter en duidelijk toeristischer. Bovendien heeft het met de hoofdstad Victoria bezoekers ook nog ontspanning en vermaak te bieden. Populair op Gozo is de badplaats Ramla Bay. Bezoekwaardig voor romantici is Calypso Grotto, de grot waar volgens de overlevering Odysseus in liefde werd vastgehouden door de bevallige nimf Calypso.

Gozo
Gozo is zowel een vakantie- als toeristische bestemming. Veel mensen die in Malta vakantie vieren maken een al of niet georganiseerde dagtocht naar Gozo. Er varen veerboten vanuit Floriana (Valletta) en vanuit Cirkewwa, een haven(tje) op de kop van het hoofdeiland Malta. Er varen ook watertaxi's en er is een vliegverbinding met het eiland. Maar Gozo heeft voldoende te bieden om er je hele vakantie door te brengen. Centraal ijkpunt is de hoofdstad van het eiland, Victoria. De belangrijkste historische gebouwen zijn te vinden in de bovenstad, zoals de Citadel en de kathedraal. Het sociale leven speelt zich af in de benedenstad waar ook de winkels en de markt te vinden zijn.

Met zijn rotskust kan Malta niet bogen op veel en mooie zandstranden. Gozo biedt het grootste en in alle opzichten beste zandstrand van de archipel.

Van de vele prehistorische tempelcomplexen die Malta telt, zijn de twee belangrijkste te vinden op het hoofdeiland; de derde vindt u op Gozo: het Ġgantija tempelcomplex. In vrijwel alle hotels op Gozo kunnen excursies naar het complex worden geboekt.

Ten westen van Victoria ligt het dorp Gharb met de meest besproken kerk van de archipel. De Ta’ Pinu Basiliek wordt wel het Lourdes van Malta genoemd vanwege de vele bedevaarten die er naartoe worden ondernomen. De basiliek is in elf jaar tijd door de lokale bevolking eigenhandig gebouwd met geld dat door de bewoners van Gozo bijeen is gebracht.

Wat Blue Grotto is voor Malta, is Azure Window voor Gozo. De natuur heeft aan de wetskust van het eiland in een ver in zee stekende rotsformatie een geologische curiositeit gecreëerd waar je met enige fantasie een raam in kunt zien, een raam dat uitzicht biedt op een azuurblauwe zee.

Comino
Comino is de kleinste telg van de Maltezer Archipel. Buiten het seizoen telt het eiland anderhalve man en een paardenkop. Het eilandje dat alleen per motorvlet bereikbaar is, onderscheidt zich in kleinschalig en duurzaam toerisme. Comino is een ideale bestemming voor wie na te hebben gezwommen, gedoken of gesnorkeld in het glasheldere water van Blue Lagoon, zichzelf weet te vermaken in één van de uitstekende hotels die alleen in de zomermaanden open zijn.