Murchison Falls nationaal park
Het grootste nationale park van Uganda, ook bekend als Kabalega Falls n.p., heeft een bewogen geschiedenis achter de rug. Een groot gedeelte van het park was tot omstreeks 1910 een deel van het toentertijd zo geheten Bunyoro w.r.. In het gebied brak omstreeks 1908 de slaapziekte uit waaraan velen in die omgeving stierven. De regering besloot tot evacuatie van alle bewoners uit het gebied en in 1912 was meer dan 13.000 km2 van alle menselijke invloeden ontdaan. Als gevolg daarvan kon het wildleven en de natuur zich zonder belemmering uitbreiden en na het aannemen door de regering van het zogenaamde National Park Act, kreeg Murchison Falls n.p. zijn huidige vorm. Officieel werd het park in juli 1952 geopend. Gedurende een aantal jaren, onder het bewind van Amin die elke herinnering aan de Britse overheersing wilde uitbannen, werd het park Kabalega Falls n.p. genoemd. Op sommige kaarten en in een aantal boeken over het park wordt deze naam nog steeds gehanteerd.
Hoewel het park zich in enkele tientallen jaren zeer goed had ontwikkeld, bleken de jaren onder Amin toch bijna catastrofale gevolgen te hebben voor de flora en fauna. Nog steeds zijn de gevolgen van de oorlogen en schermutselingen die zich binnen de grenzen van het park afspeelden merkbaar, maar dankzij de inspanning van overheidswege is het park hard op weg om een van de fraaiste en meest gevarieerde parken van Afrika te worden. Jaarlijks wordt het dan ook door duizenden natuurliefhebbers bezocht. Dat is niet uitsluitend te danken aan de prachtige, bijna 60 meter brede en bijna 45 meter hoge watervallen die van zeer nabij bezichtigd kunnen worden, ook de zeer uitgebreide fauna en de uitbundige flora dragen hun steentje bij. Verder zijn bereikbaarheid, toegankelijkheid en verblijfsmogelijkheden belangrijke factoren om het park te bezoeken en er een paar dagen te verblijven.
Het park beslaat het gebied tussen Karuma in het oosten en Lake Albert in het westen, tussen Lolim in het noorden en Kinyanga in het zuiden, waar het tevens naadloos overgaat in de Bugungu en Karuma wildreservaten. Het bevindt zich op ruim 300 kilometer van Kampala, op 85 kilometer van Masindi, op 140 kilometer van Hoima en op 110 kilometer van Gulu. Vooral vanuit Kampala is het zeer gemakkelijk, via een vrijwel geheel geasfalteerde weg, bereikbaar. De Victoria Nijl, waarin zich de watervallen bevinden waaraan het park zijn naam dankt, doorkruist het park van oost naar west over een lengte van bijna 120 kilometer, en mondt uit in Lake Albert en de Albert Nijl. In het park bevinden zich vele andere rivieren zoals de Waiga, de Zola en de Tangi. Alle rivieren vertakken zich opnieuw, zodat het een zeer waterrijk geheel is met alle gevolgen voor de flora en fauna van dien.
Het Paraa kamp, geopend op 11 december 1997 is tevens het hoofdkwartier van het Murchison Falls n.p., en is rechtstreeks vanuit Kampala te bereiken. In Paraa, Pakuba, Rabongo en Masindi bevinden zich landingsstrips voor kleine vliegtuigen, zodat het park ook per (charter) vliegtuig eenvoudig bereikbaar is. In het park zelf is een 4WD vrijwel onontbeerlijk. Het park kan het gehele jaar bezocht worden en is een bezoek meer dan waard. Velen mijden echter de zwaardere regens in april-mei en in oktober-november.
Voor de avontuurlijk bezoekers onder u: veel jongeren bezoeken het park per fiets! Ze komen per openbaar vervoer tot aan het in het park gelegen Bulisa, aan het noordelijkste puntje van Lake Albert en huren daar een fiets (zwaar afdingen!!). Vandaar is het ongeveer 25 kilometer naar Paraa, als het niet te hard regent een bijzonder fraaie rit. In het park zelf is het slechts zeer ten dele mogelijk om een fiets te gebruiken.
De watervallen zijn ontdekt door Sir Samuel Baker, een Britse ontdekkingsreiziger. Hij was het ook die de watervallen hun naam gaf en ze vernoemde naar de president van de National Geografic Society welke organisatie zijn expeditie bekostigde.
Vanuit Paraa kunnen boottochten gemaakt worden naar de watervallen. De tocht duurt ongeveer drie uur en behalve honderden nijlpaarden en krokodillen, ziet u veel van de schitterende flora langs de rivier. Ook zult u langs de oevers drinkend en badend wild ontdekken, waaronder olifanten, giraffes, buffels en vele soorten antilopes. De stuurlui van de boten zijn uiterst bedreven in het opsporen van allerlei bijzonderheden in en langs het water, zij maken u erop attent en brengen u er zo dicht mogelijk naartoe. Veel bijzondere vogels hebben zich eveneens langs de boorden van de Nijl gevestigd. Bij het naderen van de watervallen ziet u zowel links als rechts water uit de bovenloop stromen. De rechter watervallen bestaan al sinds eeuwen, de linker ontstonden in 1961/62 tijdens en als gevolg van zeer zware regenval. Over de rechter watervallen is ooit een brug gebouwd, tijdens dezelfde regens is ook deze brug weggeslagen. Hoewel het bordje met de waarschuwing: ‘Pas op voor krokodillen’ geen bemoedigende uitwerking heeft, is een klim naar de bovenloop van de watervallen er een om nooit te vergeten. Onderweg ziet u duizenden vogels jagen op insecten boven het water, uitwerpselen bewijzen dat u zich binnen het territorium van nijlpaarden begeeft.
In het park zijn verschillende routes uitgezet waarlangs safaritochten gemaakt kunnen worden. De routes hebben verschillende lengtes. De meest gebruikte route is het Buligi Circuit waarbinnen het mogelijk is om kortere en langere safari’s te maken. De langste trip voert u over een afstand van 170 kilometer door het park. Men gaat ervan uit dat u met eigen vervoer komt, maar in het park zijn (soms en slechts enkele) auto’s te huur.
Het is ook mogelijk om te vissen in de Nijl, tenminste als u uw eigen hengel en andere benodigdheden meebrengt. De nijlbaars vormt daarbij het belangrijkste (en smakelijkste) object, u kunt proberen het record van 75 kilogram (vanaf de kant) te verbeteren. Dat lijkt niet zo moeilijk want vissers die gebruikmaken van netten hebben vangsten van meer dan 175 kilogram gerapporteerd. Spectaculair om te bevissen is eveneens de tijgervis, vergelijkbaar met een snoek van grote afmetingen.
In de omgeving van deze watervallen verongelukte ooit de beroemde schrijver en Nobelprijswinnar Ernest Hemmingway toen zijn vliegtuigje er neerstortte. Het duurde twee dagen voordat hij gevonden en gered werd.
Maar u gaat natuurlijk vooral om de vele soorten wild in hun natuurlijke omgeving te bewonderen. Zoals gezegd, de wildstand heeft geweldig te lijden gehad tijdens de vele oorlogen die in dit gebied werden uitgevochten. Ook stropers hebben een zeer werkzaam aandeel gehad in de dramatische terugval van de wildstand. Om een paar voorbeelden te noemen: in de begin jaren zeventig van de 20e eeuw telde men 15.000 olifanten tegen 200 in 1985, er waren kuddes bij met meer dan 500 dieren; het buffelbestand liep terug van 26.000 naar 1000 en de hartebeest populatie ging van 17.000 naar 2500. Er is echter weer genoeg te zien. Recente tellingen hebben uitgewezen dat het goed gaat met de wildstand. Men telde inmiddels al weer meer dan 1000 olifanten.
Opvallend is de geringe aanwezigheid van aapsoorten, al zult u er zeker een aantal aantreffen. Verder kunt u oog in oog komen te staan met giraffes, olifanten, leeuwen, buffels, knobbelzwijnen, luipaarden en hyena’s om maar eens een paar van de meer dan 75 voorkomende soorten te noemen. Men probeert ook om zowel de witte als de zwarte neushoorn weer in het gebied terug te brengen. Pas over enkele tientallen jaren zal duidelijk worden of men daarin gaat slagen. Er is buiten het park een speciaal gebied voor hen ingericht met een oppervlakte van ongeveer 70 km2, het Ziwa Rhino Santuary, waarvoor de verantwoording berust bij het in 2005 opgerichte Rhino Fund Uganda.
Als u een bezoek brengt aan het Murchison Falls n.p. loont het de moeite om ook even een kijkje te nemen bij de Karuma Falls op de uiterst oostelijke grens van het park nabij Karuma. Deze watervallen vormen de bron voor een gigantisch energie station, het Karuma Power Station, dat in 2018 meer dan 600 megawatt moet leveren en waarmee dit dan de grootste energie-opwekker van Uganda zal zijn.
• Oppervlakte: 3840 km2
• Te bereiken vanuit: Paraa, Pakwach en Masindi
• Beste bezoektijd: het gehele jaar
• Diersoorten o.a.: buffels, olifanten, leeuwen, luipaarden, giraffes, nijlpaarden, krokodillen
• Vogelsoorten: meer dan 465 soorten, waaronder de bijzondere zadelbek ooievaar
• Landschap: heuvelachtig
• Verblijfsmogelijkheden: diverse lodges en kampeerplaatsen
• Bijzonderheden: grootste park van Uganda doorsneden door de rivier Nijl
• Inlichtingen: kantoor Uganda Wildlife Authority in Masindi en via Uganda Wildlife Authority in Kampala