Het voedsel van de bevolking is tamelijk eenzijdig; men heeft een tekort aan eiwitten en vitaminen, waardoor de weerstand tegen ziekten vermindert. Men schat dat ruim 30% van de bevolking onvoldoende eiwitten en vitaminen binnenkrijgt. Voorts laat de hygiene te wensen over en valt er nog zeer veel te doen op het gebied van het onderwijs en de medische zorg. De meest voorkomende ziekten zijn tbc, cholera, tyfus en lepra. Naast de gebrekkige hygiÎne is ook het ontbreken van zuiver drinkwater een belangrijke oorzaak voor de verspreiding van deze ziekten. Circa 37% van alle Nepalese kinderen lijdt aan diarree en infectieziekten als gevolg van besmet water. 30% van de kindersterfte is een direct gevolg van diarree.

Ziekenhuizen en artsen in Nepal

In totaal staan er in Nepal 110 ziekenhuizen. Dat wil zeggen dat er voor elke 270.000 mensen slechts één ziekenhuis is. Van deze 110 ziekenhui-zen staan de twaalf beste in Kathmandu. Veel van deze ziekenhuizen krijgen geld uit het buitenland om apparatuur aan te schaffen. Zo ontving het Bir Hospital in Kathmandu via een Japanse organisatie een volledig ingerichte operatiekamer, een van de modernste in Azië. Helaas stond in het jaar 2000 veel apparatuur stil, omdat er geen reserveonderdelen waren en omdat er geen geld voor reparatie was. Toch stuurde de Japanse organisatie jaarlijks geld ten behoeve van het onderhoud van de operatiekamer. Het geld verdween echter zonder dat ‘iemand’ wist waar het bleef; zeker was dat het niet aankwam in het ziekenhuis! Het duurde jaren voordat iemand hiertegen stappen ondernam. De artsen in de ziekenhuizen verdienen zo weinig dat zij bijna allemaal ook in een privé-kliniek werken, met als gevolg dat de gemiddelde arts ’s morgens rond 10.00 uur in het ziekenhuis verschijnt en ’s middags rond 15.00 uur weer verdwijnt naar zijn kliniek. Het komt maar incidenteel voor dat men voor een spoedgeval naar het ziekenhuis komt. De gewone Nepalezen zijn hier de dupe van: zij hebben geen geld voor een privé-kliniek en sterven soms in het ziekenhuis aan behandelbare ziekten. Geen wonder dat veel Nepalezen het ziekenhuis zien als een plaats om te sterven en niet als een plek om te genezen. De regerende klasse trekt zich van dit alles niets aan. De ministers vliegen voor een ‘gebroken been’ naar de Verenigde Staten om zich daar te laten behandelen. Veel districten moeten het geheel zonder een goed uitgerust medisch centrum stellen. In deze districten is zelfs aan de eenvoudigste medicijnen gebrek en veel van de medische zorg is in handen van plaatselijke medicijnmannen, de dhami’s ofwel jhankris. Bij veel ziektegevallen consulteert men eerst de jhankri, pas als deze geen oplossing weet, wendt men zich tot een arts. Deze artsen hebben het echter zeer druk. Er zijn in totaal ongeveer 1000 artsen in Nepal; 60% van hen werkt in de Kathmanduvallei. In de rest van Nepal is er voor iedere groep van 50.000 mensen slechts één arts beschikbaar. Alleen in de Kathmanduvallei is de situatie beter en heeft iedere arts een groep van circa 10.000 mensen onder zijn hoede. Gelukkig zijn er in Nepal veel eerstehulpposten (Health Posts) en ayurvedische dispensaries waar men zich medisch kan laten behandelen (eenvoudige behandelingen). In veel dorpen worden dorps-gezondheidscomités opgericht. Deze comités worden gevormd door vrijwilligers, die een cursus EHBO en gezondheidskunde hebben gevolgd. Hun taak is voornamelijk signalerend. Voorts hebben zij een preventieve taak (voorlichting). In de ayurvedische dispensaries wordt behandeld volgens inheemse methoden en met gebruikmaking van kruiden.  

Traditionele genezers

De jhankris (traditionele genezers) voeren reeds eeuwenlang de geneeskunst uit in Nepal. Veel Nepalezen hebben meer vertrouwen in de vaardighe-den van deze traditionele genezers dan in de mogelijkheden van de westerse geneeskunst. De jhankris hebben een eeuwenlange ervaring met het omgaan en bestrijden van ziekten die in Nepal voorkomen. Zij halen hun kruiden en medicijnen uit de bergen. Zij weten exact welke plant als medi-cijn geschikt kan zijn voor een bepaald ziektebeeld. Bovendien sluit het gedrag van de traditionele genezer goed aan bij de gedachtewereld van veel Nepalezen. Zij maken gebruik van magie en oefenen invloed uit op de geesten. Volgens de Nepalezen is er naast de zichtbare wereld een niet-zichtbare wereld vol geesten, demonen, goden en zielen van overledenen. Deze onzichtbare wereld is verweven met de zichtbare wereld. Geesten en demonen wonen ook op aarde en zijn in staat om het leven van gewone stervelingen te beïnvloeden. Men kan dus ook ziek worden door een boven-natuurlijke oorzaak. Het is de taak van de jhankri (sjamaan) om contact te leggen met de niet-zichtbare wereld en de oorzaak of de veroorzaker van de ziekte te vinden. Veel magische spreuken zijn te beschouwen als door de traditie op werkzaamheid getoetste gebeden. In de ogen van de Nepalees is er dus geen sprake van tovenarij. Zij zien het uitspreken ervan als een uiting van zeer sterk vertrouwen op de welwillendheid van de goden. Op deze wijze sluiten de traditionele geneeskunst en de magie goed aan bij de religieuze beleving van de bevolking. De invloed van de jhankris neemt in de stedelijke gebieden echter geleidelijk af. Langzaam maar zeker ontstaan er nieuwe gedragspatronen, deels geadopteerd uit de westerse cultuur.