Deze afgelegen stad in de autonome regio Xinjiang is een must vanwege het mooie landschap en de bedwelmende cultuur. Wonderlijk genoeg maakt het moderne China hier plaats voor de fascinerende gezichten, geluiden, geuren en sfeer van een 2000 jaar oude Midden-Oosterse stad. Openluchtmarkten gonzen van het geloei van vee en het geroezemoes van bewoners. Zo nu en dan springen oude moskeeën in het oog in een labyrint van sleetse, eenvoudige huizen en wekken de buurt op met oproepen tot het gebed.

Alleen al de ligging van deze in zand en steen gehouwen stad is bijzonder: Kashgar ligt op de westelijke rand van ‘s werelds grootste sedimentaire bekken, het Tarim-bekken, en tevens ingebed naast de verlaten Taklamakan-woestijn, waarvan de naam de onheilspellende betekenis “zij die binnengaan keren nooit terug” heeft.

Gelegen in een afgelegen uithoek van China, omgeven door woestijnduinen en golvende bergen was Kashgar eens een laatste bevoorradingsstation en handelspost voor reizigers en kooplieden die langs de oude Zijderoute pendelden, die China, India, Pakistan en het grote Romeinse Rijk met elkaar verbond. En ook nu nog beoefent de handel zijn eeuwige magie.

In de oude enclave die de Oude Stad (guchéng) heet, worden bochtige zandpaden die ternauwernood twee muilezels breed zijn, geflankeerd door eeuwenoude winkels. Royale lamsbouten, sappige repen schapenvlees, leer, potten van allerlei vorm en grootte en hoofddeksels voor iedere gelegenheid hangen aan gammele houten balken – zoals dat al eeuwen zo is. Nieuwere winkels prijzen de avontuurlijke vreemdeling hun diensten aan op uithangborden in drie talen: Oeigoers, Chinees en Engels.

Deze intrigerende moslimstad, verscholen aan de westgrens van China, is boordevol kleur en contrasten. De vrijdagen en zaterdagen mogen stille gebedsdagen zijn, maar als het zondag is, bruist de stad van leven. De hele stad en duizenden bezoekers verdringen zich op Kashgars vermaarde zondagsmarkt.

Kashgar ligt mijlenver overal vandaan, maar de artikelen die op zijn markten opduiken zijn gevarieerd. Op de wekelijkse Dierenbazaar worden gevogelte en diverse viervoeters geïnspecteerd, gepord en verhandeld. Een of twee ezels kunnen zelfs op een testritje worden meegenomen.

Bekijk de handelaren eens van nabij, want hun gemarchandeer is een oude kunstvorm; de verkopers en de kopers geven hun vraag- en biedprijzen aan door die in elkaars handpalm te schrijven terwijl ze voortdurend elkaars hand schudden.

De mensen van deze streek geven Kashgar zijn unieke vitaliteit en charme. Meer dan een dozijn van China’s etnische groepen woont in Xinjiang, en het merendeel daarvan is in Kashgar te vinden; diverse van hen behoren tot nomadische stammen uit naburige bergdorpen. Oeigoeren, voor het merendeel soennitische moslims, vormen de grootste etnische groep. Bereid u voor op een smeltkroes van Centraal-Aziatische gezichten die op straathoeken en in de doolhof van straatkraampjes en theehuizen harmonieus met elkaar samengaan.

De bewoners, een uitermate relaxt volkje, brengen de gloeiend hete zomers in de alomtegenwoordige snackbars door. Ze maken een praatje, roken en drinken zilte melkthee. De kleding is gemakkelijk en divers. De oudere mannen hebben Abraham Lincoln-baardjes en doppi (kalotjes), die ‘s winters met bont gevoerd zijn. De jongere mannen dragen een net overhemd, met de mouwen opgerold tot de elleboog en een lange broek. De vrouwendracht is meer gevarieerd, een paar vrouwen zijn van top tot teen in een boerka gehuld, sommigen hebben een hoofddoek. Veel vrouwen zijn gekleed in regenboogkleurige jurken en lange rokken. In de zomer zijn sandalen erg populair, en je kunt kinderen blootsvoets zien rondhuppelen.

Fietsen in Kashgar

Je in Kashgar verplaatsen hoeft niet moeilijk te zijn – huur gewoon een fiets bij een van de talloze fietswinkels in de straten.

Een snelle rit van het nieuwe naar het oude district laat zien dat de stadsplanning nogal lukraak is. Traditionele huizen vallen in het niet bij buurtwinkels en nieuwe flatgebouwen. Van de buitenmuren van de oude stad, zo’n 500 jaar oud, zijn alleen delen overeind gebleven. Grote gedeelten zijn geslecht om plaats te maken voor nieuwe woonwijken.

De visuele attracties liggen voor het merendeel in de Oeigoerse Oude Stad, ten noorden van het stadscentrum. Het hoofdplein is een goed beginpunt voor een rondgang door de stad. Er staat een grote toren met een klok, die zeker niet de tijd zal aangeven die uw horloge aangeeft. Ver weg van de hoofdstad volgen de bewoners van Kashgar hun eigen tijdzone. Kashgar-tijd verschilt twee uur met Beijing-tijd, wees dus niet verbaasd als u tot de ontdekking komt dat u bij het ontbijt kunt aanschuiven in plaats van aan de verwachte lunch. Het plein is vrijwel altijd een middelpunt van activiteit. Overdag wordt het in bezit genomen door fruitverkopers, schoenlappers en fietsenmakers. Overal zijn kappers, bij wie hoofden een fikse scheerbeurt of massage krijgen, hoewel de baarden meestal blijven staan. ‘s Avonds verandert hetzelfde plein in een marktplaats. Iedere avond is er iets anders te koop. Op een bepaalde avond is het elektronica, dan weer schoeisel of een torenhoge stapel bric-à-brac.

Op elke straathoek brengen het aroma van komijn en peper en de geuren van gegrilde kebab en brood dat wordt gebakken u in de verleiding even een hapje te eten. Verzet is zinloos. Stap van uw fiets en proef de smaak van de straat. Ga van de hoofdstraat af en verken de zijstraatjes, en u verzeilt in een wirwar van huizen met lemen muren. Hier en daar zult u oudjes met vooruitstekende tanden in het Oeigoers langs de weg zien kletsen. Het kan ook zijn dat u een trekpleister voor de buurtkinderen wordt. Ze zijn heel vriendelijk en zullen u graag de rest van de straat laten zien of op de foto gaan.

Goddelijke graven

In het midden van de stad ligt de Id Kah-moskee (àitíga’er qîngzhên sì), de grootste moskee van China. Deze mooie moskee met geel geglazuurde tegels, die in 1442 door Kashgars heerser Shakessimirzha werd gebouwd in wat toen een buitenwijk was, heeft heel wat restauraties ondergaan. De centrale koepel wordt geflankeerd door twee minaretten zoals je die vaker in het Midden-Oosten ziet. Haar delicate islamitische bouwstijl onderscheidt deze moskee van die in Chinese stijl, en met haar belang is ook haar grandeur toegenomen. Vandaag de dag is dit de heiligste plaats voor China’s moslims, en ieder jaar verzamelen zich hier alleen al voor het vrijdaggebed tienduizenden gelovigen; tijdens de Ramadan zijn dat er ca. 100.000. Vanaf een toren boven de rijkversierde toegangspoort roept de muezzin moslims op tot het gebed. Een vijver op de door bomen omzoomde binnenplaats nodigt de gelovigen loom uit zich te reinigen alvorens de hoofdhal te betreden. Treden leiden omhoog naar een troon die in een majesteitelijke schrijn in de centrale muur geplaatst is. Denk erom dat u passende kleding aantrekt – vrouwen zullen een hoofddoek om moeten doen – en doe uw schoenen uit als u de moskee binnengaat. Plan uw bezoek ‘s ochtends vroeg als u de drukte wilt ontlopen.

Niet ver hiervandaan, langs Tiyu Lu, ligt het Graf van Yusof Has Hajib (yùsùfu hïsî hïjífu língmù), een geëerd moslimfilosoof, wiens leer door velen in de Oeigoerse gemeenschap wordt gepraktiseerd. Het graf heeft een blauwbetegelde koepel, geflankeerd door minaretten met een blauwe top, en tegels op de muren zijn versierd met blauwe bloemenpatronen.

Als u wat verder doorloopt, komt u bij een ander heiligdom, zo’n 5 km ten noordoosten van het stadscentrum. Het Graf van Abakh Khoja (ïbï huòjiï mù) is het familiegraf van Abakh Khoja, een machtige 17e-eeuwse heerser van Kashgar. Deze in 1640 gebouwde graftombe bevat de resten van vijf generaties uit zijn familie. Het graf is een meesterwerk van architectuur en een van Xinji-angs heiligste plaatsen. Tijdens het Korban-feest bezoeken moslimpelgrims uit heel Xinjiang het graf. De eerste generatie die hier begraven werd was de familie van Yusof Khoja, een geëerd islamitisch zendeling, en na zijn dood zette zijn oudste zoon Abakh Khoja zijn werk voort. Toen deze in 1693 overleed, overtrof zijn reputatie verre die van zijn vader, en werd het graf naar hem hernoemd. Direct al in het begin zult u een mooie poorttoren zien, versierd met kleurige schilderingen en fraai tegelwerk. Niet ver hiervandaan is een mooie vijver, omzoomd door wuivende bomen, die de plek een sfeer van sereniteit verleent.

Het grafcomplex bestaat uit verscheidene prachtige gebouwen, met als centraal bouwwerk de Hal van de Graven. Deze is van buiten gemakkelijk te herkennen aan zijn grote koepel, die bedekt is met groengeglazuurde tegels en zo’n 17 m in doorsnee meet. De koepel en zijn vier minaretten zien eruit als een miniatuurversie van de Indiase Taj Mahal.

In de 26 m hoge, 39 m lange Hal van de Graven bevinden zich diverse graven, elk bedekt met een doek in een andere kleur. De met geglazuurde bakstenen gebouwde graven zijn versierd met fraaie bloempatronen op een witte achtergrond. De grotere graven herbergen de mannen, de vrouwen zijn bijgezet in de kleinere.

Ten westen van de Hal van de Graven is de Grote Gebedshal – een grote ruimte, omgeven door houten balustrades. De wanden zijn versierd met ambachtelijk handwerk. Het andere grote gebouw is de Hal van de Leer in de Soetra’s (jiangjîng tang).

Een ander belangrijk graf is het Graf van de Mooie Concubine (xiangfêi mù), die aan Abakh Khoja’s kleindochter Iparhan toebehoort. De legende wil dat Iparhan, in het Chinees bekend als Xiangfei, naar de hoofdstad werd gebracht om concubine te worden van de Qing-keizer Qianlong, die wanhopig verliefd op haar werd. Ze bracht 28 jaar in de Verboden Stad door zonder haar familie ooit nog terug te zien. Ze heeft een graftombe in de -Oostelijke Qing-graven bij Beijing, waar de overige concubines van keizer Qianlong begraven zijn, maar of haar stoffelijke resten daar begraven liggen of in dit graf blijft een punt van discussie.

Tweedaagse excursie naar het Karakul-meer

Huur ‘s ochtends vroeg een terreinwagen en zorg dat u op de Karakoram Highway (zhongbï gonglù) bent voordat de hitte toeslaat. U zult vier à vijf uur op weg zijn, want er zijn diverse stops voor verplichte kiekjes. Een wandeling door het ruige terrein om het meer duurt ca. 5 uur, waarin u een Kirgizische nederzetting en begraafplaats zult zien tegen de achtergrond van bergen met eeuwige sneeuw. Slapen doet u in yurts op een hoogte van 3600 m. Het is mooi, maar het wordt er ‘s nachts vrij koud.