Het had vele edelstenen zoals saffieren en robijnen; de bossen geurden er naar kaneel en ook vele andere planten verspreidden een heerlijke geur. In de wouden liepen kudden olifanten zoals in Europa wilde beren; de schitterende pauwen en paradijsvogels namen er de plaats in van onze roeken en zwaluwen.

In mei 1602 gingen voor de zandige oostkust bij Batticaloa de drie Hollandse schepen 'Het Schaep', 'Het Lam' en 'De Ram' voor anker. Onder leiding van Joris van Spitsbergen waren de schepen een jaar eerder uit Veere vertrokken in opdracht van een handelshuis in Zeeland. De kapitein had een brief van prins Maurits op zak, waarin de koning van Kandy een militair bondgenootschap tegen de Portugezen werd aangeboden. Wat later kwam admiraal Van Weert; hij werd door de koning van Kandy ontvangen en op een feestmaal uitgenodigd. In een dronken bui beledigde hij de koning echter en werd vervolgens door hem vermoord.

Aandacht voor handel en Hollandse invloed

Hoewel de Hollandse heerschappij over Ceylon niet meer dan 140 jaar duurde, was haar invloed zeer groot. Het toenmalige Ceylon was na Java de belangrijkste voc-vestiging in Azië. Vanuit Ceylon werden kaneel, peper, koffie en olifanten westwaarts verscheept. De Hollanders bouwden forten om hun handelsbelangen te beschermen en verscheidene protestantse kerken. Uit India lieten de Hollanders Tamil-slaven overkomen voor het werk op de rijstvelden. Ze lieten goede wegen en kanalen aanleggen, voerden een b.estuursregeling in en vestigden hun macht over de kustgebieden. Dit alles ondanks voortdurende moeilijkheden met de koning van Kandy. In 1734 kwamen er uit Holland grote troepenversterkingen naar Ceylon. Er dreigde namelijk een opstand, toen de arbeiders op de kaneelplantages in staking waren gegaan om verbetering te brengen in de slechte arbeidsvoorwaarden. De Hollanders brachten bomen, heesters en planten uit het toenmalige Nederlands-Indië over naar Ceylon om de verbouw van nieuwe gewassen uit te proberen. Er waren bestuurders van de voc die - niet geheel ten onrechte - de eerste Hollandse bewoners van Ceylon 'verdorven en goddeloos' vonden. Mannen die in buitenechtelijke verhoudingen kinderen verwekten bij Ceylonese vrouwen en meisjes, kregen een zware boete als ze de moeder van het kind niet trouwden. Mannen die met inheemsen trouwden, mochten slechts naar Holland terugkeren nadat vrouw en kinderen waren overleden. Daar staat echter tegenover dat gouverneur-generaal ]ohan Maetsuyker gemengde huwelijken aanmoedigde, omdat kinderen uit gemengde huwelijken beter bestand waren tegen het klimaat dan kinderen van Hollandse echtparen. Tegen het einde van de 17de eeuw brachten vele Hollanders hun vrouwen mee naar Ceylon en gingen de Hollanders in toenemende mate een eigen gemeenschap vormen.

Botsingen met boeddhisten en Engelsen

In 1741 kwam een stroom boeddhistische monniken uit Birma naar Ceylon om er het boeddhisme te hervormen. De tempels werden in hun oude glorie hersteld en het boeddhisme ging een periode van nieuwe bloei tegemoet. De Hollanders zijn tegenover de boeddhisten gematigder opgetreden dan de Portugezen. Zo biedt op een muurschildering in de tempel van Kelaniya een Hollandse koopman de restauratie van door Portugezen verwoeste tempelgebouwen aan. Toch nam in de tweede helft van de 18de eeuw het aantal botsingen met de Hollandse troepen toe. Het volk toonde zich in toenemende mate ontevreden over de Hollandse heerschappij. In 1766 behaalden de Hollanders een grote overwinning. Ze kregen alle kustgebieden in handen en de koning van Kandy werd verboden om met andere buitenlandse machten betrekkingen te onderhouden. De Britse gouverneur van Zuid-India trad echter in het geheim in verbinding met deze koning en in 1782, tijdens de vierde Nederlands-Engelse oorlog, landden onverwacht Engelse troepen bij Trincomalee. Ze veroverden de havenstad en begonnen onderhandelingen met de koning van Kandy. Een jaar later werd Trincomalee door de Fransen op de Engelsen veroverd en aan de Hollanders teruggegeven. Maar de Engelsen kwamen terug. In 1796 veroverden ze de havensteden en verdrongen de met Frankrijk verbonden Hollanders uit alle belangrijke posten. De vrede van Amiens in 1802 bracht het officiële einde van de Hollandse tijd op Ceylon, dat een Engelse kroonkolonie werd.

De Hollandse erfenis in Sri Lanka

Heel veel herinnert op Sri Lanka nog aan het 140-jarige bewind van de Hollanders: wegen en kanalen, forten en ommuurde stadsdelen,vestingen met namen als Delft, Leiden, Utrecht en Akersloot om de aanvallen van zeerovers af te slaan, kerkhoven met Nederlandse namen en opschriften op de grafzerken, de typische Nederlandse dakpannen, verscheidenen kerken (onder meer in Colombo, Negombo, Galle, Matara en Jaffna), de architectuur van gebouwen en de stijl van stoelen, kasten, kisten en schrijfbureaus.

Hollands-Romeins recht

De rechtspraak in de kustprovincies is nog gebaseerd op het Hollands-Romeins recht (Roman Dutch Law), met name in familie- en erfrechtzaken.

Hollandse woorden

De Singalese taal kent in verbasterde vorm nog Nederlandse woorden, zoals kerk, kerkhof, stoep, lijnbaan, pakhuis, aardappel (aart-teppel), notaris, kantoor, lessenaar, laatje, strijkijzer (stierkiezer) en kakhuis (kakoosieje). Nederlandse namen zijn nog bewaard gebleven als familienaam en in allerlei opschriften, zoals op grafzerken. Sinds de jaren tachtig in de vorige eeuw worden veel Hollandse monumenten met financiele steun van onder andere de Sri Lankaanse overheid gerestaureerd.

Hollandse forten, kanalen en wijken

Nog steeds kunt u de Hollandse forten bezichtigen, gebouwd op strategische punten waar eerder reeds de Portugezen een fort hadden opgericht. U kunt ze vinden in Galle, Matara, Jaffna, Batticaloa, Trincomalee, Mannar en Kalpitiya (bij Puttalam). De Hollandse kanalen zijn nog steeds in gebruik. Enkele steden hebben nog een Hollandse wijk (de Oude Stad) met huizen die voorzien zijn van portalen en getraliede vensters. In de openlucht wordt nog het kaartspel gespeeld, dat door Hollandse soldaten en zeelieden is ingevoerd.