De Tanzaniaanse economie was er slecht aan toe. Het land was systematisch leeggeplunderd, de bevolking systematisch dom gehouden. Nyerere was tot president gekozen en had tal van aansprekende socialistische ideeën. Hij wilde eenheid in het land en schafte de term ‘stammen’ radicaal af. In het vervolg zou er van bevolkingsgroepen gesproken worden of van volkeren. Hij voerde in 1965 het eenpartijstelsel in, waarbinnen hij in feite de absolute macht bezat.

In 1967 legde hij de zogeheten ‘Arusha-verklaring’ af, waarbij het systeem van collectiviteit, naar Chinees model, zijn intrede deed. Het systeem werd bekend als ‘Ujamaa’. Uitgangspunten waren collectieve productie in vooral de agrarische sector, met als slogan: 'gelijke kansen voor iedereen, gebaseerd op vertrouwen in eigen kunde en kennis'.

De bevolking reageerde enthousiast en de ‘Ujamaadorpen’ schoten als paddenstoelen uit de grond. Rond 1975 waren er al ruim 8000 dorpen gesticht, waarin zo’n 3 miljoen Tanzanianen werk vonden. De lol ging er snel af toen bleek dat het belangrijkste gewas, sisal, op de wereldmarkt zijn waarde verloor. Nyerere probeerde te redden wat er te redden viel en verplichtte veel agrariërs zich in de Ujamaadorpen te vestigen. Onderlinge vetes, tegenvallende oogsten en traditionele tegenstellingen deden het idee van Nyerere definitief de das om.

Eveneens in 1975 fuseerde de TANU als officiële (en enige) politieke partij met de Shirazi, de belangrijkste politieke partij op Zanzibar, wat de geboorte betekende van de Chama Cha Mapinduzi (CCM), de partij van het volk. In de periode waarin de landen aan de Afrikaanse oostkust hun zelfstandigheid herwonnen, groeide de samenwerking tussen Tanzania, Kenia en Uganda, hetgeen zou leiden tot de vorming van de East African Community (EAC). Er was vrij handelsverkeer tussen de landen, burgers konden over en weer elkaars grenzen passeren op vertoon van een identiteitsbewijs en mochten arbeid verrichten in elk der landen. Grensoverschrijdende spoorwegen en luchtvaartmaatschappijen kwamen onder gezamenlijk bestuur en het leek allemaal veelbelovend.

De politieke ontwikkeling binnen de afzonderlijke landen stond intensief samengaan echter in de weg. Kenia was vooral op het Westen gericht, Tanzania koos onder Nyerere voor het socialisme en Uganda werd een dictatuur. Tanzania was, ondanks zijn rijkdom aan bodemschatten, de armste van het trio en toen het land niet meer aan zijn financiële verplichtingen voldeed, hield Kenia alle vliegtuigen aan de grond, waarop Tanzania de grenzen met Kenia sloot. Ingewijden beweerden dat dit vooral ten doel had om toeristen te dwingen rechtstreeks naar Tanzania te komen en het land niet als een ‘uitstapje’ vanuit het op toeristisch gebied veel succesvoller Kenia te zien.

De grenzen zouden jarenlang gesloten blijven, Tanzania raakte daardoor (tijdelijk) een forse bron van inkomsten kwijt en in 1977 werd de East African Community opgeheven. In 1978 verklaarde Uganda bij monde van dictator Idi Amin dat het Kageragebied in het noordwesten van Tanzania geannexeerd was. Tanzania ging daar niet mee akkoord en besloot tot een gewapend conflict met het buurland. In 1979 viel een 20.000 man sterke troepenmacht Uganda binnen en het Ugandese leger capituleerde al snel. De troepen bezetten zuidelijk Uganda en Amin werd afgezet. Pas nadat Milton Obote in 1981 via verkiezingen tot nieuwe president was gekozen trok de legermacht zich terug.

Oorlog voeren is een dure aangelegenheid en door het uiteenvallen van de East African Community kreeg Tanzania geen enkele steun van elders en stond weldra aan de rand van de economische afgrond. De westelijke landen die Tanzania tot dan gesteund hadden, eisten een andere aanpak en namens hen legde het Internationale Monetaire Fonds Tanzania aan economische banden. In 1985 trad Nyerere vrijwillig als president terug, maar bleef groot aanzien genieten in het land. Hij werd opgevolgd door sjeik Ali Hassan Mwinyi, die in 1984 tot president van Zanzibar was benoemd. Onder zijn bewind en onder druk van de Wereldbank voerde deze geleidelijk een andere politiek in, waarin plaats was voor meerdere politieke partijen en meer democratie.

Het meerpartijenstelsel kreeg in 1992 gestalte. Vanaf 1993 was het toegestaan om politieke partijen te stichten. Binnen korte tijd werden diverse (oppositie)partijen opgericht. Tijdens de algemene verkiezingen van 1995 won de CCM echter opnieuw, zij het met minimaal verschil. Mwinyi kon geen presidentskandidaat meer zijn, hij had er twee ambtsperioden opzitten. Hij werd opgevolgd door een andere CCM-vertegenwoordiger, Benjamin William Mkapa.

In de volgende jaren voerde deze bewindsman de CCM naar een ongekend hoogtepunt. Uit de verkiezingen die in dat jaar werden gehouden verwierf de CCM 201 van de 232 beschikbare zetels. Mkapa begon aan een nieuwe ambtstermijn van 5 jaar, aan het einde waarvan hij zijn ambt moest overdragen. In 2005 won de CCM opnieuw met grote cijfers. Ze veroverden 206 zetels, de CUF 19 en de Chadema 5. De overige 2 zetels gingen naar splinterpartijen. Op Zanzibar kwam een andere verdeling tot stand al is de CCM ook daar het grootst. Van de 50 beschikbare zetels worden er 30 ingenomen door de CCM en 19 door de CUF. De resterende zetel is onbezet.

Tijdens de presidentsverkiezingen in 2010 won de CCM opnieuw, nu slechts met een geringe voorsprong op de oppositie. Volgens waarnemers een teken dat de macht van de partij snel afneemt. Echter, tijdens de laatste verkiezingen in 2015 won John Magufuli (CCM) na een onrustige verkiezingsstrijd de presidentsverkiezingen. De algemene verkiezingen op Zanzibar werden ongeldig verklaard en pas in maart 2016 werden nieuwe verkiezingen gehouden. Ook daar won de CCM uiteindelijk en de zittende president Ali Mohamed Stein werd opnieuw uitgeroepen tot president.