In de schaduw van de Spas na Krovi staat het Russisch museum. Het classicistische gebouw bevat vooral Russische schilderijen vanaf 13e-eeuwse iconen via 19e-eeuwse schilders als Repin tot moderne avant-garde. Het is gevestigd in een paleis dat door de tsaren Aleksandr I en Nikolaj I is gebouwd voor hun jongere broer Michaïl als troost voor het feit dat hij geen tsaar kon worden. Naast de overvloed aan kunstwerken is het paleis zelf met zijn vele fraai gedecoreerde kamers eveneens een bezienswaardigheid. Tot de meest indrukwekkende kunstwerken die hier te bezichtigen zijn behoren 15e-eeuwse iconen van Andrej Roebljov en drie zalen met werken van Ilja Repin. Het zeer realistische ‘De Volgaslepers’ is zijn bekendste werk. In de laatste jaren is er veel modern werk bijgekomen dat op soms schrijnende wijze de Sovjet-maatschappij tekent. Het park achter het paleis, Michaïlovski sad, is vrij toegankelijk.

Sjeremetjev-paleis

De steenrijke familie Sjeremetjev, die haar fortuin verdiende in Siberië, bewoonde tot de revolutie van 1917 een fraai paleis met uitzicht op de Fontjanka. Nu dient het als Muziekmuseum. In een zijvleugel aan Litelni prospekt leefde in een flatje de dichteres Anna Achmatova, in de 30 jaar dat zij onder grote druk van het Sovjet-bewind haar poëzie schreef. Nu is dit een haar gewijd museum.

Michailovski-paleis

Het hierachter staande Michailovski-paleis werd rond 1800 gebouwd als huisvesting voor tsaar Pavl I die zeer bang was voor moordaanslagen. Het was een echte vesting met een gracht eromheen en veel geheime vluchtwegen. Navrant genoeg werd zijn leven een maand na in dit paleis te zijn ingetrokken in een kussen gesmoord. Enkele jaren later werd het gebouw omgevormd tot een school voor ingenieurs en nu is het onderdeel van het Russisch museum. Voor het Michailovski-paleis strekt zich Letni sad, de Zomertuin, uit. Dit langgerekte park werd met zijn fonteinen en standbeelden rond 1710 aangelegd als tuin bij het kleine Zomerpaleis dat aan de Neva staat. Let erop dat in- en uitgangen van het park alleen aan de korte zijde zijn.

Marsveld

Naast de Letni sad ligt Marsovo polje, het Marsveld. Dit was in de 19e eeuw een oefen- en exercitieterrein voor het leger. In 1918 werden hier de resten begraven van degenen die waren omgekomen bij de revoluties in maart en november 1917. Dit is de reden voor de rode vlag en de eeuwige vlam in het midden. Tegenwoordig dienen de grasvelden als plek voor ontspanning, familiepicknicks en zonnebaden. Tussen het Marsveld en de Neva staat links het Marmeren paleis, een van de vele paleizen die Jekaterina II voor minnaars liet bouwen. Dit was het onderkomen van Orlov.

Tavritsjeski-paleis

Een eind verderop naar het oosten staat het Tavritsjeski-paleis van zijn opvolger Potjomkin, dat voor hem werd gebouwd nadat hij in 1789 de Krim (‘Tavris’ in het Russisch) had veroverd op de Turken. In het begin van de 20e eeuw huisvestte het verschillende politieke instellingen zoals het eerste gekozen parlement, de Doema, na de revolutie van 1905 en de volksvertegenwoordiging die in december 1917 was gekozen. De tuin achter het ontoegankelijke paleis is nu een park waar kinderen spelen en roeien op de kleine vijver.

Smolny

Naast de vele paleizen ontwierp Rastrelli ook de elegante Smolny sobor, een prachtige mix van barok en Russische uienstijl. Het was de centrale kerk van het Smolny-instituut, waar adellijke meisjes hun opvoeding kregen. Het neoclassicistische instituut, dat links van de kerk staat, werd hier in 1830 voltooid. Het gebouw was in 1917 het hoofdkwartier van de bolsjewieken die daar de plannen voor hun staatsgreep ontwikkelden. In de tuin ervoor staat nog een monument dat die gebeurtenis herdenkt, naast een borstbeeld van Marx. Op de portiersloge is Marx’ slotwoord uit het Communistisch Manifest nog te lezen: ‘Proletariërs aller landen, verenigt u’. Uiteraard staat ook Lenin, wiens werkkamer alleen met speciale toestemming te bezichtigen is, hier nog op zijn voetstuk. Tegenwoordig worden in de kathedraal concerten gegeven en huist het stadsbestuur in het hoofdgebouw. Het complex staat in de bocht van de Neva, een flink eind lopen vanaf Nevski Prospekt.