Marokkaanse schrijvers schrijven vaak in het Frans en soms in het Arabisch.

Tahar Ben Jelloun publiceerde vooral in het Frans. Indrukwekkend is de roman Een verblindende afwezigheid van licht (Uitgeverij De Geus) die gaat over het achttienjarige verblijf van 58 militairen in een geheim strafkamp nadat ze een mislukte staatsgreep tegen koning Hassan II hebben gepleegd.

Als thema van gelijke strekking is het heftige, waar gebeurde verhaal van Malika Oufkir dat zij samen met Michele Fitoussi optekende in De gevangene, twintig jaar ballingschap in een Marokkaans cachot (Arena Pocket). Nadat haar vader in 1972 een mislukte staatsgreep pleegde tegen koning Hassan II werd hij geëxecuteerd en werd de familie (moeder en vijf kinderen) gedeporteerd naar Zuid-Marokko en later naar een plaats bij Casablanca. Op een aangrijpende manier worden de verschrikkingen beschreven waaronder zij geleden hebben. Uiteindelijk weet een deel van de familie te ontsnappen en wordt de rest vrijgelaten. Door internationale druk is de familie in staat om te emigreren.

Een van de bekendste feministes uit de islamitische wereld is Fatima Mernissi die in Het verboden dakterras, verhalen uit mijn jeugd in de harem (Sirene Pocket) ontroerende meisjesherinneringen beschrijft, die het benauwde leven in een harem weergeven.

Het laatste hoofdstuk, een Marokkaans vrouwenleven (Uitgeverij Bulaaq) is van Laila Aboezaid, een van de eerste auteurs die in het Arabisch schrijft. Deze feministische roman laat het leven van een vrouwelijke intellectueel zien die een modern leven tracht te leiden, wat in Marokko niet meevalt.

Het autobiografische verhaal van Mohammed Choukri ‘Hongerjaren’ (Rainbowpocket 884) is een aangrijpend verslag over het leven in Marokko aan de onderkant van de samenleving. Het was tot 2000 een verboden boek vanwege het rauwe relaas over criminaliteit, mishandeling, jongensprostitutie, drugs, drank en mannelijke seksualiteit. Na de eerste beklemmende bladzijden neemt het boek je mee in een fascinerend verhaal over overleven in Noord-Marokko, voornamelijk Tanger en Tetouan.

Vanuit een Europese visie is er aardig wat geschreven over het fascinerende Marokko.

In Stemmen van Marrakesch, kanttekeningen bij een reis (Rainbowpocket 271) beschrijft schrijver en filosoof Elias Cannetti in veertien sfeervolle verhalen zijn wandelingen tijdens zijn verblijf in Marrakech in 1954.

De Belg Gaston van Camp schrijft een ‘liefdesverklaring’ aan Marokko in Mijn Marokko (Uitgeverij Atlas) waarin hij diverse routes en plaatsen tijdens zijn reizen op liefdevolle, hoewel soms wat oubollige, wijze beschrijft.

De Belgische psycholoog en antropoloog prof. dr. Philp Hermans beschrijft in De wereld van de djinn. Traditionele Marokkaanse geneeswijzen (Uitgeverij Bulaaq) genezingsrituelen. De heiligdommen waar deze rituelen plaatsvinden worden beschreven evenals rituelen zelf. De gesprekken met de demonen die door de genezers gevoerd worden, komen ook aan de orde.

De Amerikaan Jason Webster onderzoekt de Moorse Marokkaanse invloed op de Spaanse cultuur in Andalus, Het Moorse heden en verleden van Spanje (Uitgeverij Mouria), waarbij hij bijvoorbeeld ontdekt dat het woord ‘Olé’ een verbastering is van het Arabische woord ‘Wallah’ dat ‘bij Allah’ betekent.

Harlekino, het boek van de twijfel (Uitgeverij De Arbeiderspers), een roman van Tessa de Loo gaat over Saïd, zoon van een Neder-landse moeder en een Marokkaanse vader die teruggaat naar zijn roots. De hoofdpersoon is op zoek naar zijn vader en ook naar zijn identiteit. Hierin raakt hij ontgoocheld en zoekt zijn uitweg in de islam met alle gevolgen van dien.

Nederlanders die in Marokko gewoond hebben, doen verslag in de volgende boeken:

Aroemi, aroemi, een vreemdeling in Marokko (Uitgeverij Bulaaq) van Hein de Haas is een rechttoe rechtaan, zeer informatief geschreven verslag van een tweejarig verblijf in verband met een promotieonderzoek. Hij verblijft in Tinerghir en doet onderzoek in de Todra-vallei. Het is een zeer leesbare mengeling van feitelijke en wetenschappelijke ervaringen.

Kees Beekmans gaat in Marokko voor beginners (Uitgeverij L.J. Veen) nog een stapje verder met integratie door een relatie met een Marokkaanse vrouw aan te gaan, waardoor je veel inside-informatie krijgt over Marokkaanse familierelaties. Kees Beekman’s laatste boek Sirocco is meer een journalistiek verslag dan een roman. Daarvoor zijn de karakterbeschrijvingen te dun. Het boek leest vlot en geeft een goed inzicht in de menselijke verhoudingen in Marokko. De tegenovergestelde karakters van de twee hoofdpersonen, de harde Fransman Alain en de softe Nederlander Vincent, laten je zien hoe je diverse zaken vanuit verschillende standpunten kunt bezien. De psychologische ontwikkeling van ‘ruwe bolster, blanke pit’ Alain wordt door Kees Beekmans niet echt overtuigend gebracht. Het voorspelbare einde is een beetje een anticlimax. Toch is dit boek de moeite waard om inzicht te krijgen in de complexe Marokkaanse samenleving.

Uit en thuis in Marokko, antropologische schetsen (Uitgeverij Bulaaq) onder redactie van Marjo Buitelaar bevat twaalf verslagen van Nederlandse antropologen over diverse onderwerpen.

Van in Nederland wonende Marokkaanse schrijvers zijn de volgende boeken:

De voeten van Abdullah (Rainbowpocket 371) is het debuut van Hafid Bouaza waarin hij, gebaseerd op herinneringen, de sfeer beschrijft van een dorp in Marokko. In de roman Paravion (Uitgeverij Prometheus) gaat het eveneens over het leven van drie generaties in een dorp waarvan alle mannen zijn vertrokken. De mooiste klassieke Arabische liefdesgedichten heeft Hafid Bouazza verzameld in Schoon in elk oog is wat het bemint (Uitgeverij Bert Bakker) waarvan de pre-islamitische opvallend erotisch zijn.

‘Bezoek je vrijer alleen ’s nachts

Want de zon is een roddelaar en de nacht een pooier

Menige minnaar bedekt door nachts duisternis

Ontmoette zijn geliefden toen de mensen sliepen’

Ibn-al-Mu’tazz (861-908)

Naima El Bezaz maakte haar debuut met de korte roman ‘De weg naar het noorden’ (Pandora Pocket) die gaat over omzwervingen van een illegaal. In Minnares van de duivel ((Pandora Pocket) vormt de Arabische mystiek met het fenomeen van de djinns (geesten) de thematiek van deze roman in verhalen.

Abdel Kader Benali beschrijft in ‘De zandloper’ zijn fascinatie voor hardlopen, hoewel het verhaal vooral ook gaat over de vriendschap met een veelbelovend jong hardlooptalent, die hij in Ifrane moet begeleiden. Zowel in zijn debuut ‘Bruiloft aan zee’ waarin de schrijver terugkeert naar zijn geboortedorp om het huwelijk van zijn zus en oom mee te maken, als in ‘De stem van mijn moeder’ waarin een dramatische familiegeschiedenis wordt herbeleefd, snijdt Benali het thema aan van de positie van het migrantenkind tussen twee culturen.

Andersoortige boeken over Marokko zijn de volgende:

Geschiedenis van Marokko (Uitgeverij Bulaaq) is een zeer interessant en met mooie illustraties verlucht boek geschreven door de Marokko-experts Herman Obdeijn, Paolo de Mas en Philip Hermans. Het geeft inzicht in de verschillende aspecten van de geschiedenis zoals culturele, economische, sociale en politieke.

Amazighen, De Berbers en hun geschiedenis (Uitgeverij Bulaaq) van Mohammed Chafik gaat over de geschiedenis en de recente situatie van ‘de oudst bekende bewoners van Noord-Afrika’ de Imazighen (Berbers) die ondanks hun islamisering hun eigen taal behielden. Hun identiteit werd tot voor kort ontkend en pas recentelijk kunnen zij er ook uiting aan geven in Marokko.

De laatste kolonie van Marokko, reizen door de Westelijke Sahara (Uitgeverij Bulaaq) van Nicolien Zuijdgeest is een reisverslag van tien reizen door Marokko, de Westelijke Sahara, Mauretanië en Zuid-Algerije tussen 1997 en 2003. Nicolien schetst het leven en de alledaagse dingen van de bewoners van deze gebieden. Ze doet dit op een levendige manier waardoor je veel inzicht krijgt in de situatie van dit verscheurde gebied.

Als inleiding op je reis naar Marokko is Te gast in Marokko een aardig boekje. Journalisten en arabisten beschrijven in tien hoofdstukken diverse aspecten van het Marokkaanse leven.

Marokko, reisverhalen (Pandorapocket) is een bundel met verhalen van verschillende buitenlandse auteurs als Jeffrey Tayler, Cees Noteboom, Elias Cannetti en anderen die het veelzijdige Marokko vanuit zeer verschillende standpunten beschrijven.

Waarom gedragen de mensen op je vakantiebestemming zich soms zo eigenaardig? En waarom verlopen de zaken in het buitenland toch zo anders dan je hier gewend bent? Kijk jij op vakantie graag verder dan je neus lang is, stop dan een gidsje uit de serie Cultuur Bewust! in je koffer. Een Cultuur Bewust!-gids geeft toeristen en zakenlieden belangrijke informatie over de cultuur in het land van bestemming. Het boekje spijkert in no-time bij over hoe je je het beste kunt gedragen en over wat je omgekeerd van je gastheer kunt verwachten. Leer over land en volk, over waarden en opvattingen, over feestdagen en tradities en over de vrijetijdsbesteding van de inwoners. En reis je veel voor je werk? Voor zakenlieden is er een speciaal hoofdstuk dat veel leert op zakelijk en sociaal gebied.