Geen enkele andere stad roept zoveel emoties op en het woord RIO alleen al is een wereldwijd begrip. Rio de Janeiro betekent: geschiedenis, cultuur, muziek, sport, zon. Maar... waar zon is, is ook schaduw en dus staat Rio ook voor armoede en criminaliteit. Kort gezegd: Rio de Janeiro is Brazilië.

De geschiedenis van de stad Rio zelf begint op 1 maart 1565 als 200 Portugezen zich daar vestigen, die zich bezighouden met de handel in en het transport van Pau-brasil, het hout dat aan de kolonie zijn naam zou geven. Tevens werd Rio een overslagplaats voor suiker en de eerste kronieken verhalen tevens van rijke visvangsten in de baai. Ja, men spreekt nu van een baai want men is er inmiddels wel achter gekomen dat men niet met een rivier te maken heeft.

Op de kaart wordt die baai aangeduid als de Baía de Guanabara, een woord uit de taal van de Tamoio-Indianen dat ‘zeearm’ betekent. De oppervlakte van de baai is 245 km² en op de heuvels rondom die baai is de stad ontstaan, eerst naar het noorden toe en later in de richting van het zuiden omdat aan de oever van de baai zelf Indianen woonden.

Maar langzamerhand groeide de stad naar de baai toe en de Indianen werden in de samenleving opgenomen of verdwenen. Op een van de eilanden (Ilha de Governador) in de baai werd later het internationale vliegveld aangelegd. Bruggen en tunnels verbinden de stadsdelen. Staande op de bekende heuvels Corcovado en Pão de Açucar zal men moeten toegeven dat de eerste bewoners bij het kiezen van een plaats voor hun vestiging blijk hebben gegeven van een heel goede smaak.

Er zijn nu 8 miljoen mensen die carioca’s genoemd worden. In de vier eeuwen dat Rio nu bestaat zijn vanuit vrijwel alle werelddelen mensen naar deze stad gekomen. Het type carioca dat hier het meest voorkomt is de mulat, de lichtbruin gekleurde mens met Afrikaanse en Zuid-Europese trekken, maar die toch vooral Braziliaanse kenmerken bezit en dus zelfbewust, atletisch en muziekminnend is. De carioca’s zijn vriendelijk en aardig voor alle bezoekers en als ze moeten kiezen tussen werken of iemand een dienst bewijzen dan wordt zonder aarzelen voor het laatste gekozen. Verder wordt voor muziek, dans en sfeer alles opzij gelegd en de strandlichaamscultuur is voor de werkenden een vast weekend agendapunt en voor de niet-werkenden een dagelijks aandachtspunt. Hier wordt uitbundig en intens geleefd.

Rio heeft ook veel invloeden opgedaan uit Frankrijk, om precies te zijn Parijs. Modetrends verspreiden zich snel door de stad. Ook nieuwe muziek en theaterproducties krijgen in Rio snel een podium en veroveren van daaruit de rest van Brazilië.

Ja, Rio de Janeiro is een wereldstad. Er is een radicaal doorgevoerd verkeerscirculatieplan met een morgen- en een avondschema waaraan elke dag 1 miljoen auto’s deelnemen. Er zijn honderden hotels, variërend van zeer eenvoudige tot de meest chique vijfsterren onderkomens. Er zijn ontelbaar veel restaurants met feijoada en churasco als specialiteiten.

Rio was de hoofdstad van Brazilië van 1763 tot 1960. Hoewel in de jaren vijftig van de 20e eeuw São Paulo het economisch centrum werd en Rio ook voorbijstreefde in inwoneraantal werd in 1960 Brasília de nieuwe politieke hoofdstad van Brazilië.

Dit was echt een politieke beslissing, die met enig geweld moest worden doorgevoerd. De weerstand kwam niet alleen uit São Paulo, maar ook uit de ambtelijke organisatie. Men voelde er niets voor te emigreren naar de ‘zandbak’, zoals het nieuwe Brasília, niet geheel ten onrechte genoemd werd. Veel topambtenaren hielden dan ook hun huis in Rio aan en gebruikten dat als uitvalsbasis voor ontmoetingen met ambtenaren uit omliggende landen (Argentinië), Europa en Noord-Amerika. Dat dat nogal wat extra verblijfskosten en veel reistijd kostte, behoeft geen uitleg.

Maar Rio bleef de voornaamste toeristische trekpleister en de meest culturele stad van Brazilië. In het nu volgende zullen van deze bruisende stad enkele hoogtepunten in het kort geschetst worden, zo mogelijk aangevuld met nuttige gegevens, zodat de bezoeker die meestal maar kort in Rio kan zijn daaruit een bewuste keus kan maken. Want het dagelijkse leven in deze stad vliegt voorbij als een film, die niet kan worden geprolongeerd omdat elke dag en elke plaats en ieder mens steeds weer anders is.

Rio de Janeiro is zowel de naam van de staat als die van de hoofdstad, zoals bijvoorbeeld in Nederland Utrecht de hoofdstad is van de gelijknamige provincie. De stad Rio de Janeiro is verdeeld in een groot aantal wijken, waarvan de wijken, die grenzen aan de Atlantische Oceaan het bekendste zijn: Flamengo, Leme, Copacabana, Ipanema en Leblon. Om Rio heen is een aantal suburbs ontstaan. Sommige zijn sjieke tuinsteden, andere vallen onder de categorie favela, waarvan er enkele berucht zijn. Niterói is een tweelingstad, met Rio verbonden via een brug van 14 km over de baai van Guanabara, waar Rio omheen gebouwd is.