Israël

Swipe

Kibboets

Kibboets (meervoud kibboetsiem) is de Hebreeuwse benaming voor een collectieve nederzetting. Van oorsprong zijn het agrarische gemeenschappen waar men in dorpen leeft en werkt, met als doel een klasseloze maatschappij waarin mensen werk en bezit met elkaar delen. De ideologische grondslag voor het kibboets model kwam onder meer voort uit het gedachtengoed van de sociaal-anarchist Peter Kropotkin en diens concept van het industriële dorp, de kleine gemeenschap waarin industrie en landbouw samengingen. Ook de invloed van denkers als Leo Tolstoj (terugkeer naar de natuur), Gustav Landauer (organische opbouw van de gemeenschap) en Martin Buber, die de ideeën van Landauer combineerde met joods nationalisme, was groot. De eerste kibboets Deganya (1909), gelegen ten zuiden van het Meer van Tiberias, ontstond min of meer door toeval. Een groepje pioniers besloot de zorg voor een aantal boerderijen in Galilea op zich te nemen. Zij besloten met vereende krachten dit project aan te pakken. Het voordeel was dat ze zo gezamenlijk met het weinige gereedschap dat ze hadden de grond konden bewerken. Vervolgens waren ze als groep weerbaarder en konden ze zich gemakkelijker verdedigen tegen aanvallers. Nog steeds liggen veel kibboetsiem op strategisch belangrijke plaatsen en leveren zij een belangrijke bijdrage aan de verdediging van het land. Hun socialistische idealen konden worden gerealiseerd door in groepsverband het land te ontginnen.

Momenteel bestaan er 269 kibboetsiem, verspreid over heel Israël. Zij hebben in totaal ongeveer 130.000 leden, wat neerkomt op ca. 3% van de bevolking, en zijn verantwoordelijk voor 40% van de landbouwproduktie. Veel kibboetsiem beschikken over een eigen veestapel, variërend van pluimvee tot Fries stamboekvee. Tijdens het cultiveren van moerassen en woestijnen ontwikkelde men op de kibboets allerlei landbouwmachines en systemen om de landarbeiders van dienst te zijn. Op termijn ontstonden er allerlei ondernemingen op de kibboets die zich met dit soort activiteiten gingen bezighouden. Deze ondernemingen bleken een rijke voedingsbodem te vormen voor het ontstaan van allerlei bedrijven die zich gingen toeleggen op de fabricage van industrie produkten, zoals bevloeiingsinstallaties, meubelen, modekleding, medische apparatuur, vloerbedekking, elektrische apparaten, plasticprodukten, keukenartikelen, koffers en tassen, kleding, conserven, industriële robots, enzovoort. Er zijn nu 420 kibboets-ondernemingen, waarin ongeveer 25.000 mensen hun dagelijks brood verdienen. Zij zijn gezamenlijk goed voor 8% van de produktie van industriële goederen. Momenteel wordt ongeveer 50% van het inkomen van de kibboets uit industrie en toerisme verkregen. Daaruit blijkt dat het toerisme voor de kibboets een belangrijke economische bedrijfstak is geworden. Veel kibboetsiem hebben overnachtingsmogelijkheden en andere recreatie-faciliteiten. De produktie van de kibboets wordt door coöperaties (tnuva) verkocht. Voorts hebben veel kibboetsiem hun krachten gebundeld en industriële ondernemingen opgericht, zoals oliefabrieken en conservenfabrieken, en exploiteren zij gezamenlijk onder andere katoenverwerkingsmachines. Leden van een kibboets krijgen geen loon of salaris, maar ontvangen een maandelijkse toelage voor persoonlijke uitgaven. Uiteraard kan het leven in een kleine gemeenschap grote beperkingen aan individuen opleggen. Tegenwoordig krijgen de leden van een kibboets dan ook, meer dan vroeger het geval was, de ruimte om individuele keuzes te doen. Er is meer vrijheid voor individuele verschillen in alle aspecten van het dagelijks leven. Een voorbeeld: vroeger bezat ieder kibboets lid dezelfde tafels en stoelen, tegenwoordig mag ieder lid met een bepaald bedrag zelf zijn meubels kopen. In toenemende mate wordt het gezin belangrijk, dit in tegenstelling tot vroeger toen het belang van de kibboetsgemeenschap op de eerste plaats stond. De socialistische idealen zijn bij veel jongeren aan het vervagen; een deel van hen blijft de kibboets alleen maar trouw omdat ze dankzij de financiële ondersteuning van de kibboets kunnen studeren. Veel kibboetsiem gaan steeds meer op moshavot lijken. Toch is de basis van elke kibboets nog hetzelfde: een samenleving van individuen die gemeenschappelijk leven en waarvan de kibboets de volledige levenslange verantwoording op zich neemt voor alle behoeften. Hoewel tegenwoordig veel kibboetsiem sterk van elkaar verschillen, zijn er toch een aantal gezamenlijke kenmerken. Ze zijn allemaal gebaseerd op een socialistische dan wel een religieuze wereldbeschouwing. Elke kibboets beschikt over een bibliotheek, ontmoetings- en recreatiecentrum, sportveld, zwembad, gemeenschappelijke keuken, wasserij en winkel. Aan het hoofd staat het kibboetsbestuur en de door het bestuur ingestelde commissies. De voorzitters van deze commissies, tezamen met de kibboetssecretaris, vormen het dagelijks bestuur van de kibboets. De algemene vergadering, waaraan alle leden van de kibboets deelnemen, stelt het beleid vast, kiest functionarissen, keurt de begroting goed en stemt over de toelating van nieuwe leden. De verschillende economische afdelingen hebben een manager aan het hoofd. Het werk wordt volgens schema’s verdeeld, na terugkeer van de velden of werkplaatsen eet men gezamenlijk. De kinderen worden verzorgd in kinderverblijven onder toezicht van kleuterleidsters of onderwijzend personeel. Het doel van de gemeenschappelijke opvoeding is: het bevorderen van de geest van samenwerking die de grondslag is voor het gemeenschapsleven, zodat kinderen leren eigen beslissingen te nemen en hun zaken zelf te regelen. De ideeën omtrent onderwijs en opvoeding zijn veelal gebaseerd op de montessorimethode, een methode van onderwijs die zich baseert op ‘in vrijheid, door arbeid zichzelf ontwikkelen’. Oorspronkelijk verbleven de kinderen dag en nacht in het kinderhuis en kwamen de ouders dagelijks van 17.00 tot 19.00 uur op bezoek. Tegenwoordig gaan de kinderen om ca. 16.00 uur naar het huis van hun ouders en keren pas de volgende morgen in het kinderverblijf terug. De leden van de kibboets wonen in gelijksoortige kibboetshuisjes, met woon- en slaapvertrek en een keuken. (Zie ook hoofdstuk ‘Studie- en werkmogelijkheden’.)

10 prachtige bestemmingen in Israël